Phát triển logistics đường thủy nội địa và vận tải ven biển

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể chủ trì Hội nghị toàn quốc phát triển logistics vận tải thủy nội địa và vận tải ven biển ngày 14/10. Ảnh: Vũ Thành Vũ

Huy động toàn diện để  phát triển Logistics đường thủy 

Sáng 14/10, Bộ GTVT tổ chức Hội nghị toàn quốc phát triển logistics vận tải thủy nội địa và vận tải ven biển. Hội nghị diễn ra theo hình thức trực tuyến dưới sự chủ trì của Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể.

Tại Hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể chỉ rõ, nước ta có lợi thế hiếm có về bờ biển và hệ thống sông, kênh tự nhiên nên cần ưu tiên phát triển vận tải thủy nội địa và vận tải ven biển để tận dụng tiềm năng sẵn có. Trên thực tế, từ trước đến nay, vận tải thủy luôn là lĩnh vực vận tải trọng tâm của đất nước, đóng góp hữu hiệu cho sự phát triển kinh tế - xã hội quốc gia. Song, thực tế cũng cho thấy, sự phát triển của đường thủy nội địa (ĐTNĐ) vẫn chưa tương xứng với tiềm năng với việc còn tồn tại nhiều rào cản. Vì vậy, việc tạo ra những "cú hích" hướng tới việc đạt được những bước đột phá cho lĩnh vực GTVT thế mạnh quốc gia này là điều rất cấp thiết.

 Một trong những rào cản phổ biến là tĩnh không cầu thấp làm cản trở lưu thông phương tiện thủy; hệ thống cảng thủy gặp nhiều khó khăn trong việc đầu tư xây dựng. Mong muốn của ngành GTVT hiện nay là tìm ra những "động lực" để ĐTNĐ tận dụng được lợi thế, khai thác hiệu quả hơn tiềm năng.

Trước những thách thức hiện hữu trên ĐTNĐ, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể yêu cầu các đơn vị chức năng GTVT cần tích cực tiếp thu các kiến nghị từ các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp; nghiên cứu kỹ lưỡng quy hoạch ĐTNĐ với tầm nhìn xa; rà soát, tổng hợp những vướng mắc từ thực tiễn;...

Đặc biệt, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể khẳng định, ĐTNĐ và hàng hải cần có sự kết hợp, phát triển đồng bộ. Đây chính là 2 nguồn lực trọng yếu giải quyết vấn đề giảm tải cho đường bộ, thúc đẩy phát triển toàn diện các lĩnh vực vận tải, bao gồm cả đường sắt. 

Đối với kết cấu hạ tầng ĐTNĐ, Bộ trưởng chỉ rõ 3 vùng cần ưu tiên tập trung gồm: Cụm phía Bắc với 3 tuyến đường thủy quốc gia, đặc biệt chú trọng tuyến Việt Trì - Phú Thọ - Hải Phòng. Trên thực tế, tuy tiềm năng ĐTNĐ ở phía Bắc rất lớn nhưng lại khai thác hạn chế với nguyên nhân gốc rễ là kết cấu hạ tầng còn kém. Bộ trưởng yêu cầu Cục ĐTNĐ phải khẩn trương nghiên cứu và tìm ra cơ chế, giải pháp để thúc đẩy đầu tư đúng hướng.

Đối với khu vực đồng bằng Sông Cửu Long, ĐTNĐ tuy phát triển song, tiềm năng vẫn còn rất lớn và thực tế vẫn chưa khai thác hết tiềm năng. Vấn đề cốt lõi là quy hoạch ĐTNĐ, hạn chế về cảng,... Vì vậy, Cục ĐTNĐ Việt Nam cần là "lá cờ đầu", tích cực hơn nữa trong việc rà soát, nghiên cứu bổ sung tiềm lực, đề xuất cơ chế, chính sách ưu đãi xây dựng cảng thủy cũng như các tuyến đường bộ kết nối,... Hệ thống cảng thủy cần được đa dạng hóa để tạo tiềm lực mạnh mẽ phát triển vận tải.

Riêng với vận tải ven biển, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể khẳng định, đây là tuyến xương sống của vận tải hàng hóa nên phải đảm bảo an toàn, có cơ chế quản lý chặt chẽ và tạo điều kiện để thúc đẩy phát triển mạnh mẽ hơn.

Mặt khác, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể nhìn nhận, để cụ thể hóa cơ hội cho ĐTNĐ cần có cơ chế ưu đãi đặc biệt đối với doanh nghiệp, nhất là trong vấn đề tiếp cận nguồn vốn phục vụ đầu tư và giảm thu phí hạ tầng. Các cơ quan hữu quan phải đẩy mạnh phối hợp, nhất là phối hợp với các doanh nghiệp, tổ chức để nghiên cứu thành công các cơ chế, chính sách này. Bởi, đây chính là động lực để tạo ra cú hích phát triển cho ĐTNĐ sớm đạt được bước đột phá thực chất.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể chỉ đạo tại Hội nghị. .Ảnh: Vũ Thành Vũ

Chủ động thích ứng với "sóng dữ"

Từ năm 2015 đến nay, Chính phủ, Bộ GTVT đã ban hành những chính sách nhằm phát triển GTVT đường thủy nội địa (ĐTNĐ), giúp cho vận tải ĐTNĐ ngày càng có vai trò quan trọng đối với ngành GTVT. Hàng năm, ĐTNĐ đảm nhận khoảng 19% lưu lượng hàng hóa cả nước, tỷ lệ luân chuyển là hơn 20%, trong đó ở vùng đồng bằng sông Hồng là 45%, vùng Đông Nam Bộ là 47,5%, đặc biệt tại vùng sông bằng sông Cửu Long chiếm tới gần 80%.

Thống kê của Cục ĐTNĐ Việt Nam cho biết, 9 tháng đầu năm, vận tải hành khách ĐTNĐ đạt 134 triệu lượt khách, giảm 19,6% và 2,3 tỷ lượt khách.km, giảm 19%. Vận tải hàng hóa đạt 237 triệu tấn, giảm 1% và 50 tỷ tấn.km, tăng 2,9%; so với toàn ngành, 9 tháng đầu năm, ĐTNĐ chiếm 19,8% về hàng hóa vận chuyển hàng hóa và 20,6% về luân chuyển hàng hóa của toàn ngành GTVT.

Về tuyến vận tải ven biển, trong những năm gần đây, việc vận tải hàng hóa bằng phương tiện VR-SB trên tuyến vận tải đường thủy ven bờ biển đã và đang phát huy được hiệu quả tích cực trong việc tăng thị phần vận tải đường thủy, ven biển và góp phần giảm tải áp lực cho giao thông đường bộ. Vừa qua, phương tiện vận tải SB đã góp phần rất hiệu quả trong công tác vận chuyển vật tư, nguyên vật liệu… phục vụ cho các dự án đường cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025.

Theo số liệu tổng hợp từ các Cảng vụ ĐTNĐ và Cảng vụ hàng hải, từ đầu năm đến nay, vận tải ven biển bằng phương tiện thủy nội địa, đạt hơn 33.000 lượt phương tiện thông qua cảng, bến, giảm 28,8% với khối lượng hàng hóa là hơn 45 triệu tấn tăng 8,7% so với cùng kỳ năm trước. Khối lượng hàng hóa được vận chuyển bằng phương tiện VR-SB năm 2021 đã tăng gấp 9 lần so với năm 2015 (năm đầu mở tuyến).

Đối với vận tải container bằng đường thủy nội địa, hiện nay, khoảng 70% hàng hóa thông qua các cảng biển là hàng container. Tuy nhiên, tỷ lệ đảm nhận của vận tải container bằng đường thủy nội địa tại các cảng biển vẫn còn hạn chế, nhất là khu vực cảng biển Hải Phòng (chiếm khoảng 1,8%), khu vực cảng biển TP. Hồ Chí Minh đạt khoảng 11%, trong khi đó khu vực cảng biển Bà Rịa – Vũng Tàu kết nối với đường thủy nội địa rất tốt, đạt 72%.

Cục trưởng Cục ĐTNĐ Việt Nam Bùi Thiên Thu phát biểu tại Hội nghị.

Báo cáo tại Hội nghị, Cục trưởng Cục ĐTNĐ Việt Nam Bùi Thiên Thu cho biết, trong bối cảnh dịch Covid-19, vận tải thủy nội địa đã phát huy vai trò, lợi thế của mình để tiếp tục đảm nhận khoảng 20% về vận chuyển và luân chuyển hàng hóa của toàn ngành. Thời gian qua, Bộ GTVT, Cục ĐTNĐ Việt Nam và các cơ quan hữu quan đã tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động vận tải trong điều kiện phòng, chống dịch Covid-19.

Do đặc thù hoạt động vận tải thủy nội địa chủ yếu hoạt động dưới sông, thuyền viên sinh hoạt chủ yếu trên phương tiện, rất ít tiếp xúc với bên ngoài, nên tất cả tuyến đường thủy nội địa toàn quốc là tuyến luồng xanh, phương tiện thủy nội địa được ưu tiên hoạt động trên các luồng xanh.

"Cục ĐTNĐ Việt Nam đã tham mưu Bộ GTVT ban hành hướng dẫn tạm thời về tổ chức GTVT ĐTNĐ làm căn cứ áp dụng trên phạm vi cả nước", Cục trưởng Bùi Thiên Thu cho biết.

Cục ĐTNĐ Việt Nam cũng đã hướng dẫn các Cảng vụ và đơn vị vận tải thực hiện thủ tục cảng vụ thông qua người đại diện và tăng cường ứng dụng công nghệ để làm việc từ xa, nhằm hạn chế tiếp xúc, giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh cho thuyền viên và nhân viên cảng vụ.

Mặt khác, Cục ĐTNĐ Việt Nam cũng đã công bố số điện thoại đường dây nóng, lập nhóm Zalo trực tuyến để thường xuyên tiếp nhận phản ánh, kịp thời tháo gỡ, tạo thuận lợi cho vận tải đường thủy nội địa.