Toàn cảnh về kiểm định khí thải xe máy, lý do chưa áp dụng từ 1/1/2025

Ban hành thông tư hướng dẫn để đồng bộ với Luật Trật tự, ATGT đường bộ

Từ 1/1/2025, Thông tư số 47/2024/TT - BGTVT của Bộ GTVT "Quy định trình tự, thủ tục kiểm định, miễn kiểm định lần đầu cho xe cơ giới, xe máy chuyên dùng; trình tự, thủ tục chứng nhận an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với xe cơ giới cải tạo, xe máy chuyên dùng cải tạo; trình tự, thủ tục kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy" bắt đầu có hiệu lực thi hành. Trong đó, đáng chú ý là quy định áp dụng kiểm định định kỳ khí thải đối với xe mô tô, xe gắn máy (gọi chung là xe máy) có thời gian sản xuất từ 5 năm trở lên.

Theo đó, xe máy từ 5 năm trở lên (tính theo thời gian sản xuất) phải định kỳ kiểm định khí thải và đạt yêu cầu mới được tham gia giao thông. Chu kỳ kiểm định là 24 tháng/lần đối với xe có thời gian sản xuất từ 5 – 12 năm; chu kỳ 12 tháng/lần đối với xe có thời gian sản xuất từ trên 12 năm.

Về thủ tục, chủ xe mang phương tiện và đăng ký xe (bản giấy hoặc điện tử) đến cơ sở kiểm định để kiểm tra, nếu đạt yêu cầu được cấp chứng nhận kiểm định khí thải bản điện tử (tích hợp với tài khoản định danh điện tử của chủ xe).

Thông tư có hiệu lực thi hành từ 1/1/2025, song trao đổi với Tạp chí GTVT, ông Nguyễn Tô An, Phó cục trưởng Cục Đăng kiểm VN cho biết, chưa triển khai áp dụng thực tế về kiểm định khí thải xe máy từ thời điểm trên.

Ông Nguyễn Tô An cho biết lý do: "Luật Trật tự, ATGT đường bộ có hiệu lực thi hành từ 1/1/2025. Trong đó tại khoản 2 Điều 42 quy định: "Xe mô tô, xe gắn máy thực hiện kiểm định khí thải. Việc kiểm định khí thải thực hiện theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường và được thực hiện tại các cơ sở kiểm định khí thải đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia". Để hướng dẫn triển khai Luật Trật tự, ATGT đường bộ, Bộ GTVT đã ban hành thông tư nói trên và một số thông tư liên quan, nhằm đồng bộ về thời gian có hiệu lực đối với quy định về kiểm định khí thải xe máy. Tuy vậy, để triển khai áp dụng kiểm định khí thải xe máy vào thực tế cần có thêm quy định pháp lý và lộ trình triển khai theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường".

Cụ thể, đối với lộ trình triển khai, theo quy định tại Điểm b Khoản 2 Điều 102 Luật Bảo vệ môi trường thì Bộ Tài nguyên và Môi trường: "Chủ trì, phối hợp với Bộ GTVT trình Thủ tướng Chính phủ ban hành lộ trình áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải của phương tiện giao thông cơ giới đường bộ lưu hành ở Việt Nam".

"Như vậy, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ chủ trì xây dựng lộ trình áp dụng kiểm định khí thải xe máy để trình Thủ tướng ban hành quyết định để triển khai. Việc thực hiện kiểm định khí thải xe máy sẽ theo lộ trình được ban hành tại quyết định của Thủ tướng, chứ không bắt buộc thực hiện ngay theo hiệu lực của Luật Trật tự, ATGT đường bộ", ông An cho biết thêm.

Cần lộ trình khoảng 1,5 – 2 năm để chuẩn bị

Theo Cục Đăng kiểm VN, để chuẩn bị cho việc triển khai kiểm định khí thải xe máy theo quy định của Luật Trật tự, ATGT đường bộ, trong khi chờ lộ trình triển khai như đề cập ở trên, đến nay, Bộ GTVT đã ban hành hầu hết các quy định là cơ sở pháp lý để phục vụ tổ chức dịch vụ kiểm định khí thải xe máy.

Cụ thể, đã ban hành quy định về: Cấp, thu hồi giấy chứng nhận đủ kiện hoạt động cơ sở kiểm định khí thải xe máy; trình tự, thủ tục kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy; quy chuẩn cơ sở kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy (các Thông tư số 46/2024, Thông tư số 47/2024, Thông tư số 42/2024 Bộ GTVT; có hiệu lực từ 1/1/2025).

"Tuy vậy, để có đủ hành lang pháp lý để triển khai cần thêm các quy định về: Lệ phí, giá dịch vụ kiểm định khí thải xe máy; điều kiện và tổ chức hoạt động của cơ sở kiểm định khí thải xe máy; xử phạt vi phạm đối với trường hợp xe máy không đạt tiêu chuẩn khí thải khi tham gia giao thông", lãnh đạo Cục Đăng kiểm VN thông tin. Đồng thời cho biết, hiện Bộ GTVT đang trình Chính phủ dự thảo "Nghị định quy định về điều kiện kinh doanh dịch vụ kiểm định xe cơ giới; tổ chức, hoạt động của cơ sở đăng kiểm; niên hạn sử dụng của xe cơ giới", trong đó quy định về điều kiện và tổ chức hoạt động của cơ sở kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy.

Thời gian tới, Bộ GTVT phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài nguyên và Môi trường trong việc xây dựng và hoàn thiện lộ trình áp dụng kiểm tra khí thải xe mô tô, xe gắn máy để trình Thủ tướng Chính phủ ban hành trên nguyên tắc đảm bảo phù hợp với thực tế, giảm thiểu đến mức thấp nhất gây xáo động, ảnh hưởng đến nhu cầu sử dụng phương tiện của người dân nhưng vẫn phải đảm bảo mục tiêu về môi trường.

Cùng đó, báo cáo Chính phủ trình Quốc hội bổ sung quy định về giá dịch vụ kiểm định khí thải vào danh mục giá dịch vụ đăng kiểm để Bộ GTVT có căn cứ ban hành theo quy định của pháp luật về giá; đề nghị bổ sung quy định về xử phạt vi phạm đối với trường hợp xe máy không đạt tiêu chuẩn kiểm định khí thải nhưng vẫn tham gia giao thông.

Có thể thí điểm áp dụng trước khu vực đô thị

Về cơ sở vật chất để phục vụ kiểm định khí thải xe máy, theo Cục Đăng kiểm VN, trang thiết bị tại cơ sở kiểm định chủ yếu gồm: máy đo khí thải, máy tính, camera giám sát và nhân lực kiểm định.

Để tham gia lĩnh vực này, ngoài việc sử dụng các cơ sở đăng kiểm xe ô tô đang sẵn có để kết hợp thực hiện kiểm định khí thải xe máy, Vụ Khoa học, công nghệ và môi trường (Bộ GTVT) và Cục Đăng kiểm VN nghiên cứu rà soát kỹ từ kinh nghiệm một số nước trong khu vực, phối hợp cùng Hiệp hội các nhà sản xuất, nhập khẩu xe máy Việt Nam (VAMM) đề xuất sử dụng các cơ sở bảo hành, bảo dưỡng xe mô tô, xe gắn máy của các đại lý bán xe thuộc Hiệp hội VAMM và các cơ sở xã hội hóa để tham gia thực hiện kiểm định khí thải xe máy.

Đến thời điểm hiện tại, cả nước có khoảng gần 3.000 cơ sở đảm bảo cho việc triển khai thực hiện kiểm định khí thải xe máy nên hạn chế thấp nhất có thể xảy ra tình trạng ùn tắc tại các cơ sở kiểm định khí thải, cũng như tiết kiệm được chi phí đầu tư, giúp giảm giá thành kiểm định. Giấy chứng nhận kiểm định khí thải là bản điện tử, được tích hợp dữ liệu với tài khoản định danh điện tử của chủ xe máy nên giảm được thời gian in, dán tem kiểm định, chi phí dịch vụ.

Đối với nhân viên kiểm định, yêu cầu chỉ cần có trình độ tốt nghiệp Trung cấp kỹ liên quan đến xe cơ giới và chỉ cần tập huấn trong ngày có thể thao tác, thực hiện được việc theo quy trình kiểm định.

"Chủ trương kiểm định khí thải xe máy có đối tượng tác động rộng khắp, đa dạng, trong đó có người dân nghèo. Khi tham gia xây dựng, đề xuất lộ trình triển khai, Cục Đăng kiểm VN có thể đề xuất thí điểm kiểm định khí thải xe máy trước tại các khu vực đô thị lớn. Đây là chủ trương lớn vừa giúp bảo vệ môi trường và quản lý tốt hơn xe mô tô, xe gắn máy, nhà nước cần ban hành chính sách, chủ trương phù hợp nhằm khuyến khích chuyển đổi xe máy cũ, nát sang phương tiện mới; chính sách ưu đãi, khuyến khích tham gia đầu tư vào dịch vụ kiểm định khí thải xe máy, góp phần tạo hệ thống cơ sở kiểm định rộng khắp và giảm giá thành dịch vụ kiểm định khí thải xe máy", Phó cục trưởng Cục Đăng kiểm VN Nguyễn Tô An cho biết.