Ánh sáng cho năng lượng ở châu Phi

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, đến năm 2040, 950 triệu người trên khắp châu Phi sẽ có quyền sử dụng điện

Theo thống kê của Ngân hàng Thế giới (World Bank), gần 1,1 tỷ người trên toàn cầu vẫn chưa được tiếp cận với nguồn điện. Hầu hết số này là người sinh sống ở châu Phi và châu Á. Thêm vào đó, 2,9 tỷ người đang dựa vào năng lượng truyền thống như gỗ và sinh khối để nấu nướng, sưởi ấm, tạo ra ô nhiễm không khí, dẫn tới 4,3 triệu cái chết mỗi năm.

Để giải quyết vấn đề này, một mô hình mới do công ty đa quốc gia trụ sở tại Pháp Total S.A đẩy mạnh, đang được đánh giá rất cao trong việc phối hợp với chính phủ các nước, theo CNBC.

Châu Phi đang là thị trường có tiềm năng phát triển rất lớn, nhưng sự chênh lệch giàu nghèo và khác biệt giữa nông thôn và thành thị vẫn còn lớn. Tại các khu vực hẻo lánh, đèn - điện hay năng lượng nói chung thậm chí còn thiếu hụt đến mức báo động. Chính vì vậy, việc cung cấp một nguồn năng lượng tin cậy kèm theo mức giá phải chăng cho cả 1,5 tỷ người như trên không phải bài toán dễ dàng, mà đã được đề cập trong Mục tiêu phát triển bền vững số 7 của Liên Hiệp Quốc.

Giải pháp cho việc này đòi hỏi một sự kết hợp đôi bên cùng có lợi, tức nhà cung cấp cũng cần phối hợp tốt cho các dự án để cống hiến trong khi vẫn đảm bảo lợi nhuận của họ. Ông Philippe Cabus - Tổng giám đốc của bộ phận Sáng kiến và Năng lượng hiệu quả, thuộc dự án Total Access to Energy (tiếp cận năng lượng) của Total S.A, khẳng định, điều đầu tiên là tất cả các bên phải nhìn nhận đây là một công việc đầu tư - kinh doanh sinh lợi. Ông nói: "Đó cũng là một công việc kinh doanh như bao lĩnh vực khác, với sự phát triển rõ ràng, khả năng tạo ra lợi nhuận và những mục tiêu tạo ảnh hưởng".

Total S.A chia ra ba giai đoạn chính trong kế hoạch tổng thể. Đầu tiên là cung cấp các giải pháp bán lẻ năng lượng sạch với giá tốt, để dễ dàng tiếp cận với người sử dụng. Năm 2010, Total đã xây dựng dự án Awango by Total đầu tiên tại châu Phi. Ông Cabus tuần trước nói rằng dấu ấn tại địa phương là mục tiêu tiên quyết, vì nó tạo ra sự tin tưởng và thói quen của người dùng.

Đến nay Total đã có hơn 4.000 trạm dịch vụ cung cấp năng lượng mặt trời tại châu Phi, tiếp cận được gần 9 triệu người.

"Cung cấp sự tiếp cận ban đầu đến nguồn năng lượng này giúp tiết kiệm tiền, vì người dân không cần phải mua dầu hỏa hay đèn cầy nữa. Nó cũng hỗ trợ giáo dục vì giờ đây trẻ em có thể học vào ban đêm. Và nó thúc đẩy tính an toàn, sức khỏe và doanh nghiệp địa phương, ví dụ như loại bỏ khói trong nhà chẳng hạn", ông Cabus nói thêm.

Khi số lượng người dùng năng lượng mặt trời ngày càng tăng, giai đoạn thứ hai được triển khai năm 2016. Sau nhu cầu sạc điện thoại và đèn, khách hàng lúc này cần có nguồn điện, ổ cắm cho tivi, radio hoặc quạt gió, và một bộ tích trữ năng lượng mặt trời sẽ là giải pháp thay thế nguồn điện truyền thống. Solar Home Systems (SHS, tạm dịch là hệ thống điện mặt trời gia dụng), đã được giới thiệu. SHS sử dụng một tấm trữ năng lượng mặt trời trên mái nhà, qua bộ phận chuyển đổi và truyền điện vào các thiết bị cần sử dụng điện.

Thứ ba là, mở rộng SHS thành một dạng sử dụng lưới điện (mini grid hoặc microgrid) như một nhà máy điện thu nhỏ, có khả năng cung cấp điện cho từ 2.000 tới 3.000 hộ dân.

Điều trở ngại nằm ở mức giá. Nếu mỗi chiếc bóng điện có giá cỡ 30 USD, thì hệ thống SHS lại tiêu tốn 150 - 600 USD. Để giải quyết nhu cầu sử dụng nhanh, Total sử dụng hệ thống thanh toán qua điện thoại di động theo dạng trả góp, để từ 6 tháng tới 3 năm người sử dụng sẽ sở hữu luôn một hệ thống SHS. Tương tự, hình thức cung cấp lưới điện trước, trả góp dần cũng áp dụng đối với mô hình lưới điện cho nhiều hộ dân trong giai đoạn thứ ba.

Với tình hình phát triển đến nay, Total đặt mục tiêu đưa mô hình của mình nhân rộng lên 10 quốc gia châu Phi. Điều này đồng nghĩa mạng lưới hoạt động phải có đủ nhân sự để hướng dẫn, thuyết phục người sử dụng tin vào năng lượng mới cũng như xa hơn, là ý thức bảo vệ môi trường và giảm carbon. Ngoài ra, điểm quan trọng nhất là sự phối hợp với chính phủ các nước, nhằm tạo điều kiện phát triển đồng bộ nhiều lĩnh vực, ví dụ đơn cử là hệ thống tài chính vi mô hỗ trợ việc thanh toán trả góp như đã nêu.

Năng lượng luôn là một trong những ngành sinh lời lớn nhất, nhưng để phát triển hợp lý trong điều kiện như tại các vùng hẻo lánh tại châu Phi, đây không đơn thuần chỉ là câu chuyện về làm ăn...