Bà bầu nhiễm virus Zika cần xử trí ra sao?

Bà bầu nếu siêu âm có dấu hiệu nghi ngờ thai bị đầu nhỏ hoặc bất thường về não thì cần đến cơ sở y tế có khả năng chẩn đoán trước sinh để theo dõi, cân nhắc chọc ối sàng lọc dị tật bẩm sinh.

Tài liệu Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh do virus Zika do Bộ Y tế ban hành, xác định những tiêu chí chẩn đoán một ca bệnh nghi ngờ nhiễm Zika bao gồm:

• Có ít nhất 2 trong số các triệu chứng lâm sàng như sốt nhẹ 37,5 đến 38 độ C, ban dát sẩn trên da, đau đầu, đau mỏi cơ khớp, viêm kết mạc mắt. Có thể có biến chứng về thần kinh: Guillain Barre, viêm não màng não hoặc hội chứng não bé ở trẻ sinh ra từ bà mẹ mắc bệnh trong thời kỳ mang thai. Siêu âm sẽ giúp phát hiện thai nhi có não nhỏ hơn bình thường không.
• Có yếu tố dịch tễ: Người từng sinh sống hoặc du lịch tới vùng đã lưu hành dịch do virus Zika trong vòng 2 tuần trước khi khởi bệnh.
• Trường hợp có các triệu chứng trên nhưng không xác định được các căn nguyên gây bệnh khác như sốt xuất huyết Dengue, Chikungunya... thì cũng thuộc diện nghi ngờ nhiễm Zika.
• Những phụ nữ có đủ các yếu tố sau đây nên được xét nghiệm phát hiện Zika: Mang thai trong 3 tháng đầu, đang sinh sống hoặc từng đến vùng có dịch, chồng hoặc bạn tình có xét nghiệm virus Zika dương tính, sốt hoặc phát ban và có ít nhất một trong số các triệu chứng đau mỏi cơ khớp, viêm kết mạc mắt.

Để chẩn đoán ca bệnh xác định từ các trường hợp nghi ngờ trên, cần có xét nghiệm RT-PCR virus Zika dương tính hoặc thêm phản ứng huyết thanh (IgM) dương tính với virus Zika.

Bộ Y tế khuyến cáo tất cả phụ nữ mang thai cần được khám và theo dõi thai kỳ theo quy định. Khám ít nhất 4 lần trong cả thai kỳ.

Lần thứ nhất càng sớm càng tốt trong 3 tháng đầu. Lần thứ hai trong 3 tháng giữa. Hai lần sau trong 3 tháng cuối. Trong bối cảnh dịch bệnh Zika diễn biến phúc tạp, bác sĩ cần hỏi tiền sử đi lại để kịp thời phát hiện trường hợp bà bầu hoặc chồng/ bạn tình của họ từng có mặt ở vùng dịch. Chú ý các dấu hiệu và triệu chứng bệnh. Cần chẩn đoán phân biệt với bệnh giang mai, toxoplasmosis, cytomegalovirus, rubella, herpes cũng là nguyên nhân gây nhiễm trùng trong tử cung và dị tật bẩm sinh cho trẻ. Siêu âm để đánh giá chính xác tuổi thai và hình thái học thai nhi nhằm phát hiện chứng đầu nhỏ.

Phụ nữ mang thai đã được xét nghiệm virus Zika âm tính, có thể điều trị triệu chứng nếu cần. Kết quả siêu âm không thấy dấu hiệu nghi ngờ thai nhi đầu nhỏ hoặc bất thường về não, nên tiếp tục theo dõi và chăm sóc thai nghén. Cần tuân thủ siêu âm định kỳ theo quy định.

Trường hợp mẹ âm tính với Zika nhưng kết quả siêu âm nghi ngờ thai nhi bị đầu nhỏ hoặc bất thường não, cần chuyển đến cơ sở có khả năng chẩn đoán trước sinh để chẩn đoán xác định đầu nhỏ. Cân nhắc tiến hành chọc ối hoặc các thăm dò khác để sàng lọc dị tật bẩm sinh. Nếu chẩn đoán xác định thai mắc chứng đầu nhỏ, cần thực hiện thêm các thăm dò khác để hỗ trợ chẩn đoán nguyên nhân và phát hiện dị tật khác. Y bác sĩ cần cung cấp đầy đủ thông tin và tư vấn cho thai phụ cũng như người nhà. Nếu gia đình quyết định giữ thai, cần tiếp tục chăm sóc, tư vấn và hỗ trợ tâm lý trước sau sinh cũng như chuẩn bị kế hoạch chăm sóc bé.

Đối với phụ nữ mang thai đã được xét nghiệm có kết quả virus Zika dương tính, chăm sóc thai sản cần căn cứ vào kết quả siêu âm để xử trí phù hợp. Nếu siêu âm không thấy dấu hiệu nghi ngờ đầu nhỏ hoặc bất thường về não thì tiếp tục theo dõi, chăm sóc thai theo quy định, hẹn siêu âm lại sau mỗi tháng. Trường hợp có dấu hiệu nghi ngờ đầu nhỏ hoặc bất thường về não cần chuyển đến cơ sở có khả năng chẩn đoán trước sinh để chẩn đoán xác định đầu nhỏ. Cân nhắc tiến hành chọc ối hoặc các thăm dò khác để sàng lọc dị tật bẩm sinh. Nếu xác định có chứng đầu nhỏ, thực hiện thêm các thăm dò khác để biết nguyên nhân.

Trường hợp gia đình vẫn muốn giữ thai, nên tiếp tục chăm sóc, tư vấn và hỗ trợ tâm lý trước và sau sinh đồng thời chuẩn bị kế hoạch chăm sóc trẻ sơ sinh. Nếu xét nghiệm Zika dương tính thì đây là trường hợp nghi ngờ có sự liên quan giữa virus Zika với chứng đầu nhỏ hoặc các bất thường não.

Phụ nữ mang thai chưa xét nghiệm Zika, nếu siêu âm không thấy thai nhi có dấu hiệu nghi ngờ đầu nhỏ hoặc bất thường về não thì tiếp tục theo dõi, chăm sóc và siêu âm lại. Trường hợp có dấu hiệu nghi ngờ thai nhi đầu nhỏ hoặc bất thường não, bà bầu cần làm xét nghiệm Zika và chuyển đến cơ sở có khả năng chẩn đoán trước sinh để chẩn đoán. Nếu xác định thai nhi mắc chứng đầu nhỏ, phải thực hiện thêm các thăm dò khác để chẩn đoán nguyên nhân và phát hiện các dị tật khác.

Lưu ý: Kết quả xét nghiệm Zika dương tính là trường hợp nghi ngờ có sự liên quan giữa virus Zika với chứng đầu nhỏ hoặc các bất thường não.