Đắng lòng nỗi đau mang tên…dưa hấu

Câu chuyện về dưa hấu của bà con miền Trung nóng rền trong tuần qua.

Các ngành chức năng đã vào cuộc để góp sức giải toả dưa ùn tắc ở cửa khẩu biên giới, ngành Hải Quan đã động viên cán bộ nhân viên tăng ca tăng giờ làm việc nhưng rồi cũng phải thừa nhận cảnh ùn tắc này sẽ không thể ngày một ngày hai mà giải toả được.

Có thể nói những người trẻ trên trang mạng xã hội Facebook là những người tiên phong khởi xướng kêu gọi cộng đồng chia sẻ mua dưa giá rẻ để giúp đỡ bà con miền trung trong cơn nguy khốn vì một mùa đói sắp cận kề. Những lời kêu gọi của cộng đồng facebook đã lan toả và tạo hiệu ứng rất hiệu quả trong cộng đồng đặc biệt là Đoàn thanh niên. Một số tỉnh thành như Hà Nội, Nghệ An, Thành phố Huế… Hàng trăm tấn dưa được mua hết. Tỉnh đoàn Quảng Ngãi cũng đã kêu gọi đoàn viên thanh niên góp tiền mua dưa hấu ủng hộ bà con. Mặc dù vậy tại các thửa ruộng Nam Trung Bộ, dưa hấu vẫn lăn lóc chất chồng, bò ăn không hết, người dân thì thì bất lực nuốt nước mắt mà nhìn những ruộng dưa thối rữa trên đồng. Một nỗi đau mang tên… dưa hấu đang diễn ra, hàng ngàn hộ nông dân khóc ròng trên ruộng dưa thối, bất lực nghĩ đến miếng cơm manh áo ngày mai, nghĩ đến những hệ luỵ nợ nần chưa biết bao giờ trả nổi.

Trong khi cư dân mạng kêu gào, cộng đồng chia sẻ nỗi đau đắng lòng vì dưa hấu, vì tình nghĩa đồng bào. Trong khi đó chính quyền, các ngành chức năng của các tỉnh nơi mà tiếng khóc than nỗi niềm dưa hấu của bà con nông dân lại chưa đủ thấu, chưa đủ đánh thức trách nhiệm của những người có trách nhiệm. Chưa đủ để các ngành chức năng địa phương đôn đáo tỉnh này tỉnh khác mà cầu thị sự chung tay của các địa phương để chia sẻ với dưa dân của mình. Rồi cũng họp, cũng bàn cũng khoa chân múa tay, cho đến tận ngày hôm 13-3 khi cơn vật vã vì dưa đã qua cả chục ngày thì tại hội nghị do UBND tỉnh Quãng Ngãi triệu tập bàn về vấn đề dưa, ông Phó sở Nông nghiệp và Sở Công thương vẫn thao thao rằng: Chúng ta phải qui hoạch, chúng ta phải khuyến cáo và có chỉ đạo bà con… Chỉ đạo hay khuyến cáo, qui hoạch cái gì nữa, giờ này mà còn ngồi chém gió mù mịt ở nghị trường, hỏi tại sao mà dưa không thối, vì sao mà dân không đói ?

Dù cho báo cáo của ngành chức năng Bộ Công thương cho rằng có đến 80% sẽ được tiêu thụ, nhưng đó chỉ là con số của báo cáo. Nếu đó là thực thì bò ăn cỏ chứ dưa đâu mà nhai sái hàm suốt ruộng này qua ruộng khác như những ngày qua. Công bằng mà nói thì chính quyền địa phương cũng đã có khuyến cáo, nhưng khuyến là khuyến chứ bà con vẫn cứ phát triển diện tích dưa một cách tự phát thì lại không có động thái chỉ đạo quyết liệt. Nông dân cứ trồng, tự tìm mối bán hàng, trong khi cơ quan quản lý sản xuất và tiêu thụ là Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng Bộ Công Thương vẫn chưa có một kế hoạch sản xuất dài hơi, tổ chức mạng lưới tiêu thụ, có các chiến dịch quảng bá quả dưa hấu nói riêng hay nông sản Việt nói chung theo cách bài bản và dài hạn.

Không phải chỉ vụ dưa năm nay nông dân mới thảm sầu về dưa như thế mà những năm trước đây thì tình cảnh này cũng đã từng diễn ra hầu khắp các tỉnh Nam Trung bộ. Và cũng không chỉ riêng dưa hấu mà mùa thanh long năm ngoái nông dân Bình Thuận cũng đã cay đắng đổ bỏ hàng trăm tấn thanh long cho bò nhai đến rát lưỡi mà không hết. Tuy vậy, cũng ngay trong năm đó chương trình qui hoạch trồng cây thanh long của Bình Thuận vẫn được điều chỉnh từ mười ngàn lên ba mươi ngàn héc ta. Liệu rồi cây thanh long và dưa hấu cùng nước mắt nông dân đã ngừng chảy ở đây nếu như vẫn không có được sự điều tra nghiên cứu và qui hoạch một cách khoa học và phù hợp cho từng vùng, từng địa phương về cây trồng vật nuôi cũng như không xây đựng được chiến lược và cơ chế chính sách cho việc chế biến và tiêu thụ sản phẩm từ nông thôn. Bên cạnh đó cũng cần phải có những doanh nghiệp đủ mạnh, ngân hàng có nguồn lực sẵn sàng đồng hành cùng nông dân, không chỉ là việc hỗ trợ vốn, mà còn là bao tiêu sản phẩm, sẵn sàng bảo hiểm cho nông dân để gánh chịu rủi ro trong trường hợp xấu xảy ra.

Có những địa phương đã vào cuộc, đã nghiên cứu qui hoạch khi đã nhìn thấy phù hợp, thấy lợi cho dân, cho địa phương nhưng các Bộ thì vẫn chờ và vẫn chưa thấy có đủ cơ sở khoa học và dè dặt trong những báo cáo, đề xuất.

Và như thế nỗi đau thanh long, nỗi niềm dưa hấu rất có thể chưa dưng lại ở mùa trước, mùa nay mà có thể còn cả những mùa sau. Cộng đồng chúng ta liệu có phải mỗi năm lại một lần gọi nhau đi mua dưa giá rẻ? Đơn giản chỉ vì chúng ta đã chậm, đã thiếu sự quyết đoán, quyệt liệt và cơ hội sẽ qua đi.

Trịnh Đình Nghi