Đề cao vai trò của doanh nhân trong dự thảo Hiến pháp sửa đổi

Trong khi chờ đợi báo cáo tổng hợp ý kiến từ cộng đồng doanh nghiệp, trên cơ sở những dữ liệu đã có, từ góc độ là tổ chức đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam, chúng tôi xin có một số ý kiến góp ý ban đầu đối với Dự thảo về một số vấn đề liên quan tới cộng đồng doanh nghiệp như sau:

Về vị trí của doanh nhân trong liên minh (Điều 2 Dự thảo): Điều 2 Dự thảo quy định “Tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức…”

Việc xác định liên minh các thành phần giai cấp làm nền tảng cho việc nhân dân thực hiện quyền lực Nhà nước có ý nghĩa quan trọng. Liên minh này cần thể hiện được bản chất của Nhà nước ta, phù hợp với sự lớn mạnh của các giai cấp, lực lượng trong xã hội trong thời gian qua và khuyến khích phát huy vai trò và sự tiên phong của các giai cấp, lực lượng này và tương lai phát triển của đất nước.

Với quan điểm tiếp cận như vậy, chúng tôi xin đề xuất Ban soạn thảo Dự án sửa đổi Hiến pháp 1992 cân nhắc bổ sung “đội ngũ doanh nhân” vào liên minh này, tạo thành liên minh công – nông – trí – doanh. Điều 2 vì vậy có thể được điều chỉnh như sau: “Tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân, đội ngũ trí thức và đội ngũ doanh nhân…”

Việc bổ sung đội ngũ doanh nhân vào liên minh này phù hợp với quan điểm chỉ đạo của Đảng đối với việc phát triển và tăng cường vai trò của đội ngũ doanh nhân thể hiện trong Nghị quyết 09-NQ/TW ngày 9/12/2011 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Có thể thấy rõ hơn vấn đề này thông qua phần quan điểm chỉ đạo của Nghị quyết 09 –NQ/TW trong đó nhấn mạnh: “Xây dựng đội ngũ doanh nhân lớn mạnh là trách nhiệm của Đảng, của cả hệ thống chính trị và của bản thân mỗi doanh nghiệp, doanh nhân. Xây dựng và phát huy vai trò đội ngũ doanh nhân phải gắn liền với hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; bảo đảm quyền sở hữu và tự do kinh doanh của doanh nhân theo pháp luật, khuyến khích doanh nhân làm giàu cho mình và cho đất nước. Tăng cường mối liên kết, hợp tác, đoàn kết cùng có lợi giữa doanh nhân với công nhân, nông dân và đội ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng. “

Việc này cũng phù hợp với quan điểm của Đảng về việc phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đã được bắt đầu từ Hiến pháp 1992. Sau hai thập kỷ đổi mới, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, đội ngũ doanh nhân nước ta đã dần được hình thành và trưởng thành, đóng góp quan trọng cùng các giai tầng khác trong việc xây dựng nền thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Đội ngũ doanh nhân cũng đóng vai trò quan trọng vào quá trình hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng mà Đảng và Nhà nước ta khởi xướng, góp một phần vào việc thực hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ và hội nhập toàn diện của đất nước ta.

Về Điều 54, Dự thảo Hiến pháp: Chúng tôi nhất trí với Điều 54 của Dự thảo Hiến pháp về việc không phân biệt các thành phần kinh tế. Điều này phù hợp với nguyên tắc “các thành phần kinh tế cùng hoạt động và cạnh tranh bình đẳng”, phù hợp với nguyên tắc không phân biệt đối xử của các cam kết quốc tế Việt Nam đã tham gia.

Về một số vấn đề xung quanh chế định đất đai trong Hiến pháp (Điều 58 Dự thảo): Đất đai là tài sản quan trọng, cơ nghiệp lớn nhất của hầu hết doanh nghiệp và người dân. Đất đai hiện cũng được đánh giá là lĩnh vực nóng trong thực tiễn tại nhiều địa phương. Do vậy, có rất nhiều kỳ vọng trong xã hội về việc sửa đổi chế định này trong Hiến pháp.

Cùng với quá trình sửa đổi Hiến pháp, Luật Đất đai cũng đang được Quốc hội và các cơ quan có thẩm quyền xem xét sửa đổi với sự tham gia góp ý của đông đảo nhân dân và doanh nghiệp. Một số ý kiến về những vấn đề lớn liên quan tới sửa đổi Luật Đất đai mà VCCI tập hợp được từ quá trình lấy ý kiến đối với Dự thảo Luật này có thể là nguồn tham khảo có ý nghĩa cho Ban soạn thảo Dự án Hiến pháp sửa đổi lần này mang lại.

Theo các ý kiến này, một trong những lý do khiến việc quản lý đất đai thời gian qua còn nhiều yếu kém chính là sự tồn tại cơ chế “xin – cho” khá nặng nề cùng việc sử dụng nhiều quy định, quyết định hành chính đối với đất đai… trong khi đất đai hay quyền sử dụng đất vốn là một loại hàng hoá (đặc biệt) và cần được quản lý đúng với tính chất “hàng hóa” theo các biện pháp đặc thù. Một trong những giải pháp quan trọng để khắc phục những bất cập này chính là việc đẩy mạnh là tích cực phát huy các yếu tố thị trường liên quan đến đất đai.

Việc phát huy yếu tố thị trường trong quản lý đất đai có thể được cụ thể hóa bằng nhiều biện pháp hiệu quả trong các văn bản Luật và dưới Luật, ví dụ:

-         Các biện pháp đấu thầu quyền sử dụng đất (đối với đất công nghiệp, đất dịch vụ…) một cách công khai, minh bạch thay cho cơ chế giao đất hay Nhà nước trực tiếp đứng ra cho thuê đất; có thể thành lập các tổ chức phát triển quỹ đất hoạt động một cách chuyên nghiệp.

-         Các biện pháp định giá đất theo hướng thị trường thông qua việc sử dụng các tổ chức định giá đất độc lập (do các bên thoả thuận lựa chọn) để xác định giá đất phù hợp với giá thị trường. Cách thức này có thể giúp đem lại sự công bằng cho người dân, quyền lợi cho doanh nghiệp và đảm bảo nguồn thu ngân sách; giảm sức ép cho bộ máy hành chính các cấp và hạn chế tình trạng khiếu kiện.

-         Các biện pháp thị trường trong quản lý đất nông nghiệp như có lộ trình bãi bỏ các quy định về thời hạn sử dụng đất và quy định về hạn điền, tạo điều kiện cho quá trình tích tụ đất đai. Với động lực kinh tế từ thị trường, quá trình tích tụ đất đai sẽ làm tăng hiệu quả sản xuất nông nghiệp, tăng năng suất lao động, tái phân bổ tài nguyên đất rất quý giá vào những người kinh doanh hiệu quả hơn và giúp họ có điều kiện áp dụng các tiến bộ khoa học công nghệ vào sản xuất nông nghiệp, từng bước hiện đại hóa nền nông nghiệp.

Với quan điểm tiếp cận như vậy, chúng tôi xin đề xuất Ban soạn thảo Dự án Hiến pháp sửa đổi cân nhắc bổ sung cụm từ “phù hợp với các yếu tố thị trường” vào khoản 1 Điều 58 Dự thảo, thành:

 “1. Đất đai là tài nguyên đặc biệt của quốc gia, nguồn lực quan trọng phát triển đất nước, được quản lýphù hợp với các yếu tố thị trường, theo quy hoạch và pháp luật.”

Việc bổ sung cụm từ này có ý nghĩa làm quan điểm chỉ đạo cho công tác xây dựng và thực thi pháp luật về đất đai sau này.

Trên đây là một số ý kiến ban đầu của chúng tôi đối với Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992.

                                                     Phạm Gia Túc

                             Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam