Điều gì khiến Italy “tha thiết” với Vành đai và Con đường?

Trung Quốc và Italy đã ký kết Biên bản ghi nhớ về Sáng kiến Vành đai và Con đường cùng hơn 20 thỏa thuận hợp tác song phương trên nhiều lĩnh vực khác nhau. (Nguồn: China Daily)

Cơ hội cho Italy

Theo Financial Times, nền kinh tế lớn thứ 3 của khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) chưa phải là đối tác thương mại và đầu tư lớn của Trung Quốc nếu so với một vài quốc gia khác trong EU. Tuy nhiên, sự sẵn sàng của Rome cũng như tình hình chính trị trong nước đã tạo cú hích thúc đẩy Italy bước ra khỏi danh sách các nước G7 phản đối BRI.

Trong một bài xã luận đăng trên tờ Corriere della Sera trước thềm chuyến thăm Italy, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhấn mạnh: “Trung Quốc và Italy là đối tác quan trọng trong thương mại và đầu tư”. Dù vậy, trên thực tế, đầu tư của Trung Quốc vào Italy vẫn còn khá khiêm tốn.

Hôm 23/3, nhân chuyến thăm chính thức Italy của Chủ tịch Tập Cận Bình, hai bên đã ký kết Biên bản ghi nhớ về Sáng kiến Vành đai và Con đường cùng hơn 20 thỏa thuận hợp tác song phương trên nhiều lĩnh vực khác nhau.

Dù chi tiết của bản hợp đồng không được đưa ra, song theo Reuters, các thỏa thuận trên có trị giá lên tới 20 tỷ Euro (22,62 tỷ USD), trong khi truyền thông Italy ước tính giá trị của “cái bắt tay” này trị giá khoảng 5 tỷ Euro.

Dư luận Italy khá đồng tình với Chính phủ khi cho rằng việc cải thiện quan hệ với Trung Quốc sẽ góp phần phát triển thương mại, đầu tư. Một khảo sát gần đây được thực hiện bởi tổ chức EMG Acqua cho thấy, phần lớn người dân Italy đều cho rằng thỏa thuận liên quan tới BRI là “cơ hội kinh tế tuyệt vời”.

Trong khi các quốc gia châu Âu đều giữ quan điểm khá dè dặt với BRI thì việc Italy đi ngược lại với quan điểm chung của G7 đã châm ngòi cho những cuộc tranh luận gay gắt trong dư luận châu Âu cũng như quốc tế.

Kỳ vọng chông chênh

Theo dữ liệu từ FDI Markets - một công ty chuyên theo dõi các khoản đầu tư cơ sở mới (Greenfield Investment) xuyên biên giới, trong 10 năm gần đây, Italy hiện đứng thứ 76 trong số các quốc gia đang nhận vốn đầu tư từ Trung Quốc. Không chỉ nhiều hơn về số lượng, giá trị các dự án mà Trung Quốc đầu tư vào Đức còn cao gấp 8 lần so với Italy.  

Dù dưới hình thức đầu tư nào, bao gồm các các thương vụ mua bán và sáp nhập (M&A) hay các hình thức khác thì Italy vẫn bị nhiều quốc gia trong khu vực bỏ xa về số lượng các dự án đầu tư từ Trung Quốc, theo EuroStat. Trung Quốc và Italy cũng không hẳn là hai đối tác có mối quan hệ “khăng khít” khi xuất khẩu hàng hóa từ Italy sang Trung Quốc năm 2018 chỉ đạt 13 tỷ Euro, hầu như không đáng kể nếu so với con số 94 tỷ USD của Đức. Lượng xuất khẩu từ Italy sang Trung Quốc chiếm khoảng 6,5% tổng kim ngạch thương mại giữa hai bên, trong khi của Đức là 17%.

Italy thậm chí còn không kết nối với Trung Quốc thông qua các tuyến vận chuyển. Theo thống kê được đưa ra tại Hội nghị Thương mại và Phát triển Liên hợp quốc mới đây về chỉ số kết nối vận chuyển song phương, Bỉ và Tây Ban Nha còn có mối liên kết vận chuyển với Trung Quốc gần gũi hơn Italy.

Trong chuyến thăm Italy, Chủ tịch Tập Cận Bình cũng đặc biệt đề cập đến việc cải thiện kết nối giữa hai nước, cùng “xây dựng các cảng” nhằm tạo ra một “kỷ nguyên mới của Vành đai và Con đường”. Các cảng được ông Tập nhắc tới nằm ở Trieste và Genoa ở phía Bắc Italy.

Giáo sư Kinh tế tại Đại học Bocconi (Italy) Andrea Colli nhận định, nếu xét theo thời điểm chính trị thì việc Italy tham gia BRI là “khá phù hợp” bởi “thái độ mơ hồ và sự bất đồng trong quan điểm của Italy đối với EU”.

Những hứa hẹn về các nguồn vốn mới thông qua BRI có thể đã tạo nên sự hấp dẫn đối với một nền kinh tế vẫn chưa thực sự hồi phục từ giai đoạn tiền khủng hoảng cách đây một thập kỷ.

Đầu tư cơ sở hạ tầng của Italy vẫn loanh quanh ở mức 40%, thấp hơn so với thời điểm trước khủng hoảng. Một nửa đô thị của quốc gia này cũng đưa ra những báo cáo về sự chênh lệch giữa các khoản đầu tư trong 5 năm, trong đó chênh lệch lớn nhất là về giao thông đô thị.

Tuy vậy, các chuyên gia kinh tế nhận định, những kỳ vọng của Rome về kinh tế có thể không như mong đợi.

Ông Andrew Cainey, chuyên gia thuộc Viện Quan hệ Quốc tế Hoàng gia Anh (Chatham House) phân tích, việc Italy trở nên thân thiết hơn với Trung Quốc có thể đánh dấu “sự khởi đầu của một hướng đi mang tính mở và quốc tế hơn của BRI” và nguồn vốn đầu tư từ Trung quốc “có thể hỗ trợ nền kinh tế Italy”.

Ông Agatha Kratz, Giám đốc Rhodium Group cũng cho rằng, những thỏa thuận chính trị vừa qua có thể không mang lại hiệu quả cao như Italy mong muốn. “Liệu Italy sẽ cần bao nhiêu biên bản ghi nhớ giúp thu hút vốn đầu tư nước ngoài để vượt lên mức hiện tại?”, ông  này đặt vấn đề.