Điều hòa ô tô: Những điều cần biết (P1)

Trên các loại xe ô tô hiện đại, điều hòa trở thành thiết bị tiêu chuẩn. Việt Nam là đất nước nhiệt đới gió mùa nên vào những ngày hè oi bức, ngoài dung dịch làm mát cho động cơ thì điều hòa trở thành hệ thống được quan tâm hàng đầu của cánh tài xế.

Về lý thuyết điều hòa giúp người dùng làm mát (ngày hè) và giảm độ ẩm không khí (thời tiết hanh, khô) bên trong khoang lái. Thật khó tưởng tượng nổi cảnh bạn phải lái xe dưới trời nắng mà không có điều hòa hay độ ẩm không khí quá cao cản trở tầm nhìn, người lái bị mất tập trung khi vừa lái xe vừa phải lau kính do độ ẩm không khí bên trong xe quá cao.

Bên cạnh những tính năng, tiện nghi hiện đại trên ô tô ngày nay thì điều hòa cũng được cánh mày râu để ý khi chọn mua xế cưng bởi lẽ, ngoài thiết kế bắt mắt, cách bố trí khoang lái hiện đại ... thì điều hòa cũng giúp người lái giải tỏa căng thẳng khi gặp các tình huống "khó nhằn" khi lưu thông trên đường.

Trước hết, chúng ta hãy cùng tìm hiểu nguyên lý hoạt động của điều hòa ô tô.

Có hai nguyên tắc cơ bản là hiện tượng thu nhiệt khi một chất lỏng bay hơi và tỏa nhiệt khi nó chuyển từ hơi sang lỏng. Vì vây, chiếc điều hòa không khí nào cũng có một máy nén, bình ngưng, bình làm khô, van giãn nở nhiệt, máy hóa hơi và chất làm lạnh.

Chất làm lạnh là chất lỏng có khả năng bay hơi ở nhiệt độ thấp. Trước kia, ngành công nghiệp điện lạnh sử dụng chất R-12 nhưng chưa chlorofluorocarbon (CFC) gây thủng tầng ozon nên nó được thay bằng R-134a  từ năm 1996.

Có thể tóm gọn quy trình làm mát của điều hoà nhiệt độ trên xe như sau: Đầu tiên, máy nén được nối với động cơ thông qua dây cuaroa, hút chất làm lạnh ở thể khí (từ bình chứa gas) rồi nén ở áp suất cao. Khi bị nén, nhiệt độ làm lạnh tăng lên và nó được đẩy sang giàn nóng, nằm ở vị trí đầu xe, gần lưới tản nhiệt và có quạt riêng. Ở giàn nóng, do được tản nhiệt ở áp suất cao nên chất làm lạnh hóa thành thể lỏng và chuyển sang van giãn nỏ (hoặc van tiết lưu).

Tại van tiết lưu, áp suất giảm đột ngột nên chất làm lạnh hóa hơi và chuyển tới giàn lạnh. Ở đây, nó lấy nhiệt từ môi trường xung quanh và khiến nhiệt độ giảm xuống. Hơi lạnh sẽ được quạt gió thổi ra môi trường. Gió thổi ra từ giàn lạnh có thể là gió ngoài (làm lạnh ngoài), gió trong cabin hoặc cả hai

Với những người mới sử dụng ô tô, kinh nghiệm chưa có nhiều thì có một cách kiểm tra sơ bộ hệ thống làm lạnh:

+Nhà sản xuất thường quy định đường ống phía áp lực cao thường có đường kính nhỏ hơn đường ống phía áp lực thấp. Nếu nhiệt độ chênh lệch giữa hai đường ống này không quá lớn thì rất có thể điều hòa của bạn đã gặp trục trặc.

+Vào những ngày ẩm, không khí hanh khô sẽ có những giọt nước đọng lại ở đường ống thấp áp.

+Một cách nữa đơn giản, hiệu quả và dễ thấy nhất là bạn trực tiếp sờ tay vào các đường ống của hệ thống làm lạnh.

Những sự cố thường thấy ở hệ thống điều hòa và cách khắc phục:

+ Chất làm lạnh ở điều hòa không đủ. Nguyên nhân do dây cua-roa nối động cơ với máy nén bị chùng, dẫn đến thất thoát công và máy nén không thể nén chất làm lạnh đến áp suất cần thiết nên khi chúng ta sờ vào ống dẫn, sự chênh lệch nhiệt độ không quá lớn.  Tình trạng này, bạn nên mở nắp capo để kiểm tra tốc độ của dây cua-roa xem dây cua-roa chạy tốc độ cao hay chậm so với bình thường, phần này bạn cần phải thường xuyên kiểm tra để nhận biết sự khác biệt.

+ Trường hợp thứ hai là giàn lạnh quá bẩn khiến dòng khí lưu thông bị ngăn lại khiến hiệu quả làm lạnh giảm. Bạn nên làm sạch giàn lạnh khi thấy dây cao áp và dây thấp áp vẫn bình thường. Để đo hiệu quả làm lạnh, bạn để động cơ đạt đến vòng tua 1.500 vòng/phút và đặt máy lạnh ở mức cao nhất. Sau 5 phút, bạn có thể đo nhiệt độ cabin và nhiệt độ gió thổi ra từ giàn lạnh. Nếu nhiệt độ ở mức cao, bạn nên kiểm tra lại toàn bộ hệ thống điều hòa.

+ Một lỗi người dùng hay gặp nữa là đôi khi điều hòa không có gió mát mà chỉ có gió nóng. Hiện tượng này bắt nguồn từ các nguyên nhân: Dây cua-roa nối động cơ với máy nén bị đứt; khớp ly hợp máy nén gặp vấn đề nên khi bật công tắc, mén nén không nhận được năng lượng từ động cơ; van giãn nở trục trặc; sự cố với mạch điện hay do đường dẫn hở khiến khí mát thất thoát ra bên ngoài nhiều, không làm lạnh được hoặc nơi chứa chất làm lạnh thoát ra thường có bụi bám nhiều nên bạn có thể phát hiện một cách dễ dàng.

Cuối cùng, sau khi đã phát hiện lỗi, nếu bạn không có đủ các dụng cụ chuyên dùng tại nhà thì nên tham khảo các trung tâm, garage uy tín trên một số trang mạng hoặc các chi hội chơi xe mà bạn có tham gia. Việc giao lưu, trao đổi kiến thức kinh nghiệm giữa những người mới dùng và những người chơi xe lâu năm là việc nên làm. Trường hợp xe vẫn còn trong thời gian bảo dưỡng thì lời khuyên cho bạn là hãy mang đến trung tâm dịch vụ của hãng xe để được các kĩ thuật viên kiểm tra, sửa chữa.