Đường thủy nội địa: "Chuyển mình" nhờ cách mạng công nghệ số

Lực lượng cảng vụ ĐTNĐ kiểm tra thiết bị theo quy định trên phương tiện VR-SB

Trong bối cảnh phát triển chung của thế giới và đất nước, hoạt động giao thông ĐTNĐ cũng chịu những tác động nhất định của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đối với các hoạt động chỉ đạo điều hành và công tác quản lý chuyên ngành.

Những năm qua, lĩnh vực ĐTNĐ đã có những bước tiến vượt bậc trong việc áp dụng công nghệ thông tin. Hầu như tất cả các lĩnh vực quản lý của Ngành đều được số hóa, từ công tác chỉ đạo điều hành, hệ thống văn bản, lịch họp, giao việc... đến các nội dung quản lý như luồng tuyến, cảng bến, phương tiện thủy, giám sát hoạt động vận tải, xếp dỡ, đảm bảo ATGT, hệ thống họp trực tuyến và hệ thống dịch vụ công của Cục đã được thực hiện trên nền tảng kỹ thuật số. Cục ĐTNĐ Việt Nam cũng là đơn vị đi đầu về ứng dụng công nghệ trong toàn ngành GTVT.

 “Cú hích mạnh” thúc đẩy phát triển vận tải, bảo đảm ATGT

Nổi bật trong thời gian qua, Cục ĐTNĐ Việt Nam đã trực tiếp làm việc, hỗ trợ, khuyến khích các doanh nghiệp mở Sàn Giao dịch vận tải thủy, phát triển ứng dụng công nghệ trong quản lý đường thủy. Hiện tại, thị trường đã có Sàn Giao dịch vận tải thủy IZIFIX do doanh nghiệp xây dựng, vận hành, kết nối được khoảng 5.000 phương tiện vận tải thủy, góp phần cùng cơ quan quản lý thúc đẩy sự phát triển của đường thủy theo xu hướng hiện đại của thời kỳ công nghệ mới.

Trong quản lý nghiệp vụ cảng vụ, từ năm 2016 Cục đã triển khai thực hiện phần mềm cấp phép phương tiện vào, rời cảng, bến thủy nội địa tại các cảng vụ ĐTNĐ địa phương.

Ông Trương Trọng Doanh - Trưởng phòng Khoa học, Công nghệ và Môi trường (Cục ĐTNĐ Việt Nam) chia sẻ: “Hiện nay, phần mềm quản lý cấp phép vào, rời cảng bến cho phép chủ phương tiện có thể tiến hành làm thủ tục vào, rời cảng bến qua các phương thức như: website, email, tin nhắn sms, fax, điện thoại… mà không phải trực tiếp làm việc với cảng vụ viên. Ứng dụng này đã phát huy hiệu quả tốt, giúp người dân, doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước tiết kiệm thời gian và tiền bạc của các phương tiện khi vào/rời cảng bến…”.

Cùng với đó, Cục đã tập trung xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu trực tuyến với hơn 5.000 cảng/bến thủy nội địa trên toàn quốc và đưa lên bản đồ số, công khai cho người dân, doanh nghiệp, giúp cho việc quản lý vị trí, thông tin cảng bến, công nghệ bốc xếp, khối lượng và chủng loại hàng hóa thông qua một cách trực quan, chính xác, dễ dàng tra cứu thông tin cảng bến, đồng thời giúp cho việc báo cáo thống kê lượng hàng hóa, phương tiện thông qua một cách chính xác, hiệu quả.

Song hành với việc thúc đẩy và nâng cao năng lực vận tải, công tác đảm bảo TTATGT cũng được chú trọng. Tháng 8/2017, Cục ĐTNĐ Việt Nam đã công bố ứng dụng phản ánh vi phạm giao thông ĐTNĐ (Viwa Alert) trên điện thoại di động để người dân chụp, gửi trực tiếp ảnh và các phản ánh, kiến nghị về đường thủy đến Cục. Hiện tại, trung bình mỗi ngày có hơn 10 hình ảnh do người dân gửi đến, được Cục ĐTNĐ Việt Nam tiếp nhận, tự động phân cấp xử lý (theo tọa độ, địa bàn của bức ảnh) và phản hồi kịp thời đến tổ chức, người dân.

Hiện nay, Cục ĐTNĐ Việt Nam đang tiến hành triển khai ứng dụng công nghệ GPS và AIS trên các phao tiêu, báo hiệu, phương tiện thủy nội địa phục vụ cho công tác quản lý toàn bộ luồng tuyến ĐTNĐ quốc gia. Đến hết năm 2016, trên hệ thống ĐTNĐ quốc gia đã có 55 trạm thu tín hiệu AIS, đến tháng 10/2017 trên hệ thống đã thu được số liệu 7.292 tàu (bao gồm chủ yếu là tàu biển, tàu hàng, tàu khách...).

Mặt khác, Cục đã lắp đặt hệ thống camera trực tuyến đảm bảo giao thông, đếm lượt phương tiện tại các vị trí trọng điểm về giao thông như cầu Long Biên (TP. Hà Nội), Việt Trì, Hải Dương, cầu Bình Lợi (TP. Hồ Chí Minh), kênh Chợ Gạo (tỉnh Tiền Giang). Các thông tin được truyền trực tiếp về đơn vị quản lý đường thủy và lưu trữ tại Văn phòng Cục. Cùng với đó, phương tiện điều tiết, tàu công tác của Cục và các phương tiện nạo vét luồng đường thủy nội địa đều được yêu cầu lắp đặt camera theo dõi hành trình.

 “Số hóa” toàn diện năng lực quản lý nhà nước

Ông Doanh cho biết thêm, các ứng dụng đang được triển khai rộng rãi và đồng bộ từ Cục đến các đơn vị trực thuộc để công tác quản lý, điều hành thuận lợi và nhanh chóng.

Bắt đầu từ năm 2016, các đơn vị của Cục ĐTNĐ Việt Nam đã áp dụng phần mềm Văn phòng điện tử (I-river) quản lý công văn đi/đến giúp cho công việc quản lý công văn theo quy trình điện tử. I-river có tính năng tự động ghi thời gian công văn đến/đi và thời hạn cuối để giải quyết, tạo sự phân công, chỉ đạo minh bạch.

Cũng trong năm 2016, Cục ĐTNĐ Việt Nam đã triển khai và công bố 57 dịch vụ công trực tuyến trên Cổng Thông tin điện tử Cục ĐTNĐ Việt Nam (100% dịch vụ công trực tuyến), trong đó có 3 lĩnh vực cấp độ 4, 54 dịch vụ cấp độ 3. Từ đầu năm 2017 đến nay, số lượng hồ sơ thực hiện trực tuyến trên Cổng Dịch vụ công là 66.567 hồ sơ, chủ yếu thực hiện qua 02 thủ tục nhắn tin vào rời cảng bến thủy nội địa, chiếm khoảng 26% tổng số hồ sơ được thực hiện.

Về nhiệm vụ quản lý hạ tầng giao thông ĐTNĐ, Cục đã áp dụng phần mềm đo mực nước. Dự kiến từ nay đến năm 2020, toàn bộ hệ thống đo mực nước sẽ được tự động hóa, cung cấp thông tin trực tuyến cho người dân và doanh nghiệp. Đồng thời, toàn bộ hệ thống phao tiêu báo hiệu ĐTNĐ cũng đã được số hóa trên phần mềm. Khi có bất kỳ hiện tượng bất thường nào, hệ thống sẽ tự động báo về Cục để xử lý, giúp tăng cường hiệu quả quản lý các phao báo hiệu.

Đặc biệt, Cục ĐTNĐ Việt Nam đã xây dựng thí điểm hải đồ điện tử ĐTNĐ (I-ENC) đối với 3 tuyến vận tải sông Tiền, sông Hậu và sông Vàm Cỏ theo tiêu chuẩn quốc tế. Bước đầu, bản đồ số này đã cập nhật các thông tin cơ bản về luồng tuyến, cảng bến. Cục đang bổ sung các tiện ích giúp người dân khai thác để phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế về bản đồ đường thủy. Cục cũng đã triển khai phần mềm đăng ký, quản lý phương tiện thủy nội địa và phần mềm quản lý bằng, chứng chỉ chuyên môn người lái phương tiện.

Tăng cường “nội lực” cho cuộc cách mạng công nghiệp 4.0

Cách mạng công nghiệp 4.0 đòi hỏi phải thay đổi từ nhận thức đến hành động trong quản lý nhằm tận dụng kết nối Internet vạn vật và trí tuệ thông minh.

Thách thức đối với ĐTNĐ là cần có chính sách để tạo được những doanh nghiệp nội địa có thể ứng dụng những công nghệ nổi bật của cuộc cách mạng này, cũng như thực hiện giải pháp phát triển một nền kinh tế chia sẻ.

Qua các nội dung trên, có thể thấy việc áp dụng thành quả của mạng Internet và các dịch vụ công nghệ thông tin tại Cục ĐTNĐ Việt Nam mặc dù được triển khai chưa lâu nhưng đã đem lại hiệu quả lớn trong hoạt động quản lý, góp phần thúc đẩy sự phát triển Ngành. Tuy nhiên, để thực sự phát huy hiệu quả ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực ĐTNĐ, cần xây dựng một kế hoạch tổng thể để khai thác tiềm năng to lớn mà nó có thể đem lại.

Trong thời gian tới, Cục sẽ tiếp tục hoàn thiện, bổ sung, nâng cấp hệ thống ứng dụng công nghệ thông tin phần mềm hiện có nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu quản lý ngành cũng như hỗ trợ việc hội nhập, đặc biệt là phát triển hạ tầng kết nối số và đảm bảo an toàn, an ninh mạng, tạo điều kiện cho người dân và doanh nghiệp dễ dàng, bình đẳng trong tiếp cận cơ hội phát triển nội dung số.

Mặt khác, lĩnh vực ĐTNĐ sẽ đẩy mạnh đổi mới công nghệ, hỗ trợ ứng dụng công nghệ mới trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 vào các lĩnh vực hoạt động của Ngành; hiện đại hóa công tác quản lý, khai thác, bảo trì kết cấu hạ tầng ĐTNĐ bằng ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại cũng như hợp tác mạnh mẽ giữa khoa học công nghệ và sản xuất, kinh doanh.

Đồng thời, Cục sẽ tiếp tục hỗ trợ, khuyến khích các doanh nghiệp mở Sàn Giao dịch vận tải thủy, phát triển ứng dụng công nghệ trong quản lý đường thủy nhằm kết nối các doanh nghiệp vận tải thủy, thúc đẩy sự phát triển của đường thủy theo xu hướng hiện đại của thời đại công nghệ