Hà Nội cần thống nhất xem có nên duy trì buýt BRT hay không?

Trước đề xuất mới đây của Sở GTVT Hà Nội về cho phép các xe khách khối lượng lớn từ 24 chỗ trở lên, các loại xe công vụ, xe cứu nạn, xe buýt thường đi vào làn buýt nhanh (BRT) tuyến 01 (Bến xe Yên Nghĩa- Kim Mã), PV Tạp chí GTVT đã có trao đổi với một số chuyên gia uy tín trong lĩnh vực tổ chức giao thông.

Theo chuyên gia giao thông, GS.TS Từ Sỹ Sùa (Đại học GTVT), cơ quan quản lý đang khá lúng túng trong khâu quản lý, vận hành khi BRT đi vào hoạt động. Bằng chứng là cung đường mà buýt nhanh BRT 01 chạy qua ùn tắc mỗi ngày vào giờ cao điểm. Do đó, cơ quan quản lý tuyến buýt nhanh này cần phải có khảo sát đề án phù hợp, có hạ tầng giao thông thì chất lượng BRT mới thực sự hiệu quả.

"Đặc biệt, cần phải tổ chức những cuộc hội thảo nhằm lấy ý kiến rộng rãi của các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý về vấn đề này, không nên đưa ra đánh giá cảm tính, chung chung…", GS.TS Từ Sỹ Sùa nói.

Trong khi đó, chuyên gia giao thông Nguyễn Hữu Đức cho biết, thực tế cho thấy, tuyến buýt nhanh BRT 01 của Hà Nội chưa phát huy được hiệu quả như mong đợi nên người dân không mấy thiết tha trong việc di chuyển bằng xe buýt công cộng và việc bố trí riêng làn đường ở nhiều đoạn đã gây ra tình trạng ùn tắc giao thông nghiêm trọng vào các giờ cao điểm. Bởi vậy, sự thắc mắc của người dân đối với tuyến buýt nhanh BRT 01 càng tăng lên. Bản chất đề xuất của Sở GTVT Hà Nội là nhằm khắc phục phần nào những hạn chế nêu trên, đỡ lãng phí.

"Công bằng mà nói, nếu tuyến buýt nhanh BRT đầu tiên của Hà Nội (Kim Mã - Yên Nghĩa) thực sự phát huy được hiệu quả trong giờ cao điểm, vận chuyển lượng hành khách lớn có thể dành 1 - 2 tiếng để đi làn đường riêng. Còn lại những giờ thường nên cho tất cả các phương tiện cùng sử dụng, chứ không phải chỉ có xe buýt thường, xe chở khách trên từ 24 chỗ…" ông Đức nói và cho rằng: "ngành chức năng của Hà Nội cần phải thống nhất xem có nên duy trì tuyến buýt BRT hay không. Nếu tiếp tục duy trì thì bắt buộc phải có làn dành riêng theo đúng tên gọi của nó hoặc gọi là tuyến xe buýt ưu tiên".

Trước đó, Sở GTVT đề xuất UBND TP Hà Nội điều chỉnh tổ chức giao thông trên tuyến buýt nhanh BRT 01 (Bến xe Yên Nghĩa- Kim Mã), trong đó nêu rõ: Hiện tại, xe buýt BRT chạy trên làn riêng tại các đoạn: Ba La - Quang Trung - Lê Trọng Tấn - đường trục Bắc Hà Đông - Tố Hữu - Lê Văn Lương - Láng Hạ - Giảng Võ. Các đoạn đi hỗn hợp với các phương tiện khác gồm đoạn bến xe Yên Nghĩa - Ba La, đoạn Giang Văn Minh- Kim Mã.

Trên tuyến dài 14,77km, ngoài 3 đoạn tuyến xe BRT lưu thông hỗn hợp thì tuyến BRT được bố trí chạy trong làn dành riêng, có vạch sơn kết hợp với lắp dải phân cách cứng tại 3 nút giao thông gồm: Giảng Võ, Hoàng Đạo Thúy và Khuất Duy Tiến; Các nút giao thông được bố trí pha đèn và tổ chức phù hợp, tạo điều kiện cho BRT vận hành, trên toàn tuyến duy trì cấm xe dừng đỗ và cấm taxi vận hành trong giờ cao điểm.

Về tình hình giao thông trên tuyến, theo Sở GTVT Hà Nội, tuyến BRT là trục xuyên tâm, do tập trung các phương tiện ra, vào khu vực trung tâm, lưu lượng các phương tiện tăng cao, đặc biệt vào các khung giờ cao điểm gây ra tình trạng ùn ứ giao thông tại các nút giao làm giảm hiệu quả hoạt động của tuyến buýt nhanh BRT.

Một số nút giao thường xuyên ùn ứ gồm Lê Văn Lương - Khuất Duy Tiến; Tố Hữu - Trung Văn; Tố Hữu - Vũ Trọng Khánh.

Đối với nút giao Lê Văn Lương - Khuất Duy Tiến do đang rào chắn để phục vụ thi công hầm chui Lê Văn Lương, diện tích mặt đường bị thu hẹp trong khi lưu lượng xe lớn.

Do vậy, Sở GTVT đề xuất phối hợp với Ban quản lý dự án công trình giao thông TP Hà Nội điều chỉnh, tổ chức giao thông cục bộ khu vực thi công để cải thiện thi công.

Nút giao Tố Hữu - Vũ Trọng Khánh nguyên nhân ùn ứ do lưu lượng xe lớn, nhu cầu xe rẽ trái từ Tố Hữu vào Vũ Trọng Khánh rất cao. Hiện đã tổ chức lại giao thông thí điểm từ ngày 18/6, Sở Giao thông vận tải sẽ theo dõi và điều chỉnh cho phù hợp.

Với nút giao Tố Hữu - Trung Văn, nguyên nhân ùn tắc do lưu lượng xe cao, từ khu vực nút giao Trung Văn. Hiện, sở đang chờ được phân bổ kinh phí để xén mở rộng mặt đường từ nút giao Trung Văn đến Vũ Trọng Khánh, điều chỉnh điểm quay đầu và xén hè mở rộng lòng đường khu vực tòa nhà Bắc Hà.

Để giảm thiểu ùn tắc giao thông trên tuyến, tăng hiệu quả khai thác hệ thống hạ tầng giao thông hiện có trên tuyến, sở đề xuất UBND TP Hà Nội trên tuyến đường dành riêng cho xe buýt BRT cho phép các xe đi vào gồm xe vận tải khách khối lượng lớn từ 24 chỗ trở lên, các loại xe công vụ, xe cứu nạn, xe buýt thường.

Tuy nhiên, tuyến BRT 01 thuộc dự án phát triển giao thông đô thị Hà Nội được Ngân hàng thế giới (WB) tài trợ theo Hiệp định tín dụng tài trợ cho dự án phát triển giao thông đô thị Hà Nội và Hiệp định tín dụng viện trợ của Quỹ môi trường toàn cầu. Do đó để thực hiện điều chỉnh thí điểm như trên, sở kiến nghị UBND thành phố có ý kiến thống nhất với WB.

Tuyến buýt nhanh đầu tiên của Hà Nội là Kim Mã - Yên Nghĩa khởi công đầu năm 2013, cuối năm 2016 bắt đầu khai thác. Tuyến buýt chạy theo lộ trình Yên Nghĩa - Ba La - Lê Trọng Tấn - Lê Văn Lương kéo dài - Láng Hạ - Giảng Võ - bến xe Kim Mã. Theo tính toán của đơn vị quản lý, xe buýt nhanh di chuyển cả chặng Kim Mã - Yên Nghĩa dài 14,77 km, mất khoảng 45 phút.

Tổng đầu tư của dự án gồm xây dựng hạ tầng, nhà chờ, phương tiện... 55 triệu USD (trên 1.100 tỷ đồng) bằng vốn vay của WB, trong đó Việt Nam góp vốn đối ứng bằng chi phí giải phóng mặt bằng.

Kết quả khảo sát của Viện Kinh tế xã hội Hà Nội giữa năm 2021 cho thấy, kể từ khi đưa vào hoạt động, vào các khung giờ cao điểm xe BRT đạt 40-45 khách/chuyến, giảm được 400-500 phương tiện cá nhân ra vào nội đô, góp phần giảm ùn tắc, giảm khí thải gây ô nhiễm.