Hàng không "khát" nhân lực

Ngành hàng không đang thiếu nhân lực kỹ thuật cao

Nhiều sự cố là do con người

Theo báo cáo của Cục Hàng không Việt Nam, trong 6 tháng đầu năm, không có sự cố nghiêm trọng xảy ra với tàu bay. Đối với tàu bay đăng ký Việt Nam, Cảng vụ nhận được báo cáo về 175 sự cố, vụ việc.

Trong đó, 3 sự cố mức C, 32 sự cố mức D và 140 vụ việc mức E. Tổng số sự cố giảm 14,6% so với cùng kỳ năm 2015. Nguyên nhân chủ yếu do kỹ thuật (23 sự cố) và nguyên nhân có yếu tố con người (9 sự cố). Với tàu bay đăng ký nước ngoài ghi nhận 25 sự cố với 1 mức B, 4 mức D và 20 mức E.

Cũng trong tháng 6 vừa qua, Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO) đã thực hiện đánh giá năng lực giám sát an toàn hàng không Việt Nam. Kết quả  đạt 67,36% mức độ triển khai hiệu quả hệ thống giám sát an toàn (tăng 11,29% so với năm 2011). Kết quả này được đánh giá cao hơn trung bình thế giới (65%) và khu vực Đông Nam Á (61,09%).

Tuy nhiên, Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam Lại Xuân Thanh cho biết, dù kết quả đạt được tương đối khả quan nhưng thời gian qua vẫn còn 1 sự cố nghiêm trọng (mức B) và 3 sự cố uy hiếp an toàn cao (mức C) đều do yếu tố con người.

“Ngay cả vụ việc mới nhất xảy ra ngày 27-7 vừa qua, khi tiếp viên hàng không mang 80 cây vàng lên máy bay cũng đặt ra câu hỏi về việc giám sát an ninh nội bộ, vành đai giám sát an ninh cũng là yếu tố con người”, ông Lại Xuân Thanh nhìn nhận.

Theo đó, toàn ngành Hàng không hiện có khoảng 19.000 lao động và Cục trưởng Cục Hàng không cho rằng, ngành này cần những lao động vững vàng, giỏi nghề chứ không phải cần lao động có trình độ Tiến sĩ, Thạc sĩ.

Ông Đỗ Quang Việt, Phó Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam cho rằng, các nguyên nhân do yếu tố con người đầu tiên phải kể đến là lỗi do tổ bay đánh giá không đúng tình huống hoặc không tuân thủ phương thức khai thác tiêu chuẩn, tình trạng canh, nghe, nhận nhầm huấn lệnh, hoặc không tuân thủ huấn lệnh.

Hoặc do nhân viên vận hành trang thiết bị mặt đất điều khiển không hợp lý gây đâm va vào tàu bay và phương tiện khác gây hư hại, ảnh hưởng đến an toàn, khai thác bay…“Trước mắt, Cục Hàng không, Cảng vụ và bản thân các hãng hàng không cần tăng cường huấn lệnh đào tạo, nâng cao kỹ năng xử lý tình huống, khuyến cáo người lái tàu bay cần nâng cao ý thức, trách nhiệm trong thi hành nhiệm vụ cho thành viên tổ bay. Đồng thời, tăng cường huấn luyện đặc biệt về chính sách an toàn, chất lượng tuân thủ quy trình, nâng cao văn hóa an toàn cho nhân viên vận hành trang thiết bị mặt đất để hạn chế tối đa những sự cố uy hiếp an toàn do con người gây ra”, ông Đỗ Quang Việt nói. 

Phát triển “nóng”, dẫn đến thiếu nhân lực

Chất lượng nhân lực ngành Hàng không đã được nhắc đến từ vài năm nay. Trong khi nguồn nhân lực, đặc biệt là nhân lực kỹ thuật cao, tay nghề giỏi chưa thể đáp ứng được thì tốc độ phát triển của ngành Hàng không lại quá “nóng”.

Đại diện Cục Hàng không cho biết, 6 tháng đầu năm 2016, sản lượng điều hành bay đi/đến đạt 179.000 chuyến, tăng 26% so với cùng kỳ 2015; điều hành bay quá cảnh đạt 190.600 chuyến, tăng 15,4% so với cùng kỳ 2015.

Cũng trong 6 tháng đầu năm 2016, số lượng hành khách thông qua các cảng hàng không đạt 38,8 triệu khách, tăng 29,9 so với cùng kỳ năm 2015; sản lượng hàng hóa đạt 503.000 tấn, tăng 7,9% so với cùng kỳ năm 2015.

Tổng lượng vận chuyển hành khách đạt 25 triệu khách, tăng 29,7% so với cùng kỳ 2015; vận chuyển hàng hóa 405.000 tấn, tăng 6,2% so với cùng kỳ năm 2015. Tốc độ phát triển của ngành Hàng không Việt Nam trong những năm gần đây được ghi nhận vào TOP đầu những nước phát triển mạnh trên thế giới.

Tuy nhiên, vận tải hàng không phát triển quá mạnh, trong khi cơ sở hạ tầng và con người chưa thể đáp ứng kịp là một trong những điểm yếu của ngành Hàng không hiện nay. Đặc biệt là nhân lực, có hãng hàng không hiện phải thuê đến 90% nhân lực từ nước ngoài. 

Ông Đỗ Quang Việt cho biết thêm, theo quy định hiện hành, cả nước cần ít nhất 27 giám sát an toàn hàng không. Tuy nhiên, hiện Cục Hàng không Việt Nam mới chỉ có 17 giám sát viên, thiếu 10 giám sát viên an toàn hàng không lĩnh vực tàu bay và khai thác tàu bay so với quy định.

Ngoài ra, Cục Hàng không cũng đang thiếu 5 giám sát viên an toàn lĩnh vực quản lý hoạt động bay theo khuyến cáo của ICAO. “Nhu cầu thực tế hiện nay còn thiếu đến 46 giám sát viên về tàu bay, về cảng hàng không, đường bay…

Đây là vấn đề rất đau đầu, trước mắt chúng tôi đã yêu cầu các hãng hàng không cung cấp thêm những người có khả năng để bổ nhiệm, khoảng 20 người. Dù vừa qua có bổ nhiệm một số đồng chí nhưng khi đưa hồ sơ ra ICAO thì họ bác ngay vì đầu vào nguồn nhân lực không đảm bảo. Những người học về tài chính hay kinh doanh… ICAO đều đánh giá là không đủ trình độ về giám sát”, ông Đỗ Quang Việt chia sẻ.

Bà Nguyễn Thị Hải Hằng, Giám đốc Học viện Hàng không Việt Nam thừa nhận, Học viện phát triển nhưng chưa đủ để cung cấp nguồn nhân lực cho ngành. Nguyên nhân chủ yếu do giáo viên, thiếu cơ sở thực hành, bằng cấp trường cấp cho sinh viên không phải là chứng chỉ chuyên môn như các yêu cầu của các doanh nghiệp.

Đại diện các doanh nghiệp trong lĩnh vực hàng không thì cho rằng không chỉ thiếu về trình độ kỹ thuật, sinh viên ngành Hàng không còn rất yếu về tiếng Anh. Đây là một hạn chế rất lớn khiến các doanh nghiệp không mặn mà nhiều với nguồn lao động trong nước. Nhiều doanh nghiệp tuyển sinh viên vào phải bỏ tiền ra để đào tạo lại, tốn kém hơn cả đào tạo một người mới.  

Bộc lộ nhiều yếu kém

Bàn về giải pháp để phát triển nguồn nhân lực hàng không, hầu hết các doanh nghiệp đều thống nhất nên đào tạo, bổ túc những kiến thức cơ bản cho sinh viên, chú trọng việc học tiếng Anh.

Được biết, hoạt động hàng không dân dụng tại mỗi quốc gia luôn phải tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn và khuyến cáo thực hành của ICAO và Cục Hàng không liên bang Hoa Kỳ (FAA) trong lộ trình thực hiện CAT 1 (Phê chuẩn mức 1 về an toàn hàng không), đặc biệt là việc thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn của nhà chức trách hàng không.

Do vậy, hồi đầu tháng 3 vừa qua, Cục Hàng không đã có văn bản đề xuất Bộ GTVT cho phép tiếp nhận không qua thi tuyển với một số giám sát viên để đáp ứng nhu cầu bức thiết đặt ra hiện nay.

Liên quan đến công tác đảm bảo an toàn, an ninh hàng không qua một số vụ việc, ngày 4-8, Cục trưởng Cục Hàng không đã có Chỉ thị tăng cường đảm bảo công tác này. Tại Chỉ thị này, Cục Hàng không nhìn nhận, vụ việc nhân viên hàng không mang vàng trái phép lên tàu bay tại Cảng Hàng không quốc tế Nội Bài (tối 26-7) đã vi phạm nghiêm trọng uy hiếp trực tiếp đến công tác bảo đảm an ninh, an toàn hàng không.

Hệ thống bảo đảm an ninh hàng không đã để lọt một khối lượng lớn kim loại lên tàu bay mà không bị phát hiện. Nhân viên kiểm soát an ninh hàng không của VAECO đã không thực hiện đúng quy trình kiểm soát an ninh hàng không; hệ thống camera giám sát an ninh hàng không bộc lộ nhiều điểm yếu, không lưu giữ được hình ảnh hoặc bị mờ không nhận dạng được rõ hình ảnh; tổ bay kiểm tra an ninh tàu bay nhưng không phát hiện được số lượng lớn vàng cất giấu dưới ghế ngồi của hành khách. 

Do đó, Cục Hàng không Việt Nam yêu cầu các đơn vị rà soát lại toàn bộ các quy trình thực hiện nhiệm vụ của các thành phần có liên quan đến công tác phục vụ tàu bay, quy trình giám sát của đội ngũ quản lý các cấp, kịp thời phát hiện những nội dung chưa cụ thể, chưa hợp lý để sửa đổi, bổ sung kịp thời.

Cảng Hàng không quốc tế Nội Bài rà soát chất lượng giám sát theo khu vực của lực lượng kiểm soát an ninh sân đỗ kịp thời phát hiện những trường hợp bất thường.

VAECO tập trung rà soát quy trình bảo dưỡng tàu bay để đảm bảo người không có nhiệm vụ không được tiếp cận và lên tàu bay; quy trình kiểm tra, giám sát của lực lượng an ninh hàng không trong công tác kiểm soát ra/vào khu vực hạn chế; quy trình bảo vệ an ninh nội bộ đối với nhân viên hàng không để kịp thời phát hiện nhân viên có biểu hiện bất thường.

Tổng Công ty Hàng không Việt Nam rà soát quy trình kiểm tra an ninh hàng không trước chuyến bay của tổ bay.