Kết nối và phát huy nguồn lực hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo

Ông Phạm Hồng Quất – Cục trưởng Cục Phát triển thị trường và doanh nghiệp KH&CN

Xung quanh vấn đề này, phóng viên đã có cuộc trao đổi với ông Phạm Hồng Quất – Cục trưởng Cục Phát triển thị trường và doanh nghiệp khoa học và công nghệ.

Ông đánh giá như thế nào về nguồn lực người Việt Nam ở nước ngoài hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Việt Nam?

Ông Phạm Hồng Quất: Hiện nay, theo thống kê sơ bộ của Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài (Bộ Ngoại giao), có khoảng 50 hội trí thức và mạng lưới trí thức người Việt đã thành lập tại các nước, có hơn 500.000 chuyên gia, trí thức người Việt Nam ở nước ngoài làm việc ở các viện nghiên cứu, trường đại học, công ty kỹ thuật và công nghệ cao tại các nước và nhiều tổ chức quốc tế trong hầu hết các ngành và lĩnh vực mũi nhọn. Nhiều bạn trẻ trong cộng đồng (là thế hệ người Việt thứ 2, thứ 3, các du học sinh Việt Nam) đã bước đầu thành đạt trong kinh doanh, thành công tại các trung tâm khởi nghiệp lớn của thế giới.

Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp (DN), chuyên gia có kinh nghiệm làm việc ở nước ngoài quay về Việt Nam hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Việt Nam và tạo được những tác động đáng ghi nhận; có nhiều DN khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Việt Nam với sản phẩm, giải pháp đổi mới sáng tạo đã bước ra sân chơi quốc tế. Việc đưa startup Việt ra thế giới tiếp cận với các hệ sinh thái phát triển cũng như thu hút các chuyên gia, trí thức, kiều bào người Việt Nam ở nước ngoài chung tay xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Việt Nam là đặc biệt quan trọng.

Trong những năm gần đây, thông qua việc thực hiện Đề án 844 "Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025”, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đã phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, tổ chức chính trị - xã hội nhằm gắn kết trí thức, kiều bào Việt hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo, trong đó phải kể đến: Diễn đàn Kết nối các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo của người Việt tại Hoa Kỳ và Việt Nam” (San Francisco, Hoa Kỳ, tháng 12/2017) và “Diễn đàn kết nối Startup Việt trong và ngoài nước” (TPHCM, tháng 6/2018).

Năm 2019, Techfest Quốc tế tại Hoa Kỳ, Singapore, Hàn Quốc do Bộ KH&CN lần đầu tiên tổ chức cũng đã thu hút sự quan tâm rất lớn của chuyên gia, doanh nhân, nhà đầu tư tại các quốc gia này…

Những hoạt động trên là tiền đề để Bộ KH&CN nắm bắt được thực trạng, các vấn đề khó khăn, vướng mắc của cộng đồng người Việt ở nước ngoài trong việc triển khai các dự án, DN đổi mới sáng tạo, đưa các giải pháp này về Việt Nam và hỗ trợ cho hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo ở Việt Nam.

Để phát huy hơn nữa sự tham gia của trí thức, chuyên gia, doanh nhân người Việt Nam ở nước ngoài với khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trong nước, cần phải xây dựng và triển khai các chính sách thu hút một cách toàn diện và có hệ thống như thế nào, thưa ông?

Ông Phạm Hồng Quất: Xuất phát từ thực tiễn đó, Bộ KH&CN đã đề xuất Chính phủ điều chỉnh, bổ sung một số trọng tâm hoạt động trong việc triển khai Đề án 844 tại Quyết định số 188/QĐ-TTg ngày 09/02/2021 của Thủ tướng Chính phủ về việc sửa đổi Quyết định số 844/QĐ-TTg ngày 18/5/2016 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025.

Quyết định 188 đã bổ sung thêm mục tiêu: "Phát triển mạng lưới khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia, khuyến khích tương tác, kết nối nguồn lực trong hệ thống các Trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và các chủ thể trong hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trong nước, nước ngoài".

Trên cơ sở đó, Văn phòng Đề án 844 đã phối hợp cùng Trung tâm Hỗ trợ Khởi nghiệp Sáng tạo Quốc gia (thuộc Cục Phát triển thị trường và doanh nghiệp KH&CN-Bộ KH&CN) bắt đầu xây dựng Mạng lưới kết nối khởi nghiệp sáng tạo quốc gia (VIEN: Vietnam Innovative Entrepreneur), đặc biệt hướng tới các chuyên gia, doanh nhân người Việt tại nước ngoài (hoặc đã về nước) liên quan đến khởi nghiệp sáng tạo trong giai đoạn đầu để tập hợp, hình thành mạng lưới.

Hội thảo kết nối và phát huy nguồn lực người Việt Nam ở nước ngoài hỗ trợ cho khởi nghiệp Đổi mới sáng tạo Việt Nam đã được tổ chức mới đây tại Hà Nội.

Ngoài ra, Bộ Ngoại giao và Bộ KH&CN cũng tiếp tục phối hợp trong việc nghiên cứu, hoàn thiện chính sách về thu hút cá nhân hoạt động KH&CN là người Việt Nam ở nước ngoài và chuyên gia nước ngoài. Trong đó, Nghị định số 27/2020/NĐ-CP của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 40/2014/NĐ-CP ngày 12/5/2014 của Chính phủ quy định việc sử dụng, trọng dụng cá nhân hoạt động KH&CN và Nghị định số 87/2014/NĐ-CP ngày 22/9/2014 của Chính phủ quy định về thu hút cá nhân hoạt động KH&CN là người Việt Nam ở nước ngoài và chuyên gia nước ngoài tham gia hoạt động KH&CN tại Việt Nam đã được Chính phủ ban hành 1/3/2020, có hiệu lực từ 15/4/2020. Hiện nay, Bộ Ngoại giao đang phối hợp với đơn vị chủ trì là Bộ KH&CN xây dựng Thông tư hướng dẫn thực hiện Nghị định này.

Ông có thể chia sẻ về những chương trình mà Bộ KH&CN đã và đang triển khai nhằm thu hút nguồn lực người Việt trí thức ở nước ngoài?

Ông Phạm Hồng Quất: Mới đây, Bộ KH&CN cũng phối hợp với Bộ Ngoại giao phát động chương trình “Cố vấn khởi nghiệp toàn cầu”. Theo đó, các chuyên gia người Việt ở nước ngoài sẽ hỗ trợ các startup Việt Nam giải quyết các vấn đề khó khăn mà startup đang gặp phải dưới dạng hình thức cố vấn 1-1.

Chương trình dự kiến có sự tham gia của các chuyên gia người Việt về khởi nghiệp đổi mới sáng tạo từ Silicon Valley (Mỹ), Đức, Vương quốc Anh, Nhật Bản... trên nhiều lĩnh vực như Fintech, Edtech, Agritech... Từ đó, hình thành mạng lưới chuyên gia cố vấn người Việt ở nước ngoài hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia.

Để triển khai mạnh mẽ chương trình này, Bộ Ngoại giao sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ KH&CN thực hiện các mục tiêu cụ thể như: Xây dựng cơ sở dữ liệu về người Việt Nam ở nước ngoài; xây dựng cơ chế giới thiệu, kết nối, thu hút chuyên gia người Việt Nam ở nước ngoài hỗ trợ các DN khởi nghiệp Việt Nam; tổ chức các sự kiện quốc gia và quốc tế như hội nghị, hội thảo, diễn đàn kết nối đầu tư, kết nối thị trường, xúc tiến chuyển giao công nghệ; tìm kiếm nguồn lực hỗ trợ, kết nối hoạt động của các địa phương với mạng lưới đại diện KH&CN Việt Nam ở nước ngoài, Hiệp hội Chuyên gia công nghệ, doanh nhân, Câu lạc bộ Sinh viên Việt Nam đang nghiên cứu, học tập, làm việc tại nước ngoài.

Đặc biệt, trong thời gian qua Cục Phát triển thị trường và doanh nghiệp KH&CN đã có sáng kiến xây dựng nền tảng đổi mới sáng tạo mở của Việt Nam - Việt Nam Open Innovation Platform, nhằm kết nối các chủ thể trong hệ sinh thái sáng tạo mở (viện, trường, doanh nghiệp, tổ chức hỗ trợ, nhà đầu tư) cùng tham gia hoạt động tương tác trên nền tảng trực tuyến, với sự tham gia của các mạng lưới cố vấn, huấn luyện viên, chuyên gia công nghệ trong nước và mạng lưới cộng đồng người Việt ở nước ngoài trong khuôn khổ Đề án 844.

Xin cảm ơn ông về cuộc trò chuyện này.