Không chỉ ôtô, xe máy, nhiều mặt hàng "hot" có thuế về 0% từ 1/1/2018

Theo cam kết hội nhập giữa các quốc gia ASEAN, hàng rào thuế quan sẽ được xóa bỏ hoàn toàn đối với rất nhiều mặt hàng kể từ ngày 01/01/2018. Một trong những mặt hàng được người dân quan tâm nhất là thị trường ô tô, nó có tác động không chỉ đến túi tiền của người dân mà còn ảnh hưởng đến chiến lược nội địa hóa ngành ô tô của Việt Nam. Hiện nay Thái Lan và Indonesia đang là thị trường dẫn đầu trong khối ASEAN về lượng ô tô nhập khẩu vào Việt Nam. Năm 2017 thuế nhập khẩu đối với mặt hàng ô tô trong khối ASEAN chỉ còn 30%, và sẽ về mức 0% kể từ năm 2018. Do vậy, chắc chắn làn sóng ô tô nhập khẩu về Việt Nam sẽ rất lớn. Đó là một trong những ví dụ tiêu biểu để chúng ta thấy rõ tác động của hội nhập.

Theo ông Trần Bá Cường - Trưởng phòng ASEAN, Vụ Chính sách Thương mại đa biên, Bộ Công thương – ngoài mặt hàng ô tô, năm 2018 còn nhiều mặt hàng có thể cắt giảm hoặc xóa bỏ thuế quan. Cụ thể, từ ngày 01/01/2018, Việt Nam sẽ xóa bỏ thuế suất thuế nhập khẩu đối với 669 dòng thuế. Những mặt hàng này bao gồm ô tô, xe máy; phụ tùng, linh kiện ô tô xe máy; thực phẩm; hoa quả nhiệt đới; tủ lạnh; điều hòa; sữa và các sản phẩm từ sữa;…

Khi thuế về 0%, người dân sẽ được hưởng lợi vì được mua hàng giá rẻ. Tuy nhiên nhìn về góc độ vĩ mô, nhà nước sẽ thất thu thuế, người lao động có thể mất việc làm khi doanh nghiệp sản xuất trong nước không thể cạnh tranh với các sản phẩm nhập khẩu.

Đối với mặt hàng sữa và các sản phẩm từ sữa, vấn đề đặt ra là liệu các nhà sản xuất sữa trong nước có cạnh tranh được với các mặt hàng sữa nhập khẩu từ ASEAN hay không. Đương nhiên, các nhà sản xuất trong nước cũng đã có những đánh giá, phân tích cụ thể. Nhìn sang thị trường ASEAN có thể thấy, các nước trong khu vực không có thế mạnh về sữa như Việt Nam bởi điều kiện khí hậu của Việt Nam lý tưởng hơn cho việc chăn nuôi bò sữa. Tuy nhiên, ông Trần Bá Cường cho rằng điều này không có nghĩa các quốc gia trong khu vực không có sữa để bán cho Việt Nam. Thay vào đó, họ hoàn toàn có thể nhập khẩu sữa nguyên liệu từ Australia hay New Zealand và đảm bảo tỷ lệ 40% theo quy tắc xuất xứ giữa các nước ASEAN để được hưởng thuế 0%.

Ngoài câu chuyện về thuế, còn chi phí sản xuất, chi phí kinh doanh, vấn đề quy mô sản xuất như thế nào sẽ đặt ra đối với mặt hàng sữa. Đó là những vấn đề các DN trong nước cần quan tâm để có thể hạ giá thành sản phẩm. Tín hiệu đáng mừng là sản phẩm sữa của Việt Nam cũng đã bắt đầu thâm nhập thị trường ASEAN. TH True Milk đã bán sữa thành phẩm trong các siêu thị của Philipines, điều này cũng tạo cho doanh nghiệp sự tự tin là họ không chỉ ở thế phòng thủ để chống chọi lại sự tấn công từ bên ngoài, mà họ còn chủ động thâm nhập vào thị trường trong khu vực.

Một mặt hàng nữa cũng cần quan tâm là dầu thực vật, hoa quả nhiệt đới. Chúng ta có nhiều nhà sản xuất dầu thực vật như Cái Lân, Tường An, VOC,… Vấn đề đặt ra là Việt Nam không có lợi thế về nguồn nguyên liệu thô để làm ra dầu ăn. Trong khi đó Indonesia, Thái Lan, Malaysia và cả Singapore có thể tự chủ được nguồn nguyên liệu nên sẽ tiết kiệm được chi phí hơn rất nhiều so với sản phẩm của Việt Nam.

“Trước đây chúng ta nhập khẩu dầu thô hoặc hạt nguyên liệu từ các nước ngoài khối ASEAN như Argentina, Braxin,… nhưng đến năm 2018 nếu nhập từ các nước ngoài khu vực ASEAN thì sản phẩm sẽ không đáp ứng tiêu chí nguồn gốc xuất xứ, và sẽ không được hưởng thuế ưu đãi nếu xuất khẩu sang thị trường ASEAN. Như vậy, mặt hàng dầu ăn sẽ khó có thể tận dụng lợi thế của các Hiệp định thương mại tự do trong khu vực ASEAN” ông Trần Bá Cường cho biết.

Hay như mặt hàng hoa quả nhiệt đới, gần đây hoa quả của Thái Lan nhập vào thị trường Việt Nam rất nhiều, giá cả lại không quá đắt đỏ như hoa quả nhập khẩu từ Hoa Kỳ, châu Âu, Nhật Bản,… Rõ ràng sẽ có sự cạnh tranh khốc liệt từ năm 2018, đồng thời tạo sức ép cạnh tranh cho nông dân Việt Nam. Điều này cũng buộc người nông dân và các doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp phải nâng cao hiệu quả và sức sản xuất.

Ông Cường cho rằng thỏa thuận này cũng hướng các quốc gia tới sự chuyên nghiệp hóa, chuyên môn hóa, quốc gia nào có thế mạnh ở lĩnh vực nào thì tập trung sản xuất trong lĩnh vực đó. Lĩnh vực nào không mạnh thì có thể thu hẹp dần hoặc chuyển sang lĩnh vực khác. Do vậy, sự chủ động của doanh nghiệp và người dân trong hội nhập sẽ giúp cho họ không phải đối mặt với cái được gọi là mặt trái của hội nhập, sẽ không có thất nghiệp nếu các bên liên quan có sự chủ động. Thu hẹp khoảng cách phát triển và công nhận thỏa thuận lẫn nhau cũng chính là một trong những nội dung của hội nhập ASEAN.

Cũng theo ông Cường, đến năm 2018, tỷ lệ tự do hóa của Việt Nam trong khu vực ASEAN sẽ đạt 98,2%, con số này gần như ở mức cao nhất nếu như so với các Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam đã ký kết, ngoại trừ hai Hiệp định thế hệ mới là TPP và EVFTA.

Tuy nhiên, phải đến năm 2024 Việt Nam mới có thể gỡ bỏ hoàn toàn hàng rào thuế quan đối với những mặt hàng cuối cùng. Theo đó, năm 2024 chúng ta sẽ xóa bỏ thuế suất nhập khẩu đối với 16 dòng thuế xăng còn lại, khi đó mức độ tự do hóa của Việt Nam trong ASEAN lên đến 98,5%.

Như vậy, đến năm 2024, xăng dầu của Dung Quất sẽ chịu áp lực rất lớn trước xăng dầu nhập khẩu từ Singapore, Maylaysia và Thái Lan. Điều này cũng đặt ra sức ép lớn cho dự án Dung Quất khi nhà máy này có chi phí sản xuất quá cao, trong khi quy mô của Dung Quất lại kém xa so với các nhà máy lọc dầu trong khu vực.

Ngoài ra, Việt Nam sẽ đàm phán về lộ trình cắt giảm thuế nhập khẩu đối với 31 dòng thuế thuốc lá và nguyên liệu thuốc lá. Ngoài chuyện thuế quan, chúng ta cũng xóa bỏ hàng rào phi thuế quan gồm: cấp phép nhập khẩu tự động; hạn ngạch thuế quan; giấy phép…. ; các biện pháp minh bạch hóa, xây dựng cơ sở dữ liệu thương mại; hệ thống hỗ trợ xử lý các vấn đề đầu tư phục vụ cho thương mại;…

“Những công cụ hội nhập không phải là phép màu mà DN cần phải nghiên cứu, tư duy sao cho vận dụng một cách phù hợp thì mới đạt hiệu quả. Khi vướng mắc phải biết cách trao đổi với cơ quan quản lý nhà nước để cùng tháo gỡ những khó khăn đó”, ông Trần Bá Cường khuyến nghị.