Kinh doanh ở Trung Quốc: 5 bài học từ Uber

Thị trường Trung Quốc đã là điểm đến và đang là "điểm ngắm" của rất nhiều công ty công nghệ nước ngoài, bao gồm cả những cái tên "khủng" như Apple, Facebook, Groupon. Với 1,3 tỷ dân - đông nhất thế giới, quốc gia này chắc chắn là một thị trường đầy tiềm năng cho bất cứ lĩnh vực kinh doanh nào. 

Tuy nhiên, hiện thực hóa tiềm năng luôn là một bài toán hóc búa. Với thị trường Trung Quốc, việc giải bài toán này càng nan giải. Một bằng chứng vừa hiển hiện: Ứng dụng chia sẻ taxi đình đám Uber sau 2 năm dốc tiền đầu tư nhưng vẫn thua lỗ hàng tỷ USD, cuối cùng vừa phải chấp nhận bán mình cho đối thủ Didi Chuxing. 

Theo biên tập viên C.Custer - người chuyên theo dõi thị trường Trung Quốc, đặc biệt trong lĩnh vực dịch vụ công cộng, môi trường, và công nghệ của trang Techinasia, Uber đã viết nên 5 bài học dành cho các doanh nghiệp nước ngoài đang có tham vọng tham gia thị trường này:

1. Chiến lược tấn công: Phải thật nhanh

Uber được sáng lập vào năm 2009 nhưng đến tận giữa năm 2013, Công ty mới bắt đầu thử nghiệm ở Trung Quốc và đến đầu năm 2014 mới chính thức ra mắt tại nước này. Trong khi đó, các đối thủ lớn nhất của Uber là Didi Dache và Kuaidi Dache (sau này sáp nhập lại với nhau) đều được sáng lập vào mùa Thu năm 2012 và có đến hơn 1 năm trời để xây dựng và phát triển thương hiệu, trước khi Uber kịp bành trướng tên tuổi và sức ảnh hưởng tại thị trường Trung Quốc.

Tuy nhiên, khó trách Uber ở điểm này, vì có một thực tế là, nếu một startup đã đạt được thành công nhất định trên quốc gia sở tại thì thường là sẽ có một hoặc nhiều startup khác của Trung Quốc cũng đang chạy mô hình kinh doanh tương tự trên quê hương họ. Trong trường hợp của Uber, họ có đến hàng tá đối thủ như vậy.

Có thể nói, trong vài năm qua, thị trường vốn dành cho startup tại Trung Quốc luôn rất dồi dào. Bất kỳ startup nào có triển vọng đều có thể được rót vốn để phát triển thật nhanh. Một tháng trước khi Uber chính thức ra mắt ở Trung Quốc, Didi đã có mặt ở hơn 30 thành phố. Sau khi Uber ra mắt được 2 tháng, Didi đã “phủ sóng” tổng cộng 178 thành phố. Hai tháng sau đó, Kuaidi Dache hiện diện ở 256 thành phố. Nói cách khác, Uber chưa kịp chính thức hoạt động tại Trung Quốc được 6 tháng, 2 đối thủ lớn nhất của họ là Didi và Kuaidi đã phát triển ở hàng trăm thành phố.

Có vẻ như Uber đã cố tình đi chậm lại để chờ cho nguồn vốn của các đối thủ cạn kiệt, nhưng tình huống này đã không xảy ra. Chỉ cần thị trường vốn mạo hiểm ở Trung Quốc vẫn giữ vững “phong độ”, các startup nước ngoài thật sự rất khó có thể cạnh tranh với những đối thủ nội địa ở đây. Nếu để cho các đối thủ startup Trung Quốc có cơ hội phát triển, đặc biệt là khi nguồn vốn đầu tư trên thị trường nước này đang dồi dào như hiện nay, “startup ngoại bang” sẽ nhanh chóng bị bỏ lại phía sau.

2. Chuẩn bị tiền bạc cho một cuộc chiến dài hơi

Nguồn vốn dồi dào của các đối thủ nội địa có thể khiến các đồng nghiệp nước ngoài của họ điêu đứng nếu không chuẩn bị thật nhiều tiền bạc để cạnh tranh đường dài.

Đó là điều đã xảy ra với Uber tại Trung Quốc. Sau khi Didi và Kuaidi sáp nhập lại thành Didi Chuxing (từng được gọi là Didi Kuaidi), họ đã có khả năng tham gia một “cuộc chiến tiền bạc” bất tận với Uber, đặc biệt là sau khi thu hút được một số vốn kỷ lục từ các nhà đầu tư giàu có. Theo Reuters, việc Didi Chuxing nhận được số vốn 1 tỷ USD từ Apple đã góp phần “đặt nền móng” cho sự thất bại của Uber ở Trung Quốc.

3. Chọn đúng đối tác

Đây là điều Uber đã làm đúng khi vận hành ở Trung Quốc, nếu không, Hãng đã không thể trụ vững đến tận năm 2016. Đây là điều các công ty nước ngoài nên học hỏi.

Khi Uber ra mắt tại Trung Quốc vào năm 2014, dịch vụ của Hãng chính là cơn ác mộng của các nhà cầm quyền Trung Quốc. Chính quyền ở đây không thích có bất kỳ sự kết nối nào giữa các doanh nghiệp nước ngoài và định vị GPS tại đất nước họ, và cũng không vui mừng khi có một “vị khách lạ” muốn cung cấp dịch vụ taxi “bất hợp pháp” trên khắp đất nước. Nếu không có một đối tác mạnh như gã khổng lồ tìm kiếm Baidu - đơn vị cung cấp cả giải pháp công nghệ lẫn giải pháp pháp lý thì Uber nhiều khả năng đã phải “cuốn gói” khỏi Trung Quốc ngay từ những ngày đầu.

Nhiều công ty nước ngoài sai lầm ở bước này và đã phải trả giá. Ví dụ như Groupon cũng muốn tấn công thị trường Trung Quốc bằng cách hợp tác với Tencent để ra mắt trang web bán phiếu giảm giá hằng ngày. Tuy nhiên, Tencent vốn đã sở hữu một công ty hoạt động trong lĩnh vực này rồi nên không đầu tư đúng mức cho “đứa con” mới và kết quả là Groupon Trung Quốc “sống ngắc ngoải” và không thể cạnh tranh với các đối thủ khác.

4. Duy trì sự tập trung

Nếu thất bại tại thị trường Trung Quốc, các công ty nước ngoài chỉ cần đơn giản là tiếp tục tập trung giữ vững phong độ. Google rời khỏi Trung Quốc, Facebook và Twitter bị cấm ở Trung Quốc, Uber Trung Quốc bị mua lại, nhưng họ vẫn tiếp tục phát triển tốt.

Các công ty nội địa ở Trung Quốc tham gia thị trường với tư thế “được ăn cả, ngã về không”. Họ phải giành chiến thắng tại thị trường nội địa để có thể tồn tại trước rồi mới tính chuyện lấn sân sang các nước khác.

Ngược lại, các công ty nước ngoài hoạt động tại Trung Quốc phải chịu sự chi phối của công ty mẹ cũng như tình hình hoạt động ở nhiều thị trường khác. Áp lực tài chính từ các thị trường này có thể ảnh hưởng đến hoạt động của các công ty nước ngoài tại Trung Quốc. Yếu tố này được cho là một phần lý do Uber Trung Quốc “bán mình”, nhằm giúp cho tình hình kinh doanh trên toàn cầu nói chung trở nên sáng sủa hơn, phục vụ cho mục tiêu IPO trong tương lai.

5. Biết khi nào nên từ bỏ

Đây lại là một điều nữa mà các nhà điều hành Uber đã làm tốt: nhận ra rằng dù sớm hay muộn thì “ván cờ” cũng sẽ chấm dứt với một kết quả không khả quan, do đó, họ đã tìm cách để không phải ra về tay không.

Không phải công ty nước ngoài nào ở Trung Quốc cũng làm được điều này. eBay đã không thể rời khỏi với cổ phần trong Alibaba, Google cũng không có cổ phần trong Baidu. Tuy nhiên, Uber lại có cổ phần trong Didi vì khi nhận ra thực tế sắp thua cuộc, Uber Trung Quốc vẫn ý thức được rằng mình vẫn còn là một đối thủ cạnh tranh với Didi (dù đang bị bỏ lại khá xa) và có thể tiến hành đàm phán với Didi.

Vẫn có khả năng Didi từ chối đàm phán nhưng điều đó đồng nghĩa với việc họ sẽ phải tiếp tục tiến hành "cuộc chiến tiền bạc" với Uber, và việc này dĩ nhiên khá tốn kém. Việc mua lại Uber Trung Quốc là lựa chọn đơn giản và có lợi hơn.

Đây là bài học mà các công ty công nghệ nước ngoài có thể học hỏi Uber: nếu nhận ra kết cục không khả quan bắt buộc phải xảy đến, tốt nhất là đưa ra quyết định từ bỏ và cố gắng có được một cái gì đó trước khi phải ngậm ngùi ra đi trong tình trạng trắng tay.