Merkel chuẩn bị thế nào cho cuộc gặp Trump?

Thủ tướng Đức Angela Merkel (trái) và Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Thủ tướng Đức Angela Merkel là một người bình tĩnh và thận trọng. Từng là một nhà vật lý học đến từ Đông Đức, bà luôn cân nhắc kỹ lưỡng trước khi ra quyết định và không bao giờ tỏ ra thích thú sự với sự chú ý có được bởi vị trí nhà lãnh đạo quyền lực nhất châu Âu.

Trái lại, Tổng thống Mỹ Donald Trump là một doanh nhân bất động sản giàu có đến từ New York, thường xuyên có những phát ngôn “mạnh” và thích là tâm điểm của sự chú ý.

Hãng tin Reuters nhận định rằng, trên thế giới khó có hai nhà lãnh đạo nào có sự khác biệt lớn, cả về phong cách và bản chất, như bà Merkel và ông Trump. Mấy tháng qua, Thủ tướng Đức và tân Tổng thống Mỹ đã thể hiện sự khác biệt không mấy dễ chịu xung quanh chính sách và các giá trị.

Trở thành “bạn tốt”?

Vào ngày thứ Ba tuần này, bà Merkel và ông Trump sẽ có cuộc gặp đầu tiên. Đây được dự báo sẽ là một cuộc gặp quan trọng, với sự theo dõi của các quốc gia trên khắp thế giới nhằm xác định về hướng đi trong tương lai của mối quan hệ liên minh xuyên Đại Tây Dương - mối quan hệ giúp định hình trật tự thế giới kể từ sau Chiến tranh Thế giới thứ hai nhưng đã bị ông Trump đe dọa đảo ngược.

“Tôi có nên cho rằng họ sẽ trở thành bạn tốt của nhau hay không? Có lẽ là không. Họ có tính cách rất khác nhau”, ông Charles Kupchan, một cựu thành viên Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ thời Tổng thống Barack Obama, nhận định.

“Nhưng tôi cho rằng họ rất quan tâm đến việc làm thế nào để làm việc cùng nhau, trên cả phương diện chính trị và chiến lược. Đây chắc chắn là cuộc gặp quan trọng nhất với một nhà lãnh đạo nước ngoài kể từ khi ông Trump lên làm Tổng thống”, ông Kupchan nói.

Giới chức Đức tiết lộ rằng, bà Merkel, 62 tuổi, một người ưa chi tiết, đã có sự chuẩn bị kỹ lưỡng cho chuyến đi tới Washington. Bà đã xem các bài phát biểu của Trump và nghiên cứu các cuộc trả lời phỏng vấn của ông, bao gồm một bài hỏi và trả lời (Q&A) dài với tạp chí Playboy vào thập niên 1990 trong đó Trump đưa ra một số ý tưởng gây tranh cãi mà ông đang tìm cách thực hiện trên cương vị Tổng thống - các quan chức từ Berlin cho hay.

Các quan chức tháp tùng bà Merkel trong chuyến đi Mỹ lần này cũng phân tích các cuộc gặp của Trump với các nhà lãnh đạo khác, bao gồm cuộc gặp với Thủ tướng Anh Theresa May, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, và Thủ tướng Canada Justin Trudeau. Bên cạnh đó, phía Đức cũng trao đổi với các quan chức Mỹ để tìm ra cách làm việc phù hợp nhất với Trump - một cựu ngôi sao truyền hình thực tế khó đoán biết.

“Chúng tôi phải chuẩn bị sẵn sàng cho thực tế là ông ấy không thích nghe nói dài, ông ấy thích quan điểm rõ ràng, và ông ấy không muốn đi vào chi tiết”, một quan chức cấp cao của Đức nói.

Những khác biệt

Giữa ông Trump và bà Merkel là một khoảng cách lớn cả về chính sách kinh tế và ngoại giao.

Ông Trump, 70 tuổi, gọi quyết định của bà Merkel mở cửa đón hàng trăm nghìn người tị nạn vào Đức là một “sai lầm thảm họa”. Ông cũng đe dọa đánh thuế nhập khẩu mạnh tay đối với xe hơi Đức xuất khẩu sang Mỹ và trích Berlin không chịu chi nhiều hơn cho quốc phòng.

Một nguồn căng thẳng khác là mức thặng dư thương mại 50 tỷ USD giữa Đức với Mỹ. Cố vấn thương mại của ông Trump là ông Peter Navarro đã cáo buộc Đức giành lợi thế thương mại bất bình đẳng thông qua đồng Euro yếu. Về phần mình, bà Merkel đã chỉ ra rằng Ngân hàng Trung ương châu Âu (EU) chứ không phải Berlin kiểm soát tỷ giá của đồng Euro.

Vấn đề Nga cũng được dự báo sẽ là một chủ đề trong cuộc gặp Trump-Merkel. Các quan chức Nhà Trắng nói ông Trump sẽ tìm kiếm lời khuyên từ bà Merkel về cách làm việc với Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Về phần mình, nhà lãnh đạo Đức chỉ trích việc ông Trump ban bố sắc lệnh cấm nhập cảnh tạm thời đối với công dân của một số nước có phần đông dân số là người theo đạo Hồi. Trong một cuộc điện đàm hồi tháng 1, bà Merkel đã giải thích với ông chủ Nhà Trắng rằng Công ước Geneva yêu cầu các nước ký kết, trong đó có Mỹ, có nghĩa vụ phải đón người tị nạn vì chiến tranh với lý do nhân đạo.

Bà Merkel cũng lo ngại rằng ông Trump, người thường xuyên ca ngợi việc Anh quyết định rời khỏi Liên minh châu Âu (EU), có thể tiếp tục gây ảnh hưởng xói mòn lên khối này bằng những lời hùng biện giữa lúc châu Âu đối mặt với một cuộc khủng hoảng trầm trọng do sự nổi lên của các chính đảng dân túy chống EU.

“Châu Âu đang ở trong một trạng thái mong manh, bấp bênh và Đức đang cố gắng đảm bảo sự nhất thể của châu Âu được duy trì. Tôi cho rằng Thủ tướng Đức muốn làm rõ điều này với Tổng thống Mỹ”, cựu Đại sứ Mỹ tại EU Anthony Gardner nói.

Trump là Tổng thống Mỹ thứ ba làm việc với Merkel, nhà lãnh đạo nắm quyền lâu năm nhất ở châu Âu hiện nay. Bà đã có mối quan hệ tốt đẹp với Tổng thống George W. Bush và Tổng thống Obama.

Trong chuyến thăm Mỹ lần này, bà Merkel sẽ phải bước đi trên một ranh giới mong manh. Với cuộc bầu cử ở Đức vào tháng 9 năm nay, bà sẽ phải tránh tỏ ra thân thiện với Trump bởi làm vậy có thể đồng nghĩa với tạo lợi thế cho đối thủ chính trị của bà. Tuy nhiên, bà cũng không thể bày tỏ thái độ gay gắt, bởi làm như thế có thể gây thiệt hại cho các lợi ích của Đức.

Điều bất ngờ

Một trong những vấn đề mà giới chức Đức lo ngại nhất trước chuyến thăm này là khả năng xảy ra những chuyện bất ngờ.

Thủ tướng Nhật đã có cái bắt tay dài 19 giây đồng hồ bị cho là có phần “kỳ quặc” với Trump, trong khi Thủ tướng Anh bị một số tờ báo nước này chỉ trích vì đã nắm tay Trump khi đi dạo ở Nhà Trắng.

Khi Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu gặp Trump vào tháng trước, Netanyahu cùng ê-kíp đã dành cả ngày trước đó để tính đến tất cả các kịch bản có thể xảy ra. Nhưng cuối cùng, họ vẫn bị bất ngờ khi tại cuộc họp báo, Trump đã nói đến vấn đề nhạy cảm là nhà nước Palestine.

Bà Merkel từng thú nhận rằng bà không cảm thấy thoải mái với những điều bất ngờ. Khi còn nhỏ, bà thường lên danh sách trước những món quà mà bà mong muốn được tặng vào dịp Giáng sinh hàng năm, để tránh nhận được những món quà bất ngờ.

Nhưng với Trump, có lẽ Thủ tướng Đức phải lường trước điều bất ngờ xảy ra.