Mua T-64/72 nâng cấp của Ukraine thay vì hiện đại hóa T-54/55 ?

Xe tăng chiến đấu chủ lực (MBT) T-72E1 trưng bày trong một cuộc triển lãm quân sự

Trong vòng 10 năm trở lại đây, xe tăng Ukraine đã trở thành mặt hàng xuất khẩu mang lại giá trị cao cho quốc gia Đông Âu này. Trái ngược với sự lận đận của hợp đồng cung cấp T-84 Oplot-T cho Thái Lan, hàng trăm chiếc T-64 và T-72 do Ukraine nâng cấp đang lăn bánh trên khắp các vùng đất của Lục địa Đen - châu Phi.

Có thể liệt kê ra đây một vài hợp đồng đáng chú ý như sau: trong giai đoạn 2011 - 2015, Ukraine đã cung cấp cho Ethiopia 215 xe tăng chiến đấu chủ lực T-72B, chúng được hiện đại hóa lên chuẩn T-72E1 trước khi chuyển giao, giá trị thương vụ trên ước tính 100 triệu USD, như vậy bình quân 465.000 USD/xe.

Xe tăng T-72E1 được trang bị động cơ diesel tăng áp 5TDFMA công suất lên tới 1.050 mã lực, tháp pháo thiết kế lại với giáp phản ứng nổ (ERA) thế hệ 3 Nozh bao quanh, thân xe lắp giáp Kontakt-1. Hệ thống điều khiển hỏa lực tiên tiến giúp chiếc chiến xa này nâng cao đáng kể năng lực tác chiến.

Ngoài Ethiopia, Ukraine còn bán T-72B cải tiến cho một số khách hàng khác tại châu Phi gồm Cộng hòa Dân chủ Congo - 100 chiếc, Nigeria - 23 chiếc và Sudan - 130 xe T-72M1.

Nếu không thích T-72, khách hàng hoàn toàn có quyền lựa chọn các biến thể của T-64, bao gồm T-64B1M hay thậm chí là T-64BM Bulat. Trong năm 2011 - 2015, Cộng hòa Dân chủ Congo đã mua lô 50 chiếc T-64B1M với giá 200.000 USD/xe, phiên bản T-64BM Bulat hiện đại nhất được đánh giá mạnh ngang T-90 cũng chỉ đòi hỏi khách hàng chi ra 866.000 USD/xe.

Có thể nhận thấy T-64/72 do Ukraine nâng cấp đã tiệm cận tính năng của những chiếc MBT đời mới hiện nay như T-84 Oplot-M, hay thậm chí là T-90MS, trong khi chi phí rẻ hơn tới vài lần. Đặc biệt, sự chênh lệch này càng lớn hơn nếu mang ra so sánh với các biến thể T-55 hiện đại hóa.

Ukraine hiện cũng đang chào hàng một gói nâng cấp cho T-54/55 được định danh là T-55AGM, phiên bản này mang pháo nòng trơn 125 mm với thiết bị nạp đạn tự động, hệ thống điều khiển hỏa lực mới cho phép bắn súng máy 12,7 mm từ trong xe cũng như phóng tên lửa chống tăng qua nòng. Xe còn được thay động cơ diesel 850 mã lực cùng giáp phản ứng nổ bao quanh.

Đây là cấu hình hiện đại hóa mạnh nhất dành cho T-54/55 nhưng cũng đắt nhất, lên tới 1,5 triệu USD/xe.

Nếu thấy T-55AGM quá phức tạp, khách hàng có thể nhìn qua gói T-55M5 do Nga thực hiện, xe được lắp giáp phản ứng nổ Kontakt-5 quanh tháp pháo và mặt trước thân, trang bị kính ngắm TVK-3 cho pháo thủ và TKN-1SM cho trưởng xe, pháo chính D-10T2S cỡ 100 mm giữ nguyên và thay mới động cơ diesel V-55U mạnh hơn.

Sau khi điểm qua một vài ví dụ, dễ nhận thấy phương án mua xe tăng T-64/72 nâng cấp của Ukraine tỏ ra hợp lý hơn nếu so sánh với hiện đại hóa T-54/55, hay mua MBT đời cao. Có lẽ vì nguyên nhân này mà T-64B1M hay T-72E1 lại đắt hàng tại châu Phi, đây cũng là điều mà các quốc gia nghèo khác nên tham khảo.