Năm 2025, nối thông toàn tuyến cao tốc Bắc - Nam

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể trình bày tờ trình về chủ trương đầu tư dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025 (Ảnh: VGP)

Dự kiến cơ bản hoàn thành năm 2025

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể, hành lang vận tải trên trục Bắc - Nam có vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển KT - XH và bảo đảm quốc phòng, an ninh của đất nước. Đây là hành lang vận tải quan trọng nhất trong hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông cả nước. Trên hành lang vận tải này, tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía đông theo quy hoạch dài 2.063km, đã đưa vào khai thác 478km, đang đầu tư 829km, còn lại 756km chưa đầu tư.

"Với vai trò là trục huyết mạch, cần sớm hoàn thành để tạo động lực, sức lan tỏa phát triển KT-XH, bảo đảm quốc phòng, an ninh quốc gia, tại Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Kết luận 11 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Nghị quyết 16/2021 của Quốc hội đã đề ra mục tiêu đến năm 2025, cơ bản hoàn thành tuyến đường bộ cao tốc Bắc-Nam phía Đông”, Bộ trưởng Bộ GTVT cho hay.

Theo Tờ trình, giai đoạn 2021-2025 sẽ đầu tư 729km trên các đoạn Bãi Vọt (Hà Tĩnh) - Cam Lộ (Quảng Trị), Quảng Ngãi - Nha Trang và Cần Thơ-Cà Mau, chia thành 12 dự án thành phần có thể vận hành khai thác độc lập (27 km còn lại gồm đoạn Hòa Liên-Túy Loan triển khai theo dự án riêng và cầu Cần Thơ 2 đầu tư sau 2025).

Căn cứ kết quả dự báo nhu cầu vận tải, cơ sở phân tích, đánh giá ưu, nhược điểm của từng phương án, căn cứ khả năng cân đối nguồn vốn, Chính phủ kiến nghị đầu tư phân kỳ theo quy mô 4 làn xe bề rộng nền đường 17m, toàn bộ các yếu tố kỹ thuật khác đáp ứng tốc độ thiết kế 100-120 km/h; giải phóng mặt bằng thực hiện một lần theo quy mô quy hoạch (tương tự như các dự án giai đoạn 2017-2020 được Quốc hội thông qua tại Nghị quyết số 52/2017/QH14).

Để phát huy tối đa hiệu quả đầu tư, hiệu quả khai thác của dự án, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, ngay trong quá trình xây dựng quy hoạch mạng lưới đường bộ và quá trình chuẩn bị hồ sơ chủ trương đầu tư, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ GTVT phối hợp với các ngành, các địa phương nghiên cứu kỹ lưỡng về hướng tuyến, bảo đảm phù hợp với quy hoạch của các ngành, lĩnh vực và địa phương, kết nối thuận lợi với các khu công nghiệp, du lịch, cảng biển, cảng hàng không, trung tâm logistics, mạng lưới đường bộ hiện hữu,… tạo điều kiện thuận lợi cho các địa phương phát triển không gian đô thị, khu công nghiệp, dịch vụ, phục vụ phát triển KT-XH, đồng thời hạn chế tối đa tác động đến môi trường, văn hóa, đời sống cộng đồng dân cư.

Kiến nghị giao Bộ GTVT là đầu mối tổ chức thực hiện

Để triển khai thành công và sớm hoàn thành công trình, Chính phủ kiến nghị triển khai dự án theo hình thức đầu tư công, sau khi hoàn thành sẽ nhượng quyền thu phí để thu hồi vốn nhà nước. 

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể, sơ bộ tổng mức đầu tư dự án khoảng 146.990 tỷ đồng, trong đó giai đoạn 2021 - 2025, bố trí khoảng 119.666 tỷ đồng (chiếm 81,4%). Tại Nghị quyết số 29/2021, Quốc hội đã bố trí 47.169 tỷ đồng, phần còn thiếu (khoảng 72.497 tỷ đồng), Chính phủ kiến nghị cân đối từ Chương trình phục hồi và phát triển KT-XH và từ nguồn vốn NSNN đã bố trí cho ngành GTVT trong giai đoạn 2021 - 2025.

Giai đoạn 2026 - 2030 bố trí khoảng 27.324 tỷ đồng (chiếm 18,6%, gồm chi phí dự phòng và chi phí bảo hành công trình) .

Thời gian chuẩn dự án trong năm 2021 - 2022; giải phóng mặt bằng, tái định cư năm 2022 - 2023; khởi công năm 2023, áp dụng các công nghệ mới, giải pháp kỹ thuật tiên tiến nhằm đáp ứng yêu cầu cơ bản hoàn thành năm 2025.

"Với tiến độ nêu trên, trường hợp không phát sinh các tình huống phức tạp đến cuối năm 2025 có thể thông xe kỹ thuật toàn bộ các dự án thành phần và đưa vào khai thác một số đoạn tuyến, các đoạn tuyến phức tạp về kỹ thuật (các công trình cầu lớn, hầm lớn, xử lý đất yếu…) sẽ hoàn thành đưa vào khai thác năm 2026", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể khẳng định.

Về tổ chức thực hiện, Chính phủ kiến nghị giao Bộ GTVT là đầu mối tổ chức thực hiện đầu tư dự án, trừ các dự án trong Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội có đề xuất riêng.

Ủy ban Kinh tế Quốc hội tán thành đề xuất của Chính phủ

Sau báo cáo của Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh đã trình bày báo cáo thẩm tra chủ trương đầu tư dự án 

Theo đó, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nhất trí với sự cần thiết đầu tư dự án nhằm cụ thể hóa Kết luận số 11 ngày 13/7/2021 của Hội nghị Trung ương khóa XIII, Nghị quyết số 16/2021 của Quốc hội, trong đó xác định “Đến năm 2025, cơ bản hoàn thành tuyến đường bộ cao tốc Bắc-Nam phía Đông”.  

Dự án được lập cơ bản phù hợp với chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và Quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn 2050 đã được phê duyệt. Tuy nhiên, quy hoạch tổng thể quốc gia vẫn chưa được quyết định, do đó đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát, cập nhật trong quá trình lập, thẩm định quy hoạch có liên quan để bảo đảm tính liên kết, đồng bộ, kế thừa, ổn định của hệ thống quy hoạch và phát huy hiệu quả đầu tư.

Theo quy hoạch, tuyến đường bộ cao tốc Bắc-Nam phía Đông dài 2.063 km, đến nay đã đưa vào khai thác 478 km, đang đầu tư 829 km, còn lại 756 km chưa đầu tư. Tuy nhiên, giai đoạn 2021-2025 Chính phủ chỉ đề xuất đầu tư 729 km, do đó UBKT của Quốc hội đề nghị Chính phủ giải trình, làm rõ hơn việc đầu tư 27 km còn lại của tuyến cao tốc Bắc-Nam phía Đông.

Ông Vũ Hồng Thanh cho biết thêm, có một số ý kiến đề nghị cần sớm hoàn chỉnh hướng tuyến của dự án; rà soát kỹ lưỡng để thích ứng với các tác động của biến đổi khí hậu, nước biển dâng và giải pháp hiệu quả xử lý các khu vực có nền đất yếu, lưu ý các khu vực quốc phòng, an ninh, hạn chế tối đa tác động tiêu cực đến các di tích lịch sử, khu bảo tồn, vườn quốc gia; Bổ sung các giải pháp tránh gây ngập úng, ảnh hưởng đến tiêu thoát lũ. Bố trí các đường gom, hầm chui dân sinh hợp lý.

Một số ý kiến đề nghị cần áp dụng triệt để các công nghệ tiên tiến, phương án thiết kế cầu, hầm... để tối ưu hóa hướng tuyến của dự án; bổ sung làm rõ phương án lựa chọn công nghệ chính cho các dự án thành phần thuộc dự án.

Do đó, UBKT đề nghị Chính phủ rà soát, bổ sung giải trình làm rõ những vấn đề trên. Ngoài ra, UBKT của Quốc hội nhận thấy, có 81,5 km của dự án đi trùng với đường Hồ Chí Minh, vì vậy đề nghị bổ sung, làm rõ các đoạn tuyến của dự án đi trùng với các tuyến đường hiện hữu và phương án xử lý đối với các đoạn đi trùng để tránh ảnh hưởng đến nhu cầu đi lại, sinh hoạt của người dân và hiệu quả của các dự án liên quan.

Từ thực tiễn triển khai Dự án đường bộ cao tốc Bắc-Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 sau khi xác định được phạm vi GPMB của dự án đã tách công tác GPMB thành các dự án vận hành độc lập và giao chính quyền địa phương thực hiện. Tuy nhiên, tiến độ GPMB phụ thuộc vào sự chỉ đạo, điều hành của các cấp chính quyền địa phương. Vì vậy, UBKT của Quốc hội đề nghị Chính phủ khẩn trương tổng kết kinh nghiệm và có các giải pháp chỉ đạo, điều hành quyết liệt và có chế tài gắn trách nhiệm đối với các cấp địa phương để bảo đảm được tiến độ GPMB.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh trình bày báo cáo thẩm tra.

Về phương án phân chia các dự án thành phần, dự án được phân chia thành 12 dự án thành phần, trong đó có đoạn dài 88km (đoạn Quảng Ngãi - Hoài Nhơn), có đoạn chỉ dài 36km (đoạn Bãi Vọt-Hàm Nghi), do đó UBKT của Quốc hội đề nghị làm rõ tính hợp lý trong việc phân chia các dự án thành phần và việc triển khai thu phí về sau.

Ngoài ra, qua kết quả thực hiện giám sát Dự án xây dựng đường bộ cao tốc Bắc-Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 cho thấy những khó khăn, vướng mắc về thiếu nguyên vật liệu, giá nguyên vật liệu tăng cao, bãi đổ thải... Vì vậy, đề nghị Chính phủ cần có các giải pháp và chỉ đạo quyết liệt để xử lý những vấn đề nêu trên, tránh ảnh hưởng đến tiến độ, chất lượng dự án./.