Năm đặc điểm của giáo dục Phần Lan

Một góc dành cho học sinh trong trường phổ thông tại Phần Lan. Ảnh: Finland University.

1. Không quy định đồng phục

Học sinh Phần Lan không phải mặc đồng phục khi đến trường. Các em có thể mặc những bộ quần áo cảm thấy thoải mái và để bất kỳ kiểu tóc nào. Nhà trường luôn chào đón những phong cách được thay đổi mỗi ngày của từng học sinh.

Một số người tin rằng đồng phục giúp học sinh cảm thấy bình đẳng, không tốn nhiều thời gian lựa chọn quần áo, từ đó thúc đẩy việc học tập tốt hơn. Tuy nhiên, không quy định đồng phục, học sinh Phần Lan vẫn luôn nằm trong top đầu thế giới. Từ đó có thể thấy rằng việc không quy định đồng phục học sinh có thể là ý tưởng không tồi.

2. Hạn chế ganh đua trong lớp học

Tôi rất ít khi thấy giáo viên Phần Lan sắp xếp hoạt động học tập mang tính cạnh tranh, ganh đua giữa học sinh với nhau. Học sinh có thể tham gia một số trò chơi chia nhóm, nhưng để tìm hiểu về cách thức làm việc nhóm hoặc khả năng lãnh đạo. Các em hầu như không quan tâm đến điểm số và giáo viên không bao giờ khen một nhóm và chê các nhóm khác.

Một số học sinh trong lớp có thể nhận những phần quà nhỏ khi hoàn thành tốt nhiệm vụ. Phần thưởng có thể xuất phát từ việc các em đã tiến bộ hơn so với trước đây hoặc đã nhận được sự công nhận từ phía bạn bè. Tuy nhiên, tôi chưa từng thấy các cuộc tranh đua gay gắt giữa học sinh.

3. Không phạt học sinh

Giáo dục Phần Lan không chấp nhận hành động trừng phạt học sinh vì lỗi lầm hay điểm số. Từ lần đầu tiên tham quan trường phổ thông, tôi đã rất ngạc nhiên khi thấy giáo viên có thể giữ trật tự lớp học mà không cần quát mắng và hiếm khi phải sử dụng đến nội quy. Điều khiến tôi bất ngờ hơn nữa là trẻ em Phần Lan có tính trách nhiệm cao, khả năng độc lập, năng động và sáng tạo.

4. Sức mạnh của lời động viên

Từ khi đến học Phần Lan, tôi được giáo viên, bạn bè hướng dẫn phương pháp nhận xét trung thực nhưng mang tính xây dựng để động viên học sinh trong học tập. Giáo viên Phần Lan không bao giờ chê bai hay phủ nhận nỗ lực của học sinh. Dù học sinh học tập không giỏi, họ cũng sẽ dùng những lời động viên khéo léo để các em không cảm thấy bị coi thường và sẽ có động lực vươn lên.

Giáo viên Phần Lan tin rằng lời nhận xét mang tính khích lệ có tác động lớn đến cảm xúc của học sinh, đặc biệt là sự tự tin và lòng tự trọng. Những lời động viên mang hai ý nghĩa quan trọng, một là thúc đẩy thế mạnh của học sinh, hai là nhấn mạnh triết lý "học tập suốt đời". Từ đó, học sinh có thể tìm ra hướng đi riêng của mình và không ngừng trau dồi bản thân kể cả khi đã rời khỏi trường học.

5. Hệ thống đáng tin cậy

Giáo viên Phần Lan luôn được học sinh, phụ huynh tôn trọng và được xã hội tin tưởng. Từ khâu tuyển chọn sinh viên ngành sư phạm đến quy trình đào tạo khắt khe đã sản xuất ra đội ngũ giáo viên Phần Lan giàu năng lực, tạo dựng được niềm tin từ phía phụ huynh và xã hội.

Trong quá trình giảng dạy, giáo viên Phần Lan được tự chủ trong việc xây dựng giáo án, thiết kế hoạt động học, miễn là phù hợp với chương trình giảng dạy cốt lõi của quốc gia. Giáo viên không được xếp hạng và phân loại. Thay vào đó, họ sẽ đánh giá điểm mạnh, điểm yếu của bản thân thông qua hoạt động thảo luận với ban giám hiệu nhà trường hoặc đồng nghiệp.

Ngoài tính tự chủ, giáo viên Phần Lan đặt niềm tin vào học sinh. Trong lớp học Phần Lan, học sinh có thể lựa chọn chỗ ngồi phù hợp với sở thích, thoải mái thể hiện ý kiến cá nhân và được khuyến khích phát huy thế mạnh. Sự tin tưởng lẫn nhau được bồi đắp giữa học sinh và giáo viên dẫn đến việc học tập hiệu quả hơn.

Không gian học không chỉ giới hạn trong các phòng học truyền thống. Sau các giờ học truyền thống, học sinh có thể tập trung trong phòng học được thiết kế dành riêng cho các em, không có sự tham dự của giáo viên. Tại đây, học sinh có thể tự học hoặc học nhóm với bạn bè. Thậm chí các em có thể ngồi nói chuyện, vui chơi thư giãn sau những giờ học.