Tàu sân bay chưa biên chế đã lỗi thời của Trung Quốc

Tàu sân bay Type-001A trong lễ hạ thủy. Ảnh: Sina.

Tàu sân bay nội địa Type-001A của Trung Quốc hôm 13/5 rời cảng Đại Liên, bắt đầu chuyến thử nghiệm đầu tiên trên biển. Dù Trung Quốc đầu tư rất nhiều nguồn lực cho dự án này, giới chuyên gia đánh giá thiết kế Type-001A đã trở nên lỗi thời ngay trước khi nó được đưa vào biên chế, theo Forbes.

Type-001A là tàu sân bay thứ hai của Trung Quốc, có vẻ ngoài khá tương đồng với chiếc Liêu Ninh, nhưng có nhà chứa máy bay và boong tàu lớn hơn, cho phép mang thêm nhiều tiêm kích hạm J-15 và trực thăng.

Theo chuyên gia hải quân Li Jie ở Bắc Kinh, phần đảo chứa đài chỉ huy, tháp kiểm soát bay... trêu tàu Type-001A nhỏ hơn 10% so với tàu Liêu Ninh, tạo thêm không gian hoạt động cho máy bay cảnh báo sớm và trực thăng. Sàn đáp cũng rộng thêm nhờ loại bỏ 4 hệ thống vũ khí trên boong.

Type-001A có thể chứa tối đa 35 chiến đấu cơ J-15, so với 24 chiếc trên tàu Liêu Ninh. 

Tuy có thiết kế cải tiến và được trang bị nhiều công nghệ mới hơn, dường như Type-001A không có nhiều thay đổi so với chiếc Liêu Ninh ra đời từ thời Liên Xô. Tàu sân bay nội địa đầu tiên của Trung Quốc vẫn sử dụng nồi hơi đốt dầu để tạo hơi nước chạy 8 turbine khí, còn boong tàu vẫn áp dụng phương thức cầu nhảy (ski jump) cho tiêm kích cất cánh.

Việc sử dụng nồi hơi đốt dầu sẽ giới hạn tầm tác chiến và thời gian hoạt động của con tàu, khiến nó phụ thuộc vào lực lượng hậu cần trên biển hoặc những căn cứ ở nước ngoài. Trung Quốc hiện chỉ có một căn cứ hải quân tại Djibouti, khiến nước này khó lòng duy trì hoạt động kéo dài trên đại dương cho Type-001A cũng như Liêu Ninh. Trong khi đó, các siêu tàu sân bay Mỹ đều sử dụng năng lượng hạt nhân, cho phép chúng chạy liên tục 20-25 năm mà không cần nạp nhiên liệu.

Cầu nhảy của Type-001A được phát triển dựa theo thiết kế của tàu sân bay Đô đốc Kuznetsov hạ thủy năm 1985, vốn chỉ thể hiện ưu thế khi tác chiến ở các vùng địa cực, cũng như đơn giản hóa việc đóng tàu. Các tàu sân bay Mỹ hiện nay đều được trang bị máy phóng hơi nước, tàu sân bay lớp Ford đang được thử nghiệm thậm chí còn được gắn máy phóng điện từ hiện đại hơn.

Theo các chuyên gia, số lượng máy bay xuất kích từ cầu nhảy của tàu sân bay trong cùng một thời gian luôn thấp hơn nhiều so với sử dụng máy phóng hơi nước.

Cầu nhảy hạn chế đáng kể lượng nhiên liệu và vũ khí mà tiêm kích có thể mang theo, làm chúng phải hy sinh nhiều tính năng kỹ chiến thuật. Tàu sân bay sử dụng cầu nhảy cũng chỉ có thể vận hành tiêm kích và trực thăng, không thể triển khai những phi cơ cảnh báo sớm hoặc vận tải cơ cồng kềnh.

Type-001A chỉ dài hơn Liêu Ninh khoảng 10,5 m và có lượng giãn nước nhỉnh hơn khoảng 4.000-6.000 tấn. Liêu Ninh trang bị radar mảng pha quét điện tử chủ động (AESA) Type 346, chiếc Type-001A cũng chỉ sử dụng biến thể Type 346A với một số cải tiến nhỏ.

Các nhà phân tích cho rằng Type-001A chủ yếu mang tính biểu tượng cho sức mạnh hải quân Trung Quốc, vẫn thua kém rất nhiều so với các siêu tàu sân bay trong biên chế hải quân Mỹ. Dù cần thêm một hoặc hai năm để đưa vào biên chế, Type-001A vẫn thua kém hơn nhiều so với tàu sân bay lớp Ford hoặc Nimitz của Mỹ.

Dường như Trung Quốc cũng nhận thấy vấn đề lạc hậu về công nghệ của Type-001A khi nước này nhanh chóng khởi đóng tàu sân bay lớp Type-002, dự kiến biên chế vào năm 2023.

Tàu sân bay thứ ba này có thể ứng dụng hệ thống máy phóng điện từ (EMALS) và chạy bằng năng lượng hạt nhân giống tàu sân bay lớp Ford của Mỹ. Bởi vậy, Type-001A nhiều khả năng chỉ là giải pháp tạm thời để xây dựng nhóm tác chiến tàu sân bay cho Trung Quốc, trong bối cảnh chiếc Liêu Ninh chủ yếu chỉ dùng cho mục đích huấn luyện và thử nghiệm công nghệ.