Vì sao Canada thành công hơn Mỹ trong kéo giảm tai nạn giao thông?

Trong khi số ca tử vong do TNGT ở Mỹ đang có xu hướng tăng mạnh (tỷ lệ tăng nhanh nhất được ghi nhận vào năm 2021) thì hầu như tất cả các quốc gia phát triển khác đều có sự giảm mạnh về số người tử vong do TNGT.

Là một quốc gia có nhiều sự tương đồng về đô thị, thành công của Canada trong đảm bảo ATGT hoàn toàn trái ngược với "cuộc chiến tranh" giao thông đang diễn ra ở Mỹ. Năm 2020, trong mỗi một triệu người Mỹ thì có 118 người chết vì TNGT, gấp hai lần rưỡi so với tỷ lệ của Canada (46 người). Khoảng cách này ngày càng lớn trong những năm gần đây. Dưới đây là một vài yếu tố giúp giải thích lý do tại sao Canada đang đi đúng hướng hơn Mỹ khi nói đến an toàn đường bộ.

Sử dụng phương tiện nhỏ hơn

Thực tế, thị trường ô tô ở Mỹ phần lớn đã "bỏ rơi" dòng xe sedan khi các dòng SUV và bán tải hiện chiếm hơn 70% doanh số bán hàng của quốc gia này và không ngừng phát triển về thiết kế và kích thước. Đây cũng là tin xấu cho người đi bộ, đi xe đạp - những người có nguy cơ bị thương hoặc tử vong cao hơn trong trường hợp va chạm với một phương tiện nặng hơn, cao hơn. Ước tính có khoảng 7.485 người đi bộ đã tử vong trên đường ở Mỹ do TNGT vào năm 2021, mức cao nhất trong 40 năm qua và các nhà nghiên cứu đã chỉ ra sự liên quan đến gia tăng những chiếc ô tô lớn.

Người Canada cũng đã chuyển từ xe sedan sang các dòng SUV và xe tải, nhưng họ thường chọn các loại xe nhỏ hơn so với người Mỹ. Theo dữ liệu từ DesRosiers - một công ty tư vấn ô tô của Canada, sự tăng trưởng doanh số bán hàng nhanh nhất thời gian qua là giữa các loại xe bình dân cỡ nhỏ và SUV nhỏ - những phương tiện nhỏ hơn đáng kể so với những chiếc xe khổng lồ nặng 3 đến 4 tấn ngày càng phổ biến trên đường phố Mỹ.

"Mọi người thường nói rằng về mặt văn hóa, Canada nằm giữa Mỹ và châu Âu, điều này được nhìn thấy rõ trong văn hóa xe hơi. Người Canada không lái những chiếc ô tô nhỏ như ở châu Âu, nhưng cũng không tôn sùng những chiếc Cadillac Escalade như ở Mỹ. Dòng SUV đang ngày càng phổ biến ở đây, nhưng chúng tôi có xu hướng mua loại nhỏ hơn một cỡ so với ở Mỹ", ông Ian Jack - Phó Chủ tịch phụ trách các vấn đề công cộng của Hiệp hội Ô tô Canada cho biết.

Sở thích về các mẫu xe nhỏ hơn một cỡ là một yếu tố khiến tỷ lệ tử vong do TNGT của người đi bộ và người đi xe đạp giảm xuống ở Canada. Theo Trung tâm Cơ sở dữ liệu va chạm Quốc gia của Canada, từ năm 2010 đến nay, tỷ lệ tử vong của người đi bộ và đi xe đạp của Canada giảm mạnh.

Thuế xăng cao hơn

Sở thích của người Canada đối với phương tiện ít đồ sộ hơn có thể liên quan đến chi phí năng lượng địa phương bởi xăng ở Canada có giá thành cao hơn với trung bình 6,76 USD cho mỗi gallon trong khi ở Mỹ là 5,19 USD. Sự khác biệt này chủ yếu là do chính sách. Thuế khí đốt và carbon của Canada cao hơn 62 xu USD vào một gallon xăng trong khi ở Mỹ thuế chỉ 18 xu USD.

Giá xăng cao hơn so với mặt bằng chung ảnh hưởng đến thói quen sinh hoạt của người dân Canada. Theo đó, người Canada lái xe đi xa ít hơn so với người Mỹ (khoảng 50% số dặm/người). Cư dân Mỹ ngày nay lái xe nhiều hơn đáng kể so với năm 1990, trong khi người Canada thì không. Mặt khác, tỷ lệ người trưởng thành ở Canada sở hữu ô tô cũng thấp hơn 10% so với Mỹ.

Tăng cường sử dụng phương tiện công cộng

Theo những nghiên cứu mới đây, người Mỹ có tỷ lệ sử dụng phương tiện công cộng thấp hơn so với người dân Canada. Từ năm 2011 đến 2019, người Mỹ sử dụng phương tiện công cộng để di chuyển và quá cảnh giảm 5% trong khi người Canada có tỷ lệ sử dụng tăng 12%. Các hệ thống công cộng chuyển tuyến ở TP. Montreal, Toronto và Vancouver đều đang được mở rộng với quy mô lớn.

Theo một vài phân tích, mức độ phổ biến của phương tiện giao thông công cộng ngày càng cao, bởi vì di chuyển theo phương thức này an toàn hơn nhiều so với lái xe (trên mỗi dặm đường, đường sắt và xe buýt an toàn hơn lần lượt là 66 và 30 lần so với tự lái xe).

Lượng hành khách sử dụng phương tiện công cộng ở Mỹ tương đối thấp, liên tục sụt giảm trong 15 năm qua đã khiến hệ thống giao thông công cộng của nước này ngày càng trở nên "ế ẩm" hơn.

Hình phạt cứng rắn cho người lái xe say rượu

Một trong những nguyên nhân lớn nhất gây ra va chạm giao thông là lái xe khi say rượu. Cồn có liên quan đến hơn 10.000 ca tử vong trên đường ở Mỹ mỗi năm. Ở Mỹ, lái xe với nồng độ cồn trong máu trên 0,08% sẽ bị phạt ở hầu hết mọi nơi. Hình phạt dành cho những người bị bắt khi lái xe với nồng độ cồn trong máu vượt quá quy định có thể rất khác nhau, do chính sách của các bang khác nhau và thời gian xét xử cũng khác nhau. Có trường hợp vi phạm phải đợi một tuần hay nhiều tháng để chờ đến lượt xét xử.

Canada xử phạt việc lái xe sau khi uống rượu bia nghiêm ngặt và chặt chẽ hơn. Không giống như ở Mỹ, lái xe có nồng độ cồn trong máu trên 0,05% sẽ bị phạt ở mọi nơi ngoại trừ Quebec. Không giống như Mỹ, những hình phạt ở Canada được quy định rõ ràng và được xử lý tức thời.

"Ở mọi địa phương, khi phát hiện nồng độ cồn trong máu ngay lập tức sẽ bị phạt với các hình thức như đình chỉ giấy phép lái xe trong 7 ngày, tạm giữ ô tô…, trong khi ở Mỹ có thể mất từ 6 đến 9 tháng để có một phiên tòa xét xử", bà Robyn Robertson - Giám đốc Điều hành của Tổ chức Nghiên cứu Chấn thương giao thông có trụ sở tại Ottawa cho biết.

Cũng theo bà Robertson, từ năm 2010 đến nay, các địa phương ở Canada tăng cường các hình phạt về vi phạm nồng độ cồn. Trước đây, vi phạm nồng độ cồn chỉ bị tịch thu bằng lái trong 24h, nhưng cho đến nay, các hình thức xử phạt đã được tăng lên nhiều lần và với nhiều kiểu xử phạt khác nhau. Các hình thức xử phạt mới này đã đem lại hiệu quả tích cực. Dữ liệu nghiên cứu của Tổ chức Nghiên cứu Chấn thương giao thông cho thấy số ca tử vong do giao thông liên quan đến rượu bia ở Canada đã giảm hơn 1/3 trong khoảng thời gian từ năm 2010 đến năm 2017, trong khi những ca tử vong tương tự lại gia tăng ở Hoa Kỳ.