Vì sao xe hơi số tự động lên ngôi, số sàn bị ruồng bỏ?

Hộp số tự động chỉ vài nút bấm trên Ferrari. Ảnh: Bmwblog.

Có một thực tế không thể phủ nhận - xe số tự động ngày càng phổ biến. Theo báo cáo của VAMA, trong 6 tháng đầu 2017, có 1.842 chiếc Toyota Corolla Altis được bán tại Việt Nam, nhưng chỉ 146 chiếc trong số đó sử dụng hộp số sàn, chiếm tỷ lệ 7,9%. 

Những dòng xe ăn khách như Mazda 3, Mazda 6, Mazda CX-5, Honda CR-V, Toyota Camry đều không có tuỳ chọn số sàn. Chỉ những dòng xe chạy dịch vụ như Innova, Vios hay Fortuner có tỷ lệ số sàn cao hơn số tự động. 

Nhược điểm của số tự động

Nói như vậy không có nghĩa hộp số tự động không có nhược điểm. Theo những người lái xe nhiều kinh nghiệm, lái xe số tự động có nhược điểm lớn nhất là nhàm chán. Cảm giác leo lên xe, đề máy, nhả phanh và đạp ga biến người lái như một cỗ máy được lập trình sẵn. Từ vị trí làm chủ chiếc xe, người lái trở nên lệ thuộc vào công nghệ. 

Ngoài ra, nhược điểm thứ hai được các lái xe đường dài lưu ý là xe tự động tốn xăng hơn xe số sàn. Do được lập trình tự động nên xe thường chuyển cấp số sớm hơn so với người lái chủ động, khiến tua máy cao, vì vậy lượng nhiên liệu bị đốt cháy nhiều hơn.

Tất nhiên trên xe tự động đắt tiền thường có tuỳ chọn lẫy chuyển số sau vô lăng kiểu bán tự động, nhưng rất ít người sử dụng tính năng này khi lái xe trên đường. 

Ngoài ra hộp số tự động cũng phức tạp hơn so với hộp số sàn nên cần quay nhiều bánh răng, đây cũng là một nguyên nhân khiến mức tiêu hao nhiên liệu của xe số tự động cao hơn từ 20-30% so với một chiếc xe số sàn cùng công suất. 

Nhược điểm thứ ba của hộp số tự động là không chủ động được cấp số, vì vậy cảm giác vượt xe hơi cùng chiều không dứt khoát và thiếu an toàn (trừ những chiếc xe công suất cực mạnh). Đa phần xe số tự động dung tích dưới 2.0 lít, công suất dưới 150 mã lực bị "đuối" khi cần bứt tốc. 

Ngoài ra, xe số tự động cũng nguy hiểm khi đổ đèo, bởi phanh bằng hộp số tự động không hiệu quả như số sàn.

Những ưu điểm của hộp số tự động

Bất chấp những nhược điểm của hộp số tự động, loại hộp số này vẫn ngày càng phổ biến trên xe hơi ngày nay. Nguyên nhân quan trọng nhất vẫn là dễ sử dụng. Tại Việt Nam, tất cả người học lái xe đều phải học lái số sàn, nhưng sau một năm cấp bằng, số người có thể điều khiển thuần thục xe số sàn rất ít. 

Ưu điểm của hộp số tự động là thuận tiện, dễ lái, không tốn nhiều sức khi chạy trong thành phố. Người lái chỉ cần lên xe, nổ máy, nhả phanh và đạp ga là xe sẽ chạy tới. Trên cần số tự động có các chế độ như số lùi, số tiến, số N hoặc tăng giảm cấp số bằng lẫy trên vô-lăng. 

Số tự động giúp lái xe dễ dàng, nhất là phụ nữ. Ảnh: Autoevolution

Hộp số tự động không cần chân côn, người lái không lo bị tắt máy khi ra côn gấp, cũng không cần biết để số nào đi tốc độ bao nhiêu, tất cả đã có các thiết bị điện tử trong xe xử lý. Điều duy nhất người lái xe số tự động cần suy nghĩ là đừng đạp nhầm chân phanh và chân ga. 

Quá nhiều ưu điểm là lý do hộp số tự động trở nên phổ biến. Điều này cũng tương tự diễn biến thị trường xe gắn máy, khi tỷ trọng xe tay ga ngày càng cao, trong khi xe số giảm xuống. 

Xe số sàn - thuận tiện khi chạy đường trường, mệt mỏi trên đường phố

Vậy, xe số sàn có thực sự là "liều thuốc gây nghiện" đối với cánh lái xe như nhiều người vẫn nói? 

Tạm quên đi cảm giác hồi hộp, lo lắng trong bài thi khởi hành ngang dốc thủa mới tập lái, hộp số sàn đem lại cảm giác hưng phấn tột độ cho người điều khiển. Mớm côn, vào số và đạp ga nhuần nhuyễn, khiến chiếc xe to lớn ngoan ngoãn tuân theo mệnh lệnh tức thì là cảm giác vô cùng phấn khích. 

Nhưng thực tế không phải bao giờ cũng như mơ. Đang từ từ leo dốc tại Đà Lạt, chiếc xe bất ngờ tắt máy do xe trước đi chậm. Phía dưới là con dốc thăm thẳm, và trước mặt là con đường phủ kín nắp ca-pô. Tình huống lúc này khó gấp 100 lần bài tập khởi hành ngang dốc ngày nào. Chỉ những tay lái dày dặn kinh nghiệm mới đủ sức vượt qua mà không để xảy ra sự cố đáng tiếc.

Kéo thắng tay, đạp mạnh chân ga, nhả côn từ từ, đồng thời hạ thắng tay, chiếc xe khẽ chồm về phía trước rồi lầm lũi vượt qua con dốc. Người lái vẫn chưa hết hồi hộp, tim đập, chân run. Trong khi anh bạn lái số tự động có hỗ trợ khởi hành ngang dốc không mất chút sức lực nào, chỉ nhẹ nhàng nhả chân phanh, chuyển qua chân ga và chiếc xe bình tĩnh trườn lên.

Sự "khổ" của người lái xe số sàn chưa dừng lại ở đó, khi gặp tình huống giao thông thực tế tại TP.HCM. Chân trái đau nhừ như bị đánh khi đưa chiếc xe nhích từng cm về phía trước, giữa biển người trong giờ tan tầm. Chỉ một cú nhả vội chân côn, chiếc xe đột ngột tắt máy, lập tức sẽ có hàng trăm chiếc còi xe thi nhau bấm phía sau.

Trên đây chỉ là một số trong hàng trăm tình huống "dở khóc dở cười" mà những người lái xe số sàn gặp phải. Đó là lý do loại hộp số cơ khí này đang ngày càng thất thế trước hộp số tự động, và chỉ vài công ty còn chiều những khách hàng truyền thống khi cung cấp phiên bản số sàn. 

Số sàn đem lại niềm vui trên xa lộ nhưng cũng phiền toái khi chạy phố đông. Ảnh: Thetruthaboutcars .

Thậm chí hãng siêu xe Ferrari đã chính thức khai tử số sàn kèm tuyên bố: "Cảm giác lái xe không đơn thuần là đạp côn, sang số". 

Trả lời phỏng vấn trang Motoring, Giám đốc công nghệ của Ferrari - Michael Hugo Leiters cho biết: "Về mặt kỹ thuật, hộp số sàn sẽ không bao giờ xuất hiện trên những chiếc Ferrari trong tương lai, thay vào đó là hộp số ly hợp kép cho hiệu suất cao hơn. Lần cuối cùng hộp số sàn xuất hiện trên chiếc California thế hệ đầu tiên, đến nay đã gần 8 năm".

"Số sàn không còn đem lại niềm vui cho người lái, vì lẫy chuyển số trên vô-lăng thực sự giúp bạn thoải mái. Người lái có thời gian tập trung tận hưởng những công nghệ cũng như tốc độ mà không cần phải loay hoay với tổ hợp côn - phanh - ga và nhớ vị trí trên cần số", đại diện Ferrari nhấn mạnh.

May mắn thay cho những fan của hộp số tay, một số hãng xe như Aston Martin vẫn chiều lòng các khách hàng trung thành. Chủ tịch Aston Martin từng mạnh miệng tuyên bố Aston Martin sẽ là nhà sản xuất cuối cùng trên thế giới giữ lại hộp số sàn.

Cuộc tranh cãi giữa những người ủng hộ hộp số sàn và những người mê hộp số tự động vẫn chưa đến hồi kết. Nhưng dù thế nào đi nữa, xu thế tự động hoá vẫn trở thành tất yếu, thậm chí khi những chiếc xe tự lái lên ngôi, con người chỉ còn đóng vai trò hành khách trên những chiếc xe robot, khi đó sẽ không còn nhiều người bàn về hộp số trên xe. 

Theo dự đoán, trong vài năm tới, số sàn vẫn chiếm một tỷ lệ nhỏ, dành cho những khách hàng riêng biệt.