60 năm Tạp chí Giao thông vận tải (01/1960 - 01/2020) mang tri thức và khoa học công nghệ vào cuộc sống

Vào cuối những năm 50 của thế kỷ XX, trong bối cảnh miền Bắc nước ta chuẩn bị bước vào kế hoạch 5 năm lần thứ nhất, ngành GTVT phải nỗ lực phấn đấu thực hiện nhiệm vụ xây dựng, phát triển hệ thống giao thông nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển nền kinh tế quốc dân. Trước yêu cầu nhiệm vụ đặt ra, ngành GTVT cùng lúc phải xây dựng một đội ngũ cán bộ, kỹ thuật có trình độ, khả năng tiếp nhận, sử dụng các trang thiết bị kỹ thuật cao, đồng thời triển khai xây dựng các công trình cầu, cảng, đường bộ, đường sắt…

Để tạo điều kiện cho cán bộ, công nhân kỹ thuật có điều kiện trao đổi, học hỏi, thảo luận, từ tháng 6/1957, Bộ Giao thông và Bưu điện có chủ trương xuất bản một tờ tạp chí khoa học nhằm thúc đẩy sự phát triển khoa học kỹ thuật của Ngành. Chủ trương này đã nhanh chóng nhận được sự ủng hộ của lãnh đạo các cục, vụ, viện và cán bộ kỹ thuật đầu ngành.

Sau khi xây dựng đề án và hoàn tất các thủ tục, cuối năm 1959, Bộ Giao thông và Bưu điện nhận được Giấy phép xuất bản Tập san “Kỹ thuật giao thông” của Văn phòng Văn hóa Phủ Thủ tướng và ra số đầu tiên, phát hành vào giữa tháng 01/1960. Từ đó, số tạp chí tháng 01 hàng năm trở thành số kỷ niệm, năm 1960 đánh dấu năm xuất bản số đầu tiên của Tạp chí GTVT. Trải qua nhiều lần thay đổi, đến năm 1992, Bộ GTVT và Bưu điện đổi tên thành Bộ GTVT, Tạp chí GTVT và Bưu điện cũng đổi tên thành Tạp chí GTVT cho đến ngày nay.

60 năm xây dựng và phát triển, trải qua nhiều thăng trầm, các thế hệ cán bộ, biên tập viên, phóng viên, nhân viên Tạp chí GTVT luôn sát cánh bên nhau, nỗ lực phấn đấu, hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao.

Trong số báo đầu tiên (tháng 01/1960), Bộ trưởng Bộ Giao thông và Bưu điện Nguyễn Văn Trân đã có bài viết cho Tập san Kỹ thuật giao thông (tiền thân của Tạp chí GTVT ngày nay) với tiêu đề: “Ra sức học tập kỹ thuật để kiến thiết đất nước”, trong đó có đoạn: “Tập san “Kỹ thuật giao thông” là một tác phẩm đầu tiên của nền khoa học kỹ thuật non trẻ ngành Giao thông nước ta; nó sẽ nói lên trình độ sáng tác nghiên cứu của cán bộ, công nhân kỹ thuật trong Ngành. 

Trình độ ta tuy còn thấp kém nhưng dưới sự soi sáng của đường lối Mác - Lênin, nó sẽ vươn tầm lên dần để tiếp thu cái mới nhất của nền khoa học hiện đại trên thế giới. Chúng ta phải cố gắng để nuôi dưỡng tờ tập san lớn mạnh. Bồi dưỡng cho tập san, tức là bồi dưỡng cho bản thân cán bộ, công nhân kỹ thuật bằng cách học tập cải tiến kỹ thuật không ngừng và trang bị thêm lý luận khoa học mới”.

Rất nhiều cán bộ kỹ thuật giỏi trong Ngành đã nhiệt tình viết bài cho Tập san như các đồng chí: Phan Trầm, Nguyễn Cảnh Chất, Đỗ Hựu, Trần Luân, Trần Tuấn Anh, Phan Vị Thủy, Hồ Văn Thuận... Phần lớn các bài viết đã nêu lên các mặt khuyết điểm, các vấn đề còn tồn tại trong kỹ thuật, công nghệ, tiêu chuẩn, chỉ tiêu và đều có những kiến nghị giải quyết tốt. Những bài giới thiệu quá trình thiết kế thi công các công trình lớn khi đó là tài liệu rất quý báu. Đó chính là những kinh nghiệm thực tế giúp giải quyết các khó khăn trong quá trình thiết kế, thi công được đúc rút, tổng kết lại thành lý luận rất phong phú, được khai thác triệt để, phổ biến rộng rãi như: “Giếng chìm hơi ép cầu Làng Giàng”, “Lao cầu Làng Giàng”, “Thi công đầm đất tại công trường xây lắp Nhà máy Đóng tàu Hải Phòng”, “Bến phà đưa xe lửa qua sông Lô”. Qua đó, những bài viết không những có tác dụng đối với các cán bộ khoa học kỹ thuật mà còn giúp cho cán bộ lãnh đạo thấy được những vấn đề cần giải quyết và phải giải quyết như thế nào.

Trong thời kỳ chiến đấu chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ vào giai đoạn ác liệt, nội dung trọng tâm của Tập san tập trung phục vụ nhiệm vụ chính trị lúc đó. Các bài báo của các đồng chí Nguyễn Đình Doãn, Đỗ Hựu, Hoàng Hữu Nguyên giới thiệu kỹ thuật vượt sông bằng Feribots; phương pháp thiết kế và thi công cầu trong điều kiện khó khăn; thiết kế và thi công treo cáp mềm, cầu treo song mây; khôi phục cầu và đường sắt sau khi bị địch đánh phá. Bài báo của các tác giả Đặng Trần Phách, Nguyễn Xuân Phương, Mai Tuấn Khanh, Bùi Tá Khanh giới thiệu nhiều giải pháp đảm bảo giao thông, vật liệu bê tông cốp pha, đất gia cố vôi, thuyền xi măng lưới thép, nổ mìn buồng vi sai…; tác giả Phạm Huy Chính với giải pháp thi công cầu phao trong điều kiện thời gian ngắn… Nhìn chung, thời gian đầu Tập san đã phản ánh được phần nào tình hình khoa học kỹ thuật trong Ngành, tập hợp được một phần lực lượng ưu tú, phát huy được khả năng sáng tạo, bước đầu gây dựng được phong trào viết về khoa học kỹ thuật - một phong trào rất mới ở nước ta.

GTVT là một ngành kinh tế - kỹ thuật hết sức rộng lớn và đa dạng, là nơi thường trực nhất của đời sống thực tiễn. Chính vì vậy, các vấn đề về khoa học công nghệ ngành GTVT cũng luôn được đổi mới và phát triển đi trước một bước. Từ năm 1992, cái tên Tạp chí GTVT bắt đầu được hình thành với trọng trách là “Cơ quan thông tin lý luận khoa học công nghệ của Bộ GTVT”. Theo đó, nội dung của Tạp chí cũng đòi hỏi phải thay đổi từng bước, thông tin phải được cập nhật nhanh, chính xác và hấp dẫn hơn. Các bài báo đăng trên Tạp chí ngoài vai trò “báo chí” thì phải tạo thành diễn đàn về khoa học công nghệ, khoa học kinh tế quan trọng của Ngành, trở thành một kênh để tham khảo, tư vấn kịp thời và hiệu quả về các lĩnh vực chuyên môn cho cán bộ Ngành, nhất là các cấp lãnh đạo, quản lý về chiến lược, định hướng, chính sách, các giải pháp vĩ mô, vi mô trên cơ sở khoa học công nghệ GTVT.

Trang Tạp chí GTVT số Xuân 2019

Không dừng lại ở “phản ánh”, nhiều công trình đăng tải trên Tạp chí thực sự có chất lượng khoa học cao, làm tài liệu tham khảo cho các nhà quản lý, nhà khoa học, đội ngũ kỹ sư, công nhân kỹ thuật và độc giả quan tâm. Nhiều đề tài cấp Nhà nước, cấp Bộ, cấp Ngành sau khi được triển khai thành công có ý nghĩa thực tiễn lớn đều được giới thiệu trên Tạp chí GTVT. 

Có thể nói, ngành GTVT tự hào đã tạo dựng được một tạp chí khoa học công nghệ chuyên ngành có diện mạo “tầm cỡ”. Bên cạnh họ luôn là bạn đọc - những người đem kiến thức và thông tin khoa học của Tạp chí GTVT vào công việc thực tế hàng ngày. Tạp chí đã đi vào cuộc sống của ngành GTVT, đó là kết quả và thành tích xứng đáng nhất của Tạp chí GTVT trong suốt 60 năm qua.

60 năm một chặng đường với biết bao gian nan vất vả, tập thể những con người của Tạp chí GTVT ở bất cứ cương vị nào, dù là người đứng đầu, biên tập viên, phóng viên, nhân viên, đặc biệt là những cộng tác viên tham gia viết bài cho Tạp chí… đã gắn bó cùng nhau, bền bỉ và nhẫn nại để làm nên một tờ tạp chí khoa học công nghệ của ngành GTVT, đã và đang được bạn đọc gần xa tin mến, đón nhận. Tạp chí GTVT luôn giữ vững mục tiêu là cơ quan thông tin lý luận khoa học công nghệ của Bộ GTVT dù phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức.

Đối với ngành GTVT, Tạp chí GTVT không chỉ là cầu nối giữa lý luận với thực tiễn, thực tiễn với lý luận, nơi lưu giữ và truyền tải lượng thông tin khoa học công nghệ GTVT cấp thiết và thời sự nhất, nơi trải nghiệm và khẳng định năng lực chuyên môn của đội ngũ cán bộ khoa học, cán bộ quản lý GTVT mà còn là địa chỉ để cho những người viết có thể gửi gắm tình cảm, những điều tâm huyết và trách nhiệm đối với sự phát triển của Ngành.

Kế tục truyền thống để nâng tầm giá trị, từ năm 2015, Tạp chí GTVT xây dựng và thực hiện Đề án “Đổi mới toàn diện và nâng cao chất lượng Tạp chí GTVT”. Có thể khẳng định, đây là bước “đột phá” của Tạp chí GTVT trên con đường phát triển của nền báo chí hiện đại. 

Vẫn lấy khoa học công nghệ làm trọng tâm, là kim chỉ nam xuyên suốt quá trình hoạt động song tạp chí in đã được đa dạng hóa phương thức truyền tải bằng cách tiếp cận từ nhiều khía cạnh, thể hiện đầy đủ hơn, phong phú hơn, đa chiều hơn nội dung thông tin với các chuyên mục như: Khoa học - Công nghệ, An toàn giao thông, Giao thông phát triển, Giao thông địa phương, Văn hóa giao thông... Nội dung các số tạp chí được trình bày khoa học, công phu và bắt mắt. Đặc biệt, trên mỗi số tạp chí đều xây dựng chủ đề để đi sâu vào phân tích, “mổ xẻ”, đánh giá, nhận định, đề xuất hướng giải quyết... một vấn đề đang được Ngành và xã hội quan tâm thuộc lĩnh vực GTVT. Đây được xem là cái “cốt” trên mỗi số tạp chí với nội dung sát thực, thể hiện được tầm vĩ mô cũng như đi sâu từng phạm trù cụ thể. 

Song song với tạp chí in, từ năm 2015, trang thông tin điện tử của Tạp chí được nâng cấp lên thành tạp chí điện tử tại địa chỉ: tapchigiaothong.vn. Tạp chí điện tử thường xuyên cập nhật những hoạt động của lãnh đạo Bộ và các sự kiện của Ngành trên tất cả các lĩnh vực: đường bộ, đường sắt, đường thủy nội địa, hàng không, hàng hải và đăng kiểm. Nhiều vấn đề thời sự trong Ngành đã được Tạp chí chủ động thông tin, kịp thời giúp xã hội hiểu đúng bản chất vấn đề, góp phần định hướng dư luận. Đặc biệt trên tạp chí điện tử, nhiều tuyến bài tốt, thời sự, có tính phát hiện có tác động mạnh mẽ đến các cơ quan chức năng, doanh nghiệp, từ đó giúp cơ quan quản lý kịp thời vào cuộc, chấn chỉnh, được dư luận xã hội đánh giá cao.

Mặt khác, những công trình khoa học được đăng tải trên tạp chí in cũng được giới thiệu trên tạp chí điện tử để độc giả có thể dễ dàng theo dõi và tra cứu. Như vậy, từ Đề án đổi mới, cả tạp chí in và tạp chí điện tử đã có những bước phát triển vượt bậc, tạo sự uy tín và cảm mến của đông đảo bạn đọc gần xa.

Từ uy tín của Tạp chí, nhiều đối tác là các cơ quan, các trường trong và ngoài ngành đã phối hợp để xuất bản các ấn phẩm khoa học, kỷ yếu chất lượng cao.

Để thực hiện tốt mục tiêu, nhiệm vụ, Tạp chí GTVT luôn quan tâm, chú trọng xây dựng bộ máy tổ chức và đội ngũ cán bộ, biên tập viên, phóng viên, nhân viên cả về đạo đức và chuyên môn nghiệp vụ. Tạp chí hiện có 5 phòng chức năng và 02 văn phòng đại diện đặt tại TP. Đà Nẵng và TP. Hồ Chí Minh. Các thành viên của Tạp chí GTVT là những hạt nhân ngày đêm đóng góp vào sự trưởng thành và lớn mạnh của đơn vị như ngày hôm nay. Sự trưởng thành của Tạp chí GTVT còn được thể hiện từ cơ cấu, hoạt động của các tổ chức như: Chi bộ đảng, Công đoàn, Chi đoàn Thanh niên, Chi hội Nhà báo… Mỗi tổ chức đều có những đóng góp quý báu cho chặng đường xây dựng và phát triển Tạp chí GTVT.

Ngày nay, trong thời đại kinh tế tri thức, công nghệ 4.0, khoa học công nghệ thay đổi như vũ bão, những vấn đề mới xuất hiện cần phải được phổ biến nhanh chóng, đồng thời cần có những nghiên cứu, đánh giá, tổng kết mang tính hệ thống, đúc rút. Vì vậy, nhiệm vụ của Tạp chí GTVT sẽ còn rất nặng nề, mang trong mình trọng trách lớn đối với ngành GTVT nói riêng và đất nước nói chung. 70, 80, 90 năm hay các giai đoạn tiếp theo nữa, Tạp chí GTVT sẽ luôn giữ vững tôn chỉ mục đích, không ngừng nâng cao giá trị, hàm lượng khoa học công nghệ, cùng vươn xa, vươn cao theo mỗi con đường, cây cầu dọc dài theo đất nước.

Cứ vào thời gian kỷ niệm Tạp chí GTVT xuất bản số đầu tiên thì cũng là lúc một mùa xuân mới lại về. Xuân Canh Tý 2020 năm nay cũng là mùa xuân 60 năm của Tạp chí GTVT - mùa xuân của sự tiếp tục “cất cánh” vươn lên, khẳng định vị thế của một tờ tạp chí khoa học chuyên ngành GTVT, có tiếng nói trong làng báo chí cách mạng Việt Nam