Bài học quản lý hạn chế phương tiện cá nhân từ Singapore

Một tuyến đường chính tại Singapore

Cụ thể, vào năm 1985, số lượng xe hơi tại quốc gia này chỉ có khoảng 487.000 chiếc trên 2.500km đường. Tuy nhiên, con số này đã tăng lên 642.000 chiếc, tương đương với mức tăng 32% chỉ trong 10 năm, trong khi số km đường mới đạt đến con số 3.000.

Nhận thấy tốc độ gia tăng phương tiện cá nhân cao hơn rất nhiều so với tốc độ xây dựng đường bộ, Chính phủ Singapore đã phải tiến hành nghiên cứu các biện pháp nhằm hạn chế sự gia tăng phương tiện cá nhân. Ngoài việc cung cấp cho người dân dịch vụ di chuyển công cộng chất lượng cao, Singapore còn áp dụng các biện pháp quản lý thắt chặt nhằm hạn chế số lượng phương tiện cá nhân lưu thông trên đường.

Để giảm thiểu nguy cơ UTGT vốn là vấn nạn đối với các quốc gia láng giềng, các nhà làm luật Singapore đã đưa ra chính sách kiểm soát chặt chẽ số lượng xe hơi được cấp mới, với mức tăng không được phép quá 3%/năm và hiện tại là 0,25% đối với giai đoạn 2015 - 2018. Để có thể đạt được mức tăng ấn tượng trên, Singapore đã tiến hành áp dụng chứng nhận hạn ngạch lưu hành (Vehicle Quota System - VQS), thuế đường (Road Tax), phí lưu hành (Electronic Road Pricing), ngoài ra còn phải đăng ký tại Cục Quản lý giao thông đường bộ Singapore. Đặc biệt, hệ thống chứng nhận sở hữu xe (Certificate of Entitlement - COE) có thời hạn trong 10 năm được áp dụng bắt buộc đối với các phương tiện lưu thông trên đường. Chứng nhận COE được cấp ra với số lượng hạn chế và còn phụ thuộc vào các chỉ số như số lượng xe bị đưa ra khỏi diện cấp phép, tốc độ gia tăng xe cá nhân tại thời điểm cấp, lượng xe taxi hoạt động. Vào năm 2015, số lượng xe hơi bị loại khỏi diện lưu thông là 22.340 chiếc, trong khi số lượng COE được cấp phép chỉ là 21.845 chiếc.

Chi phí để sở hữu COE cũng là một trong những yếu tố khiến cho nhiều người muốn mua phương tiện cá nhân tại Singapore phải chùn bước. Để đạt được chứng nhận COE, người dân Singapore và người nước ngoài lưu trú dài hạn phải tham gia vào các phiên đấu giá loại chứng chỉ này. Tùy thuộc vào nhu cầu thị trường, giá thành sở hữu COE có thể đạt 30% - 80% giá mua một chiếc xe mới. Vào thời điểm tháng 11/2015, mức đấu giá COE rơi vào khoảng 56.000 USD - 62.000 USD.

Ngoài việc phải tham gia vào các phiên đấu giá COE được tổ chức nhiều lần trong tháng, người mua xe còn phải chi trả các loại thuế, phí cao hơn rất nhiều đối với các nước trong khu vực. Một chiếc xe hơi nhập khẩu bị áp 30% giá trị nhập khẩu thị trường. Các phụ phí đăng ký liên quan khác (ARF - additional registration fee) cũng có thể lên tới 150%. Do chi phí cho một chiếc xe hơi cá nhân cao như vậy, dù thu nhập bình quân đầu người của Singapore là 56.797 USD/năm (đứng hàng thứ 5 trên thế giới, cao nhất khu vực Đông Nam Á), nhưng tỷ lệ sử dụng xe hơi cá nhân ở Singapore lại thấp hơn một số quốc gia trong khu vực.

Biểu đồ đấu giá giấy cấp phép sở hữu xe COE theo các năm

Với riêng chi phí giấy phép đã lên tới 86.889 SGD (khoảng 67.000 USD) thì một chiếc Volkswagen Passat ở Singapore có giá trị bằng một căn hộ hạng trung tại một thành phố lớn ở Mỹ. Dân số tăng 25% trong vòng 7 năm qua, cùng với tỷ lệ gia đình triệu phú cao nhất thế giới đã khiến chi phí giấy phép mua ô tô ở Singapore tăng gấp 10 lần chỉ trong vòng 3 năm.

Giá xăng dầu cao cũng là một yếu tố khiến cho nhiều người có ý định mua xe hơi tại nước này phải ái ngại. Chỉ trong năm 2014, giá xăng tại Singapore là 1,73 USD/lít, cao gần gấp đôi so với con số 0,98 USD/lít được áp dụng tại Hoa Kỳ.

Đối với quá trình lưu thông trên đường của các xe hơi cá nhân, chính quyền Singapore thường có những biện pháp đặc biệt để tránh tình trạng nghẽn xe, tắc đường. Hệ thống thuế giờ cao điểm ERP (Electronics Road Pricing) được đưa vào hoạt động trong khu vực trung tâm thành phố để giảm lưu lượng xe lưu thông qua các khu vực này vào giờ cao điểm. Chi phí giờ cao điểm sẽ được trừ thẳng vào thẻ thanh toán dịch vụ EZ link - vốn được cài bắt buộc trên xe hơi nhằm giảm thời gian chi trả phí đỗ xe, qua trạm kiểm soát.

Bên cạnh chi phí sở hữu phương tiện cá nhân cao cùng với hệ thống tính phí di chuyển, Chính phủ Singapore cũng áp dụng các biện pháp nâng cao chất lượng dịch vụ và giảm thiểu chi phí di chuyển công cộng, khiến cho việc đi lại bằng phương tiện giao thông công cộng ở Singapore lại rất dễ dàng, thuận tiện với chi phí hợp lý. Hiện nay, Singapore đang sở hữu hai loại hình phương tiện công cộng phổ biến là xe bus và Metro (MRT). Hệ thống MRT hoạt động liên tục từ 5h30 sáng cho đến sau nửa đêm, với mật độ số chuyến cách nhau khoảng 5 phút. Tính từ sân bay quốc tế Changi đến trung tâm thành phố, một chuyến tàu chỉ mất khoảng 25 phút di chuyển. Giá vé xe bus hoặc MRT từ 0,8 đến 1,8 SGD/lượt (khoảng từ 13 đến 30 ngàn vnđ).