Chất vấn Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng:"Nóng" vấn đề đầu tư công, đường cao tốc...

Mở đầu phiên chất vấn sáng nay, bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng trả lời câu hỏi của đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy (Đà Nẵng): bộ Kế hoạch đầu tư có nhận trách nhiệm đối với các dự án trọng điểm quốc gia, nhưng “dẫn chứng cả một rừng luật” thay vì chỉ rõ trách nhiệm cụ thể.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, theo Luật Đầu tư và Luật Đầu tư công chỉ có dự án quan trọng quốc gia, không có dự án trọng điểm quốc gia.

Theo ông, để xác định được trách nhiệm các bộ, ngành ra sao trong các dự án này thì cần nêu lại các quy định trách nhiệm các bộ, ngành nằm ở các quy định pháp luật nào, được nhận diện, nhận danh ra sao. "Vì thế, trong báo cáo sơ bộ gửi tới Quốc hội chúng tôi đã nêu chi tiết các quy định, Nghị định... quy định trách nhiệm các bộ, ngành", ông Dũng nói.

Riêng về trách nhiệm Bộ Kế hoạch, có 3 chức năng: Chủ tịch Hội đồng thẩm định Nhà nước; giám sát và tham mưu huy động, phân bổ vốn đầu tư cho thực hiện dự án nếu sử dụng Ngân sách Nhà nước. Giai đoạn 2011 - 2015 Bộ đã thẩm định một dự án quan trọng quốc gia là sân bay Long Thành, đã báo cáo Quốc hội ở kỳ họp thứ 2 và gần đây thẩm định dự án cao tốc Bắc Nam đang được trình tại kỳ họp này.

Đại biểu Kim Thúy không đồng tình, bà tranh luận lại, theo báo cáo của Bộ Kế hoạch gửi tới đại biểu có trích dẫn các văn bản pháp luật và viện dẫn các văn bản, nhưng phần viện dẫn cũng không đúng.

Cụ thể, như dự án đường cao tốc Bắc Nam ngày 30/5 Chính phủ mới có tờ trình Quốc hội, Quốc hội chưa thông qua thì “không thể nói Bộ Kế hoạch có trách nhiệm trong thẩm định thực hiện dự án này”.

Nữ đại biểu thành phố Đà Nẵng cũng “truy” trách nhiệm Bộ trưởng Dũng trong dự án điện hạt nhân Ninh Thuận mà Quốc hội đã có Nghị quyết tạm dừng tại kỳ họp thứ 2.

“Cam kết của Bộ trưởng thế nào để khắc phục những hạn chế này”, bà Thúy hỏi.

Trả lời đại biểu Trần Hoàng Ngân (TP HCM), Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng thừa nhận thực tế thu hút vốn ngoại vào nông nghiệp đang khá thấp, chỉ khoảng 0,9%. Nguyên nhân là do đặc thù đất đai nhỏ lẻ, manh mún, không có khả năng tích tụ diện tích lớn, không thể áp dụng ngay cơ giới hóa; hạ tầng nông thôn còn hạn chế, kết nối doanh nghiệp và người dân, nhà đầu tư thủ tục còn phức tạp.

"Lợi thế so sánh trong lĩnh vực này với các nhà đầu tư chưa hấp dẫn, chưa đủ để họ tham gia đầu tư vào nông nghiệp. Thực tế trước đây dự án vào nông nghiệp hầu hết là thất bại", ông Dũng nói.

Giải pháp được vị trưởng ngành Kế hoạch đưa ra, là mở rộng hạn điền, tích tụ diện tích đất lớn hơn để áp dụng công nghệ cao, cơ giới hóa; quy hoạch vùng nguyên liệu ổn định rõ ràng; hỗ trợ đào tạo nhân lực đáp ứng nhu cầu nông nghệ chất lượng cao.

Không hoàn toàn hài lòng, đại biểu Trần Hoàng Ngân bấm nút tranh luận. Theo ông Ngân, nếu cứ loay hoay về giải pháp mà không bàn sâu hơn thì nông dân vẫn tiếp tục khó khăn.

"Hạn điền không phải bài toán quan trọng mà phải phát triển chuỗi giá trị, hợp tác nông hộ nên phải phát triển được mô hình Hợp tác xã, như đã thành công ở Thái Lan", ông Ngân nói và đề nghị Bộ trưởng Kế hoạch & Đầu tư quan tâm hơn vấn đề này.

Trả lời câu hỏi của các đại biểu về kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư cho biết, kế hoạch đầu tư công trung hạn đã được Bộ xây dựng từ tháng 8/2014, sau đó được Quốc hội thông qua. Hiện số vốn này đã giao được 88% và chỉ còn gần 200.000 tỷ đồng chưa giao. Số vốn này tại một số dự án chưa đủ thủ tục, dự án đầu tư đường ven biển, vốn điều lệ cho các ngân hàng, các dự án trọng điểm quốc gia (đường cao tốc Bắc – Nam, sân bay Long Thành…).

"Còn một số dự án đã khởi công nhưng chưa đủ thủ tục, khoảng 13.000 tỉ đồng. Chúng tôi đề nghị các địa phương, bộ ngành tập trung thông báo, xây dựng kế hoạch, hoàn thiện thủ tục như giải phóng mặt bằng, đấu thầu…", bộ trưởng nói.

"Đặc biệt là đẩy nhanh tiến độ giải ngân, vì thời gian qua ta giải ngân thấp và chậm. Trong thời gian tới Bộ sẽ đẩy nhanh tiến độ giải ngân để các địa phương chuẩn bị có kế hoạch đầu tư 2018-2019.", bộ trưởng khẳng định.

Đối với vấn đề phát sinh nợ đọng xây dựng cơ bản. Theo luật, sau năm 2014 các Bộ ngành địa phương sẽ không được làm phát sinh nợ đọng xây dựng cơ bản. Từ 31/12/2014 trở về trước, số nợ xây dựng cơ bản khoảng 11.000 tỷ và đã thu xếp được vốn để xử lý hết. "Về xây dựng nông thôn mới, trước nợ đọng 15.000 tỉ đồng thì nay ta đã giải quyết chỗ nợ cũ, còn 9.000 tỉ đồng và tập trung vào lĩnh vực giao thông. Đến 2020 phải giải quyết xong, nợ của địa phương thì địa phương phải giải quyết", bộ trưởng nói.

Giải đáp thắc mắc của đại biểu Trần Đình Gia (Hà Tĩnh) về vướng mắc đầu tư công và trình tự xử lý, Bộ trưởng cho biết, vướng mắc chủ yếu do Luật Đầu tư công là bộ luật mới nên việc triển khai còn lúng túng, một số nội dung chưa đúng với quy định của pháp luật, đặc biệt là chất lượng chuẩn bị dự án chưa tốt.

“Công tác chuẩn bị dự án của chúng ta thật sự có vấn đề. Nhiều dự án còn tồn tại những điểm chưa tốt, còn lỏng lẻo, chưa nghiêm trong công tác chuẩn bị”, Bộ trưởng nhận xét và cho biết, một số địa phương đôi khi chỉ đưa ra dự án để xin, sau đó về mới lên công tác chuẩn bị chi tiết.

Nhiều năm trước việc đề xuất dự án thường gấp 3 lần số vốn chúng ta có thể cân đối vốn thực hiện, dẫn đến vốn bị giàn trải. Từ khi có Luật Đầu tư công, số này đã được giảm đi đáng kể, trong giai đoạn 2012 – 2013 có khoảng 15.000 dự án thì nay giảm đi hai phần ba chỉ còn 4.000 – 5.000 dự án, điều này sẽ giúp đẩy nhanh tiến độ thực hiện, sớm đưa các dự án vào sử dụng. Sắp tới Bộ cũng sẽ rà soát lại toàn bộ quy định, nghị định hướng dẫn (nghị định 136, nghị định 15) để công tác chặt chẽ nhưng vẫn đảm bảo được thuận lợi, dễ thực hiện.

Đối với việc tháo gỡ khó khăn đầu tư dự án nhóm C, quy mô nhỏ. Vướng mắc trong thời gian qua tại một số địa phương trong việc triển khai 2 chương trình quốc gia là nông thôn mới và xóa đói giảm nghèo. Bộ ghi nhận và tìm hướng giải quyết các vấn đề này.

Việc xây dựng kế hoạch vốn trung hạn cho các dự án có vốn đầu tư nước ngoài theo các hiệp định đã ký kết khoảng 300.000 tỷ đồng trong kế hoạch 5 năm tới, trên thực tế vừa qua đã phân bổ 243.000 tỷ, số dự phòng đang để lại là 57.000 tỷ đồng (trong đó ở trung ương là 30.000 tỷ đồng). Nếu thiếu vốn, các Bộ ngành, địa phương có thể đề xuất để sử dụng quỹ dự phòng 10% hiện có.

Đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm

Các đại biểu tranh luận lại với bộ trưởng Dũng. Đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm (TP.HCM) đặt câu hỏi cho bộ trưởng và cả Chính phủ: Luật đầu tư công không hề giao Chính phủ quy định chi tiết thẩm quyền ủy quyền, nên quy định HĐND có thể ủy quyền cho thường trực HĐND phê duyệt một số loại dự án là phạm luật. Tuy nhiên, nếu ủy quyền cho thường trực hội đồng nhân dân sẽ vi phạm 3 luật: Luật Đầu tư công, Luật Ban hành văn bản vi phạm pháp luật và Luật Tổ chức chính quyền địa phương. 

Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng cho biết, trong luật đầu tư công không nêu thường trực Hội đồng nhân dân. Tuy nhiên, trong thực tế, HĐND một năm họp 2 lần. Quy định trong luật thì những quyết định này phải ban hành trước 31/10. Do đó, một số địa phương bị vướng trong việc ra quyết định nếu địa phương họp sau ngày 31/10.

Việc này sẽ được báo cáo Chính phủ để làm rõ xem có vi phạm luật không, nhưng tinh thần là để tháo gỡ cho các địa phương ở điểm đó.

Đại biểu Huỳnh Thanh Cảnh (Bình Thuận) cho rằng, hiện thủ tục dự án đầu tư công tư PPP còn nhiều vướng mắc, làm hạn chế thu hút nhà đầu tư. Hiện cả nước còn nhiều khu công nghiệp, khu kinh tế chưa lấp đầy, còn bỏ trống. "Thực trạng cụ thể ra sao? Trách nhiệm Bộ trưởng ra sao khi để xảy ra tình trạng này?", ông Cảnh chất vấn. 

Với câu hỏi của đại biểu Huỳnh Thanh Cảnh (Bình Thuận), Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng thừa nhận thủ tục cho các dự án PPP đang có vấn đề, do đó đang nghiên cứu đề nghị Chính phủ sửa Nghị định 15.

"Việc thu hút đầu tư còn chênh lệch giữa các địa phương là do lợi thế cạnh tranh của các địa phương không bằng nhau. Bình Dương, Đồng Nai, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc thu hút vốn tốt, nhưng một số tỉnh ĐBSCL hay Tây Bắc thì không thể bằng", bộ trưởng nói.

"Phải tiếp tục đầu tư cơ sở hạ tầng, kết nối giao thông từ đường bộ, cảng biển đến các hạ tầng chung. Phải đào tạo nguồn nhân lực, vì nhiều nơi nhân lực không đáp ứng yêu cầu".

Trả lời về việc định giá lại bất động sản trong quá trình cổ phần hóa vừa qua, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng có nhiều bất cập dẫn đến lợi ích của nhà nước bị thất thoát. Theo Bộ trưởng, khi cổ phần hóa, phần đất mà doanh nghiệp thuê của Nhà nước và trả tiền hằng năm không được tính vào giá trị tài sản khi định giá doanh nghiệp. Tuy nhiên, sau cổ phần hóa, nếu chuyển đổi mục đích sử dụng đất thì phần lợi ích này lại thuộc về doanh nghiệp.

Do vậy Bộ đang xây dựng các giải pháp để tránh làm thất thoát phần giá trị tăng thêm này. Bộ có kiến nghị các doanh nghiệp nhà nước trước khi cổ phần hóa phải rà soát lại quỹ đất, nếu không sử dụng, phải trả lại nhà nước. Bên cạnh đó, phải công khai hóa, minh bạch các khu đất đang sử dụng và sau cổ phần hóa. Nếu thực hiện chuyển đổi mục đích sử dụng đất phải thực hiện đấu giá lại, định giá lại giá trị tài sản của Nhà nước. Khi đó, các doanh nghiệp sẽ phải nộp bổ sung phần sau khi định giá lại.

Đối với một số công trình hiện nay đầu tư lớn cho hạ tầng, khiến giá trị đất hai bên đường và giá trị đất cả khu tăng lên rất nhiều. “Một số công trình hiện nay sử dụng vốn đầu tư của Nhà nước giúp giá trị đất của cả khu vực tăng lên, tuy nhiên phần tăng lên này lại sau đó doanh nghiệp lại là người được hưởng, dù không bỏ vốn đầu tư”, Bộ trưởng nhận xét.

Người đứng đầu Bộ Kế hoạch & Đầu tư đề nghị phải xây dựng các giải pháp để mang lại giá trị địa tô cao hơn cho đất nước. Một số giải pháp được Bộ kiến nghị là khi giải tỏa mặt bằng, cần thực hiện giải tỏa thêm diện tích hai bên đường và sau khi xây dựng xong hạ tầng cơ bản sẽ thực hiện đấu giá khu đất đó nhằm tạo giá trị tăng thêm...

“Nhà nước bỏ tiền làm quy hoạch, đầu tư hạ tầng , thiết kế… kể cả hạ tầng giao thông, đô thị sau đó mới đấu giá. Chứ để doanh nghiệp làm hạ tầng, thiết kế đô thị, sau khi đã hoàn thiện hạ tầng giao thông... thì giá trị địa tô tăng lên. Tuy nhiên phần này lại thuộc về doanh nghiệp, chứ không phải Nhà nước”, Bộ trưởng đưa ý kiến.

Đại biểu Hoàng Quang Hàm (Phú Thọ) nêu, năm 2017 bội chi là 172.000 tỷ, tình hình hiện nay khống chế thấp hơn là hết sức cần thiết, cấp bách. Tuy nhiên, Chính phủ đang xin chuyển nguồn trái phiếu Chính phủ chưa phân bổ 12.500 tỷ đồng; 18.000 tỷ vay về cho vay lại của 5 dự án mà VEC làm chủ đầu tư chưa xử lý và 5.000 tỷ vốn ODA đã giải ngân năm 2015 nhưng chưa có dự toán.

“Bộ trưởng sẽ tham mưu cho Chính phủ xử lý 3 khoản đầu tư trên như thế nào để vừa đúng luật, không làm tăng bội chi ngân sách?”, ông Hàm đặt câu hỏi.

Ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính và ngân sách của Quốc hội cũng đặt vấn đề, việc Bộ trưởng đổ lỗi cho Luật Đầu tư công chưa hoàn toàn thuyết phục khi lý giải việc bố trí vốn dài trải 80.000 tỷ đồng, giải ngân vốn đầu tư chậm…

“Tại sao phân bổ vốn, giải ngân vốn chậm, ODA thiếu dự toán…? Nguyên nhân gốc rễ có phải vẫn tồn tại xin cho nên phân bổ chậm? Bộ đã can thiệp quá sâu vào quá trình phân bổ nên ách tắc cho đầu tư hay không?”, ông Hàm đặt loạt câu hỏi và đề nghị được biết hướng khắc phục của Bộ trưởng Kế hoạch.

Câu hỏi này được Chủ tịch Nguyễn Thị Kim Ngân đã trả lời: “Cái này tôi xin trả lời luôn. Các công trình quan trọng quốc gia là do Quốc hội quyết. Đường cao tốc Bắc Nam, hay chống ngập TP.HCM, đều phải là Quốc hội. Nhưng các hồ sơ đều chưa đầy đủ nên chưa thể xem xét ở kỳ họp này. Việc chậm là do chỗ này".

Tiếp sau, bộ trưởng Dũng cũng khẳng định việc chậm không phải do “cơ chế xin - cho”.

Nói thêm chuyện phân bổ vốn đầu tư chậm, ông Dũng phân trần, do thủ tục thực hiện dự án thay đổi. Trước đây giải ngân theo dự án, cam kết nhà tài trợ; còn hiện theo quy định Hiến pháp vốn ODA được giải ngân theo kế hoạch sử dụng vốn. Tuy nhiên, vừa qua các Bộ, ngành đã không quan tâm, chưa xây dựng kế hoạch.

"Trách nhiệm Bộ Kế hoạch & Đầu tư không thuộc về việc phân bổ", ông Dũng nói và nhắc l ại quá trình phân giao, phân bổ vốn: Bộ, ngành xây dựng kế hoạch chi tiết, đề xuất phân bổ vốn. Bộ Kế hoạch hướng dẫn tiêu chí, định mức phân bổ, sau đó tổng hợp, rà soát và trình Chính phủ quyết định báo cáo Quốc hội. Quốc hội phê chuẩn thông qua thì Chính phủ giao vốn, và Bộ Kế hoạch có nhiệm vụ thông báo.

"Không có chuyện xin cho, toàn bộ do các bộ ngành quyết định", ông Dũng khẳng định.

Đại biểu Lê Công Nhường (Bình Định) đặt vấn đề: Theo báo cáo của bộ KH-ĐT, tuyến đường cao tốc Bắc-Nam sẽ làm trên 1.370 km, với tổng mức đầu tư 312.435 tỉ đồng, tương đương 14 tỉ USD, và suất đầu tư đường cao tốc là trên 12 triệu USD/km. Và theo báo chí, các chuyên gia quốc tế cũng đã tính suất đầu tư bình quân là 12 triệu USD, sau khi trừ mọi chi phí.

"Còn với Trung Quốc, chi phí của họ chỉ 5 triệu USD, của Mỹ và các nước châu Âu là trên 3 triệu USD/km. Như vậy, chi phí làm đường cao tốc 4 làn xe của ta cao gấp 2 đến 4 lần các nước, nhưng chất lượng lại không bằng", đại biểu nói.

"Đường sắt cao tốc của ta thì suất đầu tư cũng 50 triệu USD, cao hơn các nước rất nhiều, cao hơn 2,5 lần của Thái Lan. Vậy bộ trưởng làm thế nào để trong điều kiện nguồn lực còn khó khăn, giảm suất đầu tư ở đường bộ, đường sắt?"

Với câu hỏi này, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân yêu cầu bộ trưởng Giao thông vận tải Trương Quang Nghĩa tham gia trả lời.

Đại biểu Trần Thị Hoa Ry (Bạc Liêu) đưa ra vấn đề cho Bộ trưởng: ĐBSCL có hơn 2 triệu ha đất trồng lúa và 800.000 ha đất nuôi trồng thủy sản. Tuy nhiên, câu chuyện về tải trọng vẫn luôn là vấn đề bế tắc lớn, do tiến độ thực hiện các công trình quan trọng, có tính chất động lực đang chậm so với kế hoạch, trong đó có tuyến cao tốc Trung Lương-Cần Thơ vẫn chưa hoàn thành.

"Đây là dự án trọng điểm của cả khu vực. Xin hỏi bộ trưởng nguyên nhân của sự chậm trễ, trách nhiệm của bộ trưởng đến đâu trong huy động và công khai phân bổ nguồn vốn. Dự án này đến khi nào hoàn thành?", đại biểu hỏi.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cho rằng câu hỏi tuy "nhẹ nhàng" nhưng để trả lời được thì rất "nặng nề” và yêu cầu bộ trưởng GTVT trả lời.

Trong phần tranh luận, đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm (TP HCM) và Nguyễn Văn Thể (Phú Thọ) đều cho rằng Luật Đầu tư công đang bộc lộ nhiều vấn đề về mặt phân cấp, phân quyền khi đi ngược lại với mục tiêu của Chính phủ.

Đại biểu của đoàn Phú Thọ cho rằng, Luật Đầu tư công đang tập trung nhiều công việc về phía các Bộ, ngành hơn là phân cấp về các địa phương khiến tiến độ thực hiện nhiều công việc còn chậm. Trong khi đại biểu đoàn TP HCM nhìn nhận, Luật đang kéo phần quyết định về phía Bộ Kế hoạch & Đầu tư nhiều hơn, tập trung hơn thay vì phân cấp, phân quyền.

Cả hai đại biểu cũng đề nghị Bộ cần đẩy nhanh tiến độ sửa đổi Luật Đầu tư công và các nghị định hướng dẫn, khi đây là Luật quan trọng tác động đến công tác đâu tư và giải ngân vốn cho các địa phương.

Đối với vấn đề đầu tư vào khu vực 2 (khu vực công nghiệp, xây dựng) hiện nay còn chậm đã ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng. Đại biểu Nguyễn Văn Thể cho rằng, bên cạnh mảng công nghiệp, xây dựng là một lĩnh vực có liên quan trực tiếp đến xây dựng cơ bản, không chỉ tác động cho tăng trưởng năm nay mà còn tạo tiền đề cho năm sau. Trong giai đoạn sắp tới triển khai nhiều dự án, đại biểu cũng mong Bộ tập trung nhiều hơn nữa cho lĩnh vực xây dựng cơ bản.

Trả lời phần tranh luận của 2 đại biểu đến từ TP.HCM và Phú Thọ về Luật đầu tư công, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, tinh thần của luật không đi ngược lại mục tiêu của Chính phủ với chuyện phân cấp cho các địa phương. Theo Bộ trưởng, các dự án đầu tư công từ nguồn vốn ngân sách cần đươc thẩm định và xác định nguồn một cách kỹ lưỡng để tránh tình trạng lãng phí, thất thoát như trước đây. Đây là trách nhiệm của Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Còn những dự án sử dụng nguồn vốn của các địa phương vẫn hoàn toàn do các địa phương tự quyết định.

Đại biểu Nguyễn Thái Học (Phú Yên) cho biết dù ghi nhận những nỗ lực của các Bộ trưởng, song thời gian qua theo ông còn quá nhiều tồn tại, yếu kém trong công tác quản lý đầu tư công. Bộ trưởng sẽ làm gì để thay đổi điều này?

Đối với ý kiến của đại biểu Nguyễn Thái Học, Bộ trưởng cho biết Bộ có phần trách nhiệm khi việc quản lý còn hạn chế và gây ra sự lãng phí trong thời gian qua.

“Chúng tôi có hai trách nhiệm đối với vấn đề này. Đó là việc tham mưu cơ chế chính sách chưa đưa ra đầy đủ, và thực hiện công tác kiểm tra, giám sát phát hiện các trường hợp thất thoát chưa tốt. Vấn đề thất thoát, lãng phí trong đầu tư công đã được khắc phục một phần nhờ các luật và nghị định hướng dẫn mới, nhưng chưa triệt đề và vẫn còn nhiều bất cập”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết.

Đại biểu Nguyễn Thanh Hiền (Nghệ An) bày tỏ sự băn khoăn về cơ chế thanh toán cho dự án BT được tính từ thời điểm ban hành quyết định giao đất, thấp hơn nhiều so với khi dự án được hoàn thành. Điều này dễ làm thất thoát quỹ đất. Các bộ, ngành có liên quan có giải pháp gì trong thời gian tới. 

Trả lời ý kiến của đại biểu Nguyễn Thanh Hiền, Bộ trưởng đồng ý cho rằng thời điểm thanh toán các dự án BT đang có nhiều vấn đề. “Khi ký kết hợp đồng BT thì giá đất khác còn khi hoàn thành dự án thì giá đất khác. Do vậy cần xây dựng các cơ thể thích hợp để hài hóa giữa lợi ích của Nhà nước và các địa phương”, Bộ trưởng nói.

Với vấn đề phát triển đầu tư cho ngành du lịch, người đứng đầu Bộ Kế hoạch & Đầu tư cho rằng, lĩnh vực này đã được xác định là một trong những mũi nhọn, có dư địa phát triển tốt để tạo ra tăng trưởng. Không chỉ vậy, đây còn là lĩnh vực có khả năng thu hút vốn đầu tư từ xã hội hóa hơn các lĩnh vực khác.

Quan điểm chung của Chính phủ là cần tạo lập ra cơ chế chính sách, môi trường thuận lợi để các nhà đầu tư trong nước, nước ngoài tham gia đầu tư vào hạ tầng cho lĩnh vực này. Trong thời gian gần đây, hệ thống hạ tầng cho du lịch được các doanh nghiệp tư nhân tham gia đầu tư rất tốt.

Đối với triển khai các công trình trọng điểm quốc gia và chương trình quốc gia, Bộ trưởng cho biết, từ 16 chương trình mục tiêu quốc gia và 61 chương trình mục tiêu trải dài ra các lĩnh vực thì nay chỉ còn giữ lại 2 chương trình mục tiêu quốc gia là Nông thôn mới và Xóa đói giảm nghèo, cùng với đó là 21 chương trình mục tiêu.

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa các chương trình khác đang trong quá trình thực hiện sẽ bị loại bỏ. Các công việc sẽ được lồng ghép trong các 2 chương trình mục tiêu quốc gia và 21 mục tiêu nếu trên. Việc lựa chọn dự án, bố trí vốn đối với các chương trình này của từng nơi sẽ thuộc thẩm quyền quyết định của chính các địa phương đó.

Đại biểu Ngô Thị Minh (Quảng Ninh) đề nghị Bộ trưởng giải thích việc bố trí vốn cho 18 dự án hoặc giao vốn cho nhiều dự án chưa được thẩm định. Theo bà Minh, Nghị định 15 về đối tác công tư còn nhiều bất cập. Nghị định ở đây không thể nói về trách nhiệm của UBND, thiếu quy định về sự tường minh của trách nhiệm nhà nước, nhà đầu tư.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) cho rằng quy trình, thủ tục đấu thầu còn bất cập, chậm chạp. Bộ trưởng có giải pháp gì để giải quyết tình trạng này? Câu hỏi thứ 2 của ông Đồng là làm thế nào để đảm bảo tính cạnh tranh tại các dự án BOT. Câu hỏi này Bộ trưởng Giao thông Vận tải cũng tham gia trả lời.

Đại biểu Trần Thị Huyền Trân (Trà Vinh) thì đặt câu hỏi dự án cải tạo quốc lộ 53 trên địa bàn Trà Vinh đến khi nào được bố trí vốn?

Đại biểu Nguyễn Quốc Hận (Cà Mau) Bộ làm gì để các địa phương huy động được vốn đầu tư ngoài nhà nước?...

Bộ trưởng Trương Quang Nghĩa

Bộ trưởng Bộ GTVT Trương Quang Nghĩa "chia lửa" với ông Nguyễn Chí Dũng các chất vấn liên quan đến các dự án đường cao tốc.

Bộ trưởng Nghĩa nói suất đầu tư đường cao tốc ở các khu vực khác nhau có mức giá khác nhau, chưa tính đến chi phí đền bù giải phóng mặt bằng.

Theo Bộ trưởng Trương Quang Nghĩa: "Thời gian qua Chính phủ rất quan tâm và chỉ đạo vấn đề này. Hiện Bộ Giao thông vận tải và Bộ Xây dựng đang xem xét, tính toán. Đường 6 làn xe là 200 tỉ đồng/km chưa tính giải phóng mặt bằng. Ở VN có những khu vực có những mức giá khác nhau, miền núi, trung du, đồng bằng khác nhau, với dải suất đầu tư từ 7,4 đến 17,2 triệu USD".

Theo ông Nghĩa, trong đầu tư, giá thành chịu ảnh hưởng nhiều vấn đề.

"Trong báo cáo của chúng tôi, đối với đường cao tốc 6 làn xe thì ở Đức 10,9 triệu USD/km; Áo 16,7 triệu, Mỹ 12,8 triệu USD/km, Trung Quốc 10,5-13,6 triệu USD/km. Còn ta dự tính 9,5 triệu USD/km đường cao tốc", bộ trưởng nói.

Đường sắt thì theo dự kiến của phía Nhật Bản, khi xin chủ trương là 50 tỉ USD. Đến kỳ họp thứ 2 năm 2018 thì xin ý kiến Quốc hội, lúc đó có giá chính xác hơn.

Về đường cao tốc Trung Lương - Cần Thơ, bộ trưởng thừa nhận có những khó khăn, và bộ đang yêu cầu kiểm tra lại.

"Trước quy mô làm 13m, có đoạn 17m vì có 'đoạn thắt' nên đang xin điều chỉnh để đồng bộ 17m. Chúng tôi đang xem xét, bố trí vốn và đến quý 2 này sẽ có", bộ trưởng Nghĩa nói.

Cùng với Bộ trưởng Bộ GTVT,  Phó thủ tướng Vương Đình Huệ cũng giải trình trước quốc hội về vấn đề giải ngân, phân bổ vốn đầu tư công, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ thừa nhận, việc giải ngân vốn đầu tư công năm 2016 và 5 tháng đầu năm 2017 tuy cao hơn cùng kỳ nhưng còn chậm, không phân bổ hết dự toán.

"Chúng ta có tiền mà không tiêu hết được", ông nói và cho rằng, có phần trách nhiệm của Chính phủ, là một trong những nguyên nhân làm tăng trưởng kinh tế không đạt kế hoạch, giảm hiệu quả sử dụng vốn. "Chính phủ nhận trách nhiệm trước Quốc hội để làm tốt hơn thời gian tới", ông nói thêm.

Chậm giải ngân vốn đầu tư công, Phó thủ tướng thừa nhận do nguyên nhân chủ quan là chủ yếu. Các Bộ, ngành đang mất nhiều thời gian rà soát ưu tiên để cắt giảm, nên làm chậm thời gian giải ngân. Mục tiêu của Luật Đầu tư công là tránh thất thoát, dàn trải nhưng cũng nhiều quy định thủ tục còn cải trở việc giải ngân.

Về chủ quan, ông cho hay, các Bộ, ngành cũng "giằng xé rất nhiều trong lựa chọn. Có trình trạng việc nào cũng muốn làm, khiến cắt giảm dự án khó khăn".

Phó thủ tướng cũng nhìn nhận phân công, phân cấp ủy quyền cho địa phương chưa quyết liệt.

"Còn tình trạng thích ôm việc của các bộ, ngành. Một số bộ thấy việc gì cũng quan trong, việc gì cũng to để Bộ làm. Việc phân cấp cho địa phương chưa quyết liệt, không thể biện minh hay chối cãi", ông Huệ nhấn mạnh. Ngoài ra, một bộ phận cán bộ còn nhũng nhiễu, chưa được các Bộ xử lý nghiêm...

Để đẩy nhanh tiến độ hiệu quả đầu tư công, Phó thủ tướng cho hay, Thủ tướng, Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo quyết liệt. Tốc độ giải ngân vốn 5 tháng cuối năm 2016 gấp 7 lần so với 7 tháng đầu năm này. Còn 5 tháng đầu năm 2017, tốc độ giải ngân vốn đạt 24,7% mức đã giao, tăng gần 4% so với cùng kỳ. Tuy vậy, kết quả này vẫn bị đánh giá là chậm.

Chính phủ đã đưa ra một số giải pháp cụ thể như yêu cầu bộ, ngành địa phương tiếp tục đấu thầu xây dựng, tăng cường phân cấp hơn nữa; đẩy nhanh công tác giải phóng mặt bằng; rà soát bất cập trong văn bản pháp luật hướng dẫn; xử lý cán bộ tham mưu cáp cấp làm chạm giải ngân, gây thất thoát. "Chính phủ mong Quốc hội quan tâm, giám sát thường xuyên", Phó thủ tướng đề nghị.

Quay trở lại trả lời chất vấn, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng giải đáp câu hỏi chất vấn của đại biểu Lưu Bình Nhưỡng. Theo Bộ trưởng cho biết, nhu cầu đầu tư rất lớn, nhưng ngân sách hạn chế, nhiều nhiệm vụ, mục tiêu phát sinh mới nên giữa nhu cầu và khả năng đang chênh lệch nhau. Do đó, từ công tác tham mưu, Bộ cũng thừa nhận phải giám sát chặt chẽ hơn để các dự án được đưa vào sử dụng và khai thác hiệu quả hơn.

Về thu hút đầu tư vốn nước ngoài, Bộ trưởng cho biết trước đó đã trả lời gồm những đẩy mạnh hạ tầng, tạo điều kiện mở rộng đầu tư, đào tạo nhân lực...

Liên quan đến câu hỏi của đại biểu về việc thu hút đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp khó khăn, mặc dù có nhiều chính sách, cơ chế. Tuy nhiên, cũng có một phần liên quan đến cơ chế chính sách, có thể chưa thực tế, chưa thực sự hấp dẫn. Nên Bộ Kế hoạch & Đầu tư cũng đang cùng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn sửa Nghị định 210 theo hướng tăng hỗ trợ của trung ương lên, những cơ chế ưu đãi cho doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng được áp dụng cho doanh nghiệp nông nghiệp.

Người đứng đầu ngành cho biết trong thời gian tới, những thủ tục hành chính phải được cải cách để giảm thời gian, chi phí, điều chỉnh quy mô, đối tượng... hy vọng sẽ mở ra cơ chế khả thi hơn để thu hút đầu tư cho nông nghiệp.

Về hỗ trợ các địa phương trong thu hút đầu tư, Bộ trưởng cho biết, cơ quan này vẫn đang tiến hành. Hiện nay một số địa phương có điều kiện thì tự tổ chức. Còn nhiều địa phương khó khăn hơn thì Bộ vẫn luôn đồng hành, tổ chức xúc tiến đầu tư.

Đại biểu Nguyễn Hữu Quang (Thanh Hóa) cho rằng giải trình của Bộ trưởng Kế hoạch & Đầu tư về bố trí vốn đầu tư công chưa thỏa đáng. Theo ông, 574 dự án lẽ ra phải hoàn thành giai đoạn 2016-2020 nhưng không bố trí đủ vốn, thực tế là vi phạm Luật Đầu tư công.Cũng cho rằng phần giải trình của Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng "chưa quyết liệt, chưa toàn diện", đại biểu Đinh Duy Vượt (Gia Lai) đề nghị, Bộ trưởng nghiên cứu, đề xuất chế tài xử lý gắn với trách nhiệm người quyết định đầu tư với hiệu quả đầu tư dự án, cả về kinh tế, xử lý hình sự. Chế tài này theo ông Vượt, phải "truy" trách nhiệm của những người quyết định đầu tư đã nghỉ hưu. "Như thế mới chặn đứng ngay tình trạng các công trình đầu tư khủng, đắp chiếu dở dang, rồi lại gửi lại cho người kế nhiệm", ông Vượt nói.

Đại biểu Nguyễn Hoàng Mai đặt câu hỏi về việc có tình trạng một số dự án đầu tư không được phân bổ vốn. Bộ trong thời gian tới sẽ có giải pháp gì để phân bổ, rà soát lại tình trạng trên?

Đại biểu Nguyễn Tiến Sinh (Hòa Bình) nêu tình trạng vừa rồi có lãnh đạo Bộ, ngành hoặc người thân sở hữu cổ phần lớn trong doanh nghiệp do họ làm đại diện phần vốn. Ông đặt câu hỏi làm sao để những lãnh đạo như thế này không trở thành những nhà tư sản sau khi doanh nghiệp cổ phần hóa?"

Kết thúc phiên chất vấn Bộ trưởng Kế hoạch & Đầu tư, đã có 37 Đại biểu Quốc hội đặt câu hỏi, 19 đại biểu tranh luận. Còn 2 đại biểu xin tranh luận và 11 đại biểu đăng ký đặt câu hỏi, nhưng do hết thời gian nên chưa được phát biểu.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cho rằng, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhận nhiệm vụ hơn 1 năm nhưng đã nắm được công việc, lĩnh vực mình quản lý. Bộ trưởng cũng đã nghiêm túc nhận rõ trách nhiệm. Nhưng phần trả lời "chưa rõ, chưa thỏa mãn nên nhiều đại biểu Quốc hội tham gia tranh luận lại".

Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng tiếp thu ý kiến của Đại biểu Quốc hội, chỉ đạo quyết liệt nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế. Cụ thể, thực hiện nghiêm Luật Đầu tư công, theo hướng bảo đảm đơn giản hóa thủ tục lập thẩm định tránh chồng chéo, mâu thuẫn; tăng cường trách nhiệm các cấp trong đầu tư công; tham mưu bố trí vốn cho từng dự án cụ thể, tránh kéo dài... Đồng thời, lãnh đạo Bộ cần đánh giá toàn diện lĩnh vưc đầu tư nước ngoài, nâng cao tính cạnh tranh nền kinh tế.

"Các giải pháp cần được thực hiện đồng bộ, tránh tình trạng nơi thiếu vốn, nơi có tiền mà không đầu tư được", bà Kim Ngân nhấn mạnh.