Chính sách thuế của Trump có thể đóng cửa hàng nghìn doanh nghiệpTrung Quốc?

Theo ông Li, nếu mức thuế quan được áp dụng, “trò chơi” sẽ thực sự kết thúc bởi công ty không thể gánh thêm bất kỳ chi phí nào.

 Tại miền Đông Nam Trung Quốc , công ty thuỷ tinh Huizhou Baizhan Glass của Eric Li (42 tuổi) đang trên bờ vực phá sản bởi giá lao động tăng cùng các quy định ngày càng nghiêm ngặt. Và có lẽ, Li sẽ phải đóng cửa nhà máy khi mức thuế quan đề xuất của Tổng thống Donald Trump cho các mặt hàng nhập khẩu vào Mỹ, bao gồm cả các sản phẩm của ông, được chính thức áp dụng.

Tại một nhà máy bụi bặm của Huizhou Baizhan Glass, ba trong số bốn lò nung hiện đang trong tình trạng “đắp chiếu”. Bên cạnh đó, lực lượng sản xuất chụp đèn và bình hoa xuất khẩu vào thị trường Mỹ của công ty này hiện chỉ còn 150 người, giảm mạnh so với tổng số 1000 nhân công vào mười năm trước. Biên lợi nhuận sụt giảm. Ông Li cho biết công ty hiện đang ở tình trạng “ngàn cân treo sợi tóc”.

Hàng ngàn doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Trung Quốc hiện đang ở tình trạng tương tự. Một vài chủ doanh nghiệp đã tính đến phương án đóng cửa hoặc bán công ty nếu Trump áp dụng mức thuế quan có thể lên tới 45% với sản phẩm của Trung Quốc.

Hàng năm, những nhà sản xuất trang phục, đồ chơi và đồ gia dụng tiêu tốn khoảng 462,8 tỉ USD để sản xuất hàng hoá xuất khẩu sang Mỹ nhưng không thu về nhiều lợi nhuận tiền mặt. Vì vậy, họ khó có thể chịu được mức thuế quan trên hoặc chuyển hướng sang thị trường Đông Nam Á.

Theo Karel Eloot, đối tác cấp cao tại McKinsey & Co tại Thượng Hải, những công ty nhỏ thường chỉ tập trung vào một mặt hàng và không đa dạng hoá như những doanh nghiệp lớn. Họ sẽ là những đối tượng chịu ảnh hưởng trực tiếp khi thuế nhập khẩu của Mỹ thay đổi.

Ông Trump từng buộc tội Trung Quốc tiến hành thương mại không công bằng và thao túng tiền tệ. Khi còn tranh cử, ông Trump cũng từng tuyên bố sẽ giải quyết hai vấn đề này khi đắc cử. Vào ngày 1/3, trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình, Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross cho biết các biện pháp giải quyết sẽ sớm được công bố.

Tuy nhiên, sau đó, thái độ của chính quyền Trump với vấn đề này đã mềm mỏng hơn. Một trong những cố vấn kinh tế hàng đầu của Trump, Steve Schwarzman, cho biết những chỉ trích của tổng thống với Trung Quốc có thể sẽ giảm bớt.

Theo dự đoán của Kevin Lai, trưởng nhóm kinh tế học khu vực Châu Á của Daiwa Capital Markets tại Hồng Kông, với mức thuế quan đề xuất trong chiến dịch của Trump, sản lượng xuất khẩu hàng hoá của Trung Quốc sang Mỹ có thể giảm tới 87%.

Trong tình huống này, Trung Quốc có thể sẽ tiến hành trả đũa bằng cách áp dụng mức thuế quan mới với hàng hoá nhập khẩu từ Mỹ như máy bay Boeing, iPhone hoặc đậu nành. Các doanh nghiệp Mỹ tại Trung Quốc cũng sẽ phải đối mặt với nhiều loại thuế bất lợi cũng như các biện pháp chống độc quyền.

Theo Eddy Li, chủ tịch của Hiệp hội Sản xuất Trung Quốc tại Hồng Kông gồm 3000 thành viên, “hai quốc gia sẽ phải mạo hiểm rất nhiều điều khi tham gia chiến tranh thương mại”. Dù lo lắng trước viễn cảnh này, ông Li khẳng định: “Chúng tôi cũng rất lạc quan”.

Chi phí tăng

Những nhà sản xuất iPhone và Nike tại Trung Quốc như Tập đoàn Hon Hai Precision Industry hay Công ty TNHH Yue Yuen Industrial Holdings cũng là “nạn nhân” khi mức thuế xuất của Tổng thống Trump được áp dụng chính thức.

Tuy nhiên, những doanh nghiệp nhỏ tại Trung Quốc mới là những đối tượng chịu tổn thất lớn nhất. Không chỉ thuế quan, những doanh nghiệp này còn phải đối mặt với những vấn đề như lương tăng, trách nhiệm bảo hiểm xã hội và luật bảo vệ môi trường thắt chặt. Theo dữ liệu hải quan Trung Quốc, hàng hoá của các công ty tư nhân – hầu hết có quy mô vừa và nhỏ – chiếm 45% sản lượng xuất khẩu của nước này trong tháng một và hai.

Steve Maurer, giám đốc điều hành của công ty tư vấn AlixPartners tại Thượng Hải, cho biết trong một thập kỷ qua, chi phí sản xuất tại Trung Quốc đã tăng tới khoảng 85% so với tại Mỹ. Vì vậy, giá hàng hoá Trung Quốc ngày càng tăng. Trong tháng hai vừa qua, chỉ số giá sản xuất tại Trung Quốc đã tăng mạnh 7,8% - tốc độ tăng nhanh nhất kể từ năm 2008, tăng khả năng giảm phát toàn cầu.

Nhà cung cấp của Hasbro

Tập đoàn Lung Cheong là nhà cung cấp cho công ty Hasbro, một công ty sản xuất đồ chơi. Theo chủ tịch tập đoàn, ông Lun Leung, tập đoàn này đã đưa phần lớn các dây chuyền sản xuất sang Indonesia nhằm tránh những chi phí đắt đỏ tại Trung Quốc. 75% doanh thu của tập đoàn đến từ những người tiêu dùng tại Mỹ.

Ông Leung cho biết dù chỉ tăng 10% thuế quan, thì các nhà máy Trung Quốc cũng khó có thể giải quyết các chi phí. Nếu những nhà máy này vẫn còn ở lại Trung Quốc, thì có lẽ họ đang lên kế hoạch bán nhà máy với một mức giá khả quan và chấm dứt kinh doanh.

Tương lai bất ổn

Nhiều nhà sản xuất khác tại Huizhou cũng đang trên bờ vực phá sản. Theo Bosco Chang (34 tuổi), chủ sở hữu công ty Công nghiệp Jia Yang chuyên sản xuất các thiết bị nhựa của loa cho các hãng như JBL và Harman, công ty này đang bắt đầu quá trình giải thể.

Lương tăng từ 3,3 tệ/giờ lên 8,5 tệ/giờ trong mười năm qua, và con số nhân viên hiện cũng đã giảm từ 500 xuống chỉ còn 80 người.

Lợi nhuận hàng năm của nhà máy là 10 triệu tệ, chỉ bằng một nửa lợi nhuận trong năm 2008. 90% lợi nhuận của công ty này xuất phát từ thị trường Mỹ.

Nếu có thể, ông Chang sẽ đưa nhà máy về Đài Loan – quê hương của ông. Tuy nhiên, nhà máy lắp đặt loa vẫn đặt tại Huizhou. Bên cạnh đó, không loại trừ khả năng những khu vực khác cũng phải chịu nhiều chi phí khác do Trump đặt ra.

Ông Trump đã rút Mỹ khỏi Hiệp định Thương mại Xuyên Thái Bình Dương TPP (với hiệp định này, mức thuế quan với các sản phẩm xuất khẩu từ Đài Loan và Đông Nam Á sẽ giảm xuống). Đồng thời, chính quyền Trump có ý định tái đàm phán Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ nhằm tăng mức thuế quan với các sản phẩm sản xuất tại Mexico.

Ông Chang cho biết: “Không có nơi nào là an toàn. Chúng tôi buộc phải đi theo xu hướng chung, và xu hướng này không hề ổn định. Vì vậy, tôi từ bỏ”.