Có thể bị đầu độc thần kinh bởi không khí ô nhiễm trong máy bay

Có thể bạn không quan tâm lắm về cái mùi này nhưng nó tiềm năng chứa hóa chất và tất cả những ai có mặt trên máy bay đều có nguy cơ bị đầu độc từ từ. Đây là vấn đề đang gây tranh cãi trong ngành hàng không, bắt nguồn cáo buộc của một cựu phi công của British Airways - người cho rằng chính khí độc trong cabin đã gây nên cái chết của ông.

Diễn biến vụ việc

 ​

Richard Westgate

 Phi công Richard Westgate (ảnh trên) người đưa ra cáo buộc đã vừa qua đời ở tuổi 43 sau nhiều năm chịu đựng các vấn đề về sức khỏe như đau đầu kinh niên, rối loạn thần kinh, giảm thị lực và mất ngủ. Trước khi qua đời, Westgate đã yêu cầu các luật sư kiện British Airways vì môi trường làm việc đã tác động đến sức khỏe của ông đồng thời thuyết phục rằng vấn đề sức khỏe của ông bắt nguồn từ việc thường xuyên tiếp xúc với các chất hóa học độc hại trên máy bay.Một cuộc điều tra đã được các nhân viên điêu tra tại hạt Dorset thực hiện ngay sau đó và họ đã gởi một thông báo đến Bristish Airways lẫn Cơ quan hàng không dân dụng (CAA) cho biết về sự xuất hiện của các hợp chất phosphate hữu cơ trong không khí cabin cũng như khả năng sẽ có thêm người chết nếu cả 2 không đưa ra hành động

Tuy nhiên, cả 2 tổ chức đã phản hồi với thông báo từ cơ quan điều tra và nhấn mạnh rằng họ đã tiếp nhận vấn đề về chất lượng không khí trong carbin một cách rất nghiêm túc nhưng các bằng chứng khoa học vẫn chưa cho thấy nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe. Hoạt động điều tra vẫn tiếp diễn tuy nhiên chưa có kết quả chính thức nào được công bố.Trong một chuyển biến mới 17 người đã và đang phục vụ trong phi hành đoàn của nhiều hãng hàng không tại Anh cũng đang đòi bồi thường những vấn đề sức khỏe mà họ đang gặp phải do không khí ô nhiễm trong cabin.

Những hóa chất độc hại này là gì?

 Các thành viên phi hành đoàn của British Airways đã thông báo về các vấn đề sức khỏe do tiếp xúc với không khí ô nhiễm từ nhiều năm trước. Hầu hết đều miêu tả về các triệu chứng chung như: đau rát mắt, mũi và cổ họng; đau đầu, lóa mắt và chóng mặt; mệt mỏi, mất sức; thường cảm thấy không khỏe; khó tập trung và dễ nhầm lẫn.

Các triệu chứng tương tự cũng được một số hành khách phản hồi nhưng tỉ lệ thấp hơn bởi tần số di chuyển cũng như tiếp xúc với không khí ô nhiễm không cao như các thành viên phi hành đoàn. Qua nghiên cứu của phòng điều tra thuộc hạt Dorset thì các triệu chứng này có thể là kết quả của việc tiếp xúc với phosphate hữu cơ hay tricresyl phosphate (TCP) - một loại chất chống cháy được thêm vào dầu động cơ và dầu thủy lực. Không chỉ gây kích ứng, chất này cũng là một dạng hợp chất đầu độc thần kinh và có thể ảnh hưởng đến các chức năng của hệ thần kinh gây nên những vấn đề về hành vi, nhận thức và cảm xúc.Phosphate hữu cơ từng được dùng làm khí độc thần kinh trong thế chiến thứ II và nó có thể gây ra các vấn đề sức khỏe cũng như chết người ở liều lượng cao.

Tuy nhiên, tranh cãi vẫn nổ ra xung quanh vấn đề liệu liều lượng thấp của phosphate hữu cơ có thật sự gây nguy hiểm hay không. Sự thiếu sót các thiết bị giám sát chất lượng không khí trên máy bay thương mại khiến công tác điều tra gặp nhiều khó khăn khi muốn xác định loại chất hóa học nào có mặt trong cabin và liều lượng bao nhiêu.Thêm vào đó, các kết quả phơi nhiễm với khí độc được thuật lại bởi một hay nhiều cá nhân không đảm bảo tính xác thực bởi chúng chỉ dựa trên trí nhớ và khả năng nhận biết chất độc. Do đó, trước khi xác định mối liên hệ giữa việc tiếp xúc và vấn đề sức khỏe, chúng ta cần phải hiểu rõ về khả năng tiếp xúc và mức độ tiếp xúc.

Khả năng tiếp xúc nào có thể xảy ra?

Trong mỗi chuyến bay, cabin được điều áp và không khí được bơm vào để hành khách cũng như phi hành đoàn có thể thở được bình thường. Cơ thể con người có thể thở bình thường dưới điều kiện nhiệt độ không khí thấp nhất là 15 độ C, áp suất 14,7 psi (1 atm). Tuy nhiên, ở độ cao 35.000 ft (10.668 m), áp suất không chỉ chỉ vào khoảng 3,46 psi (0.235 atm) và nhiệt độ không khí dưới - 50 độ C. Do đó không khí sạch được bơm vào máy bay cần được làm ấm và nén lại để chúng ta có thể thở an toàn.

 ​

 Là một phần của quá trình đốt đẩy, các động cơ trên máy bay cần làm nóng và nén không khí trước khi nhiên liệu được bơm vào và bắt đầu giai đoạn đốt. Dòng khí nén đi ra từ máy nén được gọi là bleed air và trên máy bay hiện đại thường có 2 van điều tiết (Hi stage & Low stage) tự động bật tắt và được kiểm soát bởi 2 hệ thống gồm hệ thống cung cấp khí và hệ thống điều khiển áp suất cabin (ASCPC).

Dòng khí cấp thấp được dùng trong quá trình động cơ cần lực đẩy lớn, hoạt động ở cường độ cao và ngược lại dòng khí cấp cao được dùng trong quá trình giảm độ cao và các hoạt động cường độ thấp của động cơ. Bleed air có thể được dùng cho nhiều mục đích như làm mát động cơ, chống đóng băng, điều áp cabin, làm hoạt động các mô-tơ khí, … Thông thường quy trình này khá an toàn thế nhưng đôi khi những hỏng hóc về hệ thống lọc trong động cơ có thể khiến dầu máy bị đốt nóng và rò rỉ vào dòng khí được bơm vào cabin.Hiện tượng "hơi khói" (fume event - dùng để chỉ không khí bleed air được sử dụng để điều áp cabin và bơm vào hệ thống điều hòa có chứa các chất hóa học như dầu động cơ, dầu thủy lực, chất chống đóng băng và các chất hóa học nguy hiểm khác) trong cabin rất khó để xác định bởi các máy bay thương mại thường không có trang thiết bị để giám sát chất lượng không khí.

Theo một ước tính của Ủy ban điều tra độc tính hóa học trong thực phẩm, sản phẩm tiêu dùng và môi trường thì hiện tượng hơi khói xuất hiện trên khoảng 0,05% các chuyến bay. Trong khi đó vào năm 2003, một cuộc khảo sát với các phi công thuộc Hiệp hội phi công hàng không Anh quốc cho biết tỉ lệ này có thể lên đến 96% và hầu hết không được thông báo. Các phi công trong cuộc khảo sát đều cho rằng họ từng phát hiện hơi khói trong 1674 chuyến bay.

 Tuy nhiên, do thiếu nhận biết, áp lực làm việc cũng như suy nghĩ rằng việc tiếp xúc với các hoát chất này là bình thường và là một phần của công việc mỗi ngày nên chỉ có 61 trường hợp được thông báo chính thức cho CAA.Để xác định tỉ lệ xuất hiện hơi khói trên cabin, Cục vận tải Vương quốc Anh đã ủy nhiệm cho đại học Cranfield thực hiện một nghiên cứu giám sát chất lượng không khí cabin trên một số loại máy bay được cho là bị ảnh hưởng. Họ đã giám sát 100 chuyến bay, đo đạt nồng độ của nhiều hợp chất hóa học có mặt trong cabin trong nhiều giai đoạn của một chuyến bay. Kết quả là họ đã phát hiện ra một loạt các chất hóa học nguy hiểm bao gồm TCP và CO (carbon monoxide).Nồng độ các chất được cho là vẫn trong giới hạn an toàn ngoài một thực tế rằng vẫn chưa có tiêu chuẩn an toàn nào được đặt ra đối với phosphate hữu cơ (TCP). Trong quá trình tái kiểm tra, không có trường hợp nào được phát hiện.

Vậy có bằng chứng nào khác?

TCP là hóa chất thường dùng trong thuốc trừ sâu.​​

Do không có được các thông số chính xác về khả năng tiếp xúc nên rất khó để có thể xác định liệu chăng có mối liên hệ giữa các vấn đề về sức khỏe và việc tiếp xúc với hóa chất trên cabin. Mặc dù vậy, vẫn có một số bằng chứng củng cố cho vấn đề này.Một cuộc khảo sát về các triệu chứng thực hiện năm 2003 và nhiều nghiên cứu chi tiết về khả năng tiếp xúc với chất hóa học của hành khách và phi hành đoàn đã cho thấy các dấu hiệu về sức khỏe giống nhau khi hít phải TCP. Công tác điều tra kỹ thuật máy bay đã được thực hiện ngay sau đó và xác nhận khả năng rò rỉ dầu từ động cơ.

Trước đó, năm 2013, một nghiên cứu tâm lý thần kinh thực hiện trên một nhóm phi công cho thấy họ có các biểu hiện suy giảm nhận thức tương tự như những người nông dân thường tiếp xúc với phosphate hữu cơ (thành phần có trong rất nhiều loại thuốc trừ sâu). Mặc dù các nghiên cứu này có thể cung cấp chứng cứ phù hợp với khả năng tiếp xúc nhưng vẫn rất khó để có thể đưa ra kết luận bởi kích thước mẫu nhỏ (ở đây là số lượng máy bay và số lượng thành viên phi hành đoàn được khảo sát).Vẫn cần các bằng chứng khoa học để chứng minh các tác động lâu dài đối với cơ thể khi phải hít khí thải từ động cơ mỗi khi chúng ta đi máy bay. Tuy nhiên, với áp lực đang ngày một tăng từ các nhà vận động hành lang, các vụ kiện tụng và điều tra thì chúng ta có thể sẽ sớm có câu trả lời cho vấn đề này.

Hiện tại, Cơ quan an toàn hàng không châu Âu (EASA) đã vừa phát động một chiến dịch giám sát chất lượng không khí trong cabin nhằm phát triển các thiết bị đo đạt chất lượng khí theo thời gian thực. Thêm vào đó, đại học Washington và Nebraska cũng đã phát triển các công cụ nhận biết sinh học khi chúng ta tiếp xúc với TCP. Với những cải tiến này, các phép đo chính xác về khả năng tiếp xúc cũng như sự liên quan đối với các vấn đề sức khỏe sẽ sớm được thiết lập.