Đến thăm Na Uy - vương quốc xe điện ở châu Âu

Lợi thế năng lượng tự nhiên

Theo Liên đoàn Đường bộ Na Uy, ô tô điện chạy pin (BEV) chiếm 54,3% tổng số ô tô mới được bán tại quốc gia Bắc Âu này vào năm 2020, thiết lập kỷ lục toàn cầu, tăng từ 42,4% vào năm 2019. Cách đây một thập kỷ, con số này chỉ là 1%.

Hiện nay, tại Na Uy, số lượng ô tô điện còn nhiều hơn ô tô chạy xăng. Cách đây 10 năm, không ai nghĩ điều này có thể trở thành hiện thực nhưng thực tế ngày nay, không chỉ có ô tô điện, toàn bộ mạng lưới giao thông công cộng ở Na Uy đều chạy điện chưa kể rất nhiều xe đạp điện.

Chìa khoá nằm ở những chính sách của chính phủ Na Uy, đặc biệt là những ưu đãi dành cho người mua xe điện. Bí quyết để đẩy mạnh tốc độ phổ cập xe điện là làm cho nó thật rẻ. Chính phủ nước này đã giảm thuế đối với xe điện, thậm chí miễn phí phí đường bộ cho các chủ xe điện. Ngược lại, ô tô truyền thống bị tăng thuế để trở nên kém hấp dẫn hơn. Người sở hữu ô tô truyền thống phải chịu 25% thuế VAT, 20% thuế carbon và các khoản thuế khác.

Trước đây, ô tô điện được coi là xa xỉ phẩm nên ý tưởng  xe điện thay thế xe chạy xăng để cải thiện ô nhiễm không khí còn khá xa vời. Nhưng khi sản xuất hàng loạt, giá xe điện sẽ giảm và chẳng bao lâu nữa sẽ rẻ hơn cả xe chạy xăng. Các chuyên gia cho biết việc sản xuất động cơ điện và hệ thống truyền động đơn giản hơn nhiều so với động cơ đốt trong. Quan trọng nhất là bộ pin, chiếm phần lớn trong chi phí xe điện.

Khoảng cách lái xe ở Na Uy tương đôi ngắn cũng là một lợi thế khác cho xe điện. 

Điện tái tạo là chìa khoá

Để xây dựng một hệ thống giao thông giảm phát thải, Chính phủ Na Uy thực hiện 2 bước đi chính. Đầu tiên là sản xuất các mẫu ô tô điện như Leaf của Nissan, Bolt của Chevy, Tesla Model 3 và GM với 30 mẫu EV khác nhau dự kiến trình làng từ nay đến năm 2025.

Thứ hai là nguồn cung cấp điện tái tạo. Vũ khí của Na Uy là năng lượng thuỷ điện đến từ 1.500 nhà máy trên khắp cả nước, trong đó có nhiều nhà máy ven sông không yêu cầu xây đập. Thủy điện có thể cung cấp 96% tổng sản lượng điện ở Na Uy. Quốc gia này cũng là một trong những nơi có giá điện rẻ nhất thế giới đi kèm với hệ thống cơ sở hạ tầng rất tốt để khai thác và truyền tải đến người dùng cuối. Giá điện năm 2020 ở Na Uy là 16,4 cent/kWh (3,8 nghìn đồng) và chỉ khoảng một nửa cho doanh nghiệp. Trong khi đó, giá điện trung bình cho hộ gia đình EU là 25,8 cent/kWh (6.000 đồng).

Với giá thành rẻ, năng lượng tái tạo thuỷ điện cung cấp 67% tổng năng lượng tiêu thụ ở Na Uy, tiếp theo là dầu ở mức 24%. Na Uy sản xuất nhiều dầu và khí đốt tự nhiên nhưng hầu hết đều được xuất khẩu, lượng nhỏ sử dụng trong nước là dành cho xe cộ.

Năng lượng tái tạo khác

Trong ngành công nghiệp nặng, Na Uy là một trong những quốc gia có lượng khí thải carbon thấp nhất trên thế giới. Các doanh nghiệp ở Na Uy cũng sở hữu những công nghệ điện gió tiên phong. Quốc gia này nổi tiếng với những trang trại gió trên bờ, hệ thống gió nổi ngoài khơi và lưu trữ năng lượng. Mới đây, gần 300 tua bin gió đã đi vào vận hành tại Fosen Vind, liên doanh gió trên bờ lớn nhất ở châu Âu. 

Equinor - một công ty đa quốc gia thuộc sở hữu nhà nước với 20.000 nhân viên, khai thác dầu ở Biển Bắc. Đây là công ty khai thác dầu lớn nhất trên thềm lục địa Na Uy đồng thời là nhà phát triển hệ thống gió nổi ngoài khơi hàng đầu. Equinor cung cấp năng lượng cho hàng triệu ngôi nhà ở châu Âu bằng điện tái tạo từ các trang trại gió ngoài khơi nước Anh và Đức. Equinor sở hữu hệ thống gió nổi ngoài khơi lớn nhất thế giới có tên Hywind Tampen, cung cấp 88 MW điện từ 11 tuabin gió cho các giàn khai thác dầu khí tại hai mỏ dầu lớn ở Biển Bắc.

Hiện tại, chính phủ Na Uy đang nỗ lực trở thành quốc gia đầu tiên chấm dứt việc bán ô tô chạy xăng và dầu vào năm 2025, với chính sách miễn hoàn toàn các loại thuế mà ô tô truyền thống phải chịu cho xe điện. Chính sách này đã biến thị trường xe hơi ở quốc gia này trở thành một “phòng thí nghiệm” để các nhà sản xuất ô tô tìm kiếm con đường dẫn đến tương lai không có động cơ đốt trong, đồng thời đưa các thương hiệu và mẫu xe điện mới vào danh sách top những chiếc xe bán chạy nhất trong những năm gần đây.

Bà Christina Bu - Chủ tịch Hiệp hội Xe điện Na Uy cho biết:“Dự báo, thị phần ô tô điện sẽ vượt 65% trong năm nay. Nếu thực hiện được điều này, mục tiêu xoá sổ ô tô phát thải vào năm 2025 nằm trong tầm tay.”