Hà Nội thí điểm đổi xe máy cũ: "Kích cầu bán hàng" qua chính sách?

Xe máy hiện đang làm một trong những nguyên nhân gây tắc đường và ô nhiễm môi trường lớn tại các đô thị đông dân ở Việt Nam - Ảnh minh hoạ.

Với lý do để góp phần giảm ô nhiễm không khí, Hà Nội đang đưa ra đề xuất thí điểm hỗ trợ tiền để đổi xe máy cũ lấy xe mới. Tuy nhiên, với mức hỗ trợ 2-3 triệu/xe do Hiệp hội Xe máy Việt Nam (VAMM) đưa ra, không ít người đang đặt câu hỏi phải chăng đây bản chất là chương trình kích cầu bán hàng được chính TP. Hà Nội hỗ trợ tuyên truyền bởi trên thực tế khi sức mua đi xuống, chẳng cần thí điểm nhiều dòng xe còn được "hạ giá" tới cả chục triệu đồng.

Hỗ trợ đổi xe hay khuyến mại giảm giá kiểu mới?

Theo chương trình "Nghiên cứu thí điểm đo kiểm khí thải và hỗ trợ đổi xe mô tô, xe gắn máy cũ đang lưu hành trên địa bàn thành phố" vừa được UBND TP. Hà Nội công bố, những chiếc xe máy cũ trên 18 năm tuổi tại Hà Nội nếu không đạt tiêu chuẩn về khí thải có thể được hỗ trợ từ 2 - 4 triệu đồng/trường hợp. 

Hiệp hội Xe máy Việt Nam bỏ tiền đầu tư các thiết bị đo khí thải và lắp đặt tại 8 địa điểm đo kiểm khí thải và 30 trạm đổi xe cùng tiền hỗ trợ, còn Sở TN&MT xin chính sách để tuyên truyền. Chương trình đổi dự kiến trong 3 tháng từ tháng 9 - 12/2020 với số lượng ước khoảng 5.000 mô tô, xe máy được đo kiểm khí thải tại 8 trạm đo khí thải và 30 đại lý hỗ trợ đổi xe máy cũ trên địa bàn 6 quận là: Hoàn Kiếm, Cầu Giấy, Đống Đa, Hai Bà Trưng, Thanh Xuân, Hà Đông. 

Với chương trình này, có thể nói nếu một người dân có 1 chiếc xe cũ đủ tiêu chuẩn để được đổi sẽ được ưu đãi 2-4 triệu đồng, mức ưu đãi không nhỏ nhưng cũng chẳng lớn nếu so với các chương trình khuyến mại mà chính các thành viên VAMM đang áp dụng. Chẳng hạn, với Yamaha từ 01/8/2020 đến 31/10/2020, khách hàng mua các dòng xe ga như Grande, Janus được nhận ngay một khoản tiền mặt 2 triệu đồng/xe hay như Honda tặng khách mua xe Winner X từ ngày 01/9/2020 đến hết ngày 30/11/2020 số tiền hỗ trợ đăng ký 4 triệu đồng.

Điểm khác biệt giữa việc hãng xe phải tự khuyến mãi với chương trình đổi xe này có lẽ là khách hàng không phải tự "vứt" chiếc xe cũ của mình còn hãng xe không mất tiền tuyên truyền vì đã có ngân sách lo.

Trao đổi với phóng viên, ông Trần Tuấn, làm nghề bốc vác tại chợ đầu mối Long Biên, cho biết cũng mới nghe nói về chương trình này và khá quan tâm. Tuy nhiên, theo ông Tuấn - người đang đi một chiếc Honda Cub 50 có tuổi thọ hơn 20 năm mức hỗ trợ 2-4 triệu "khó giúp tôi mua một chiếc xe mới vì xe số loại rẻ cũng mười mấy triệu mà có khi không bền như chiếc xe tôi đang đi".

Còn bà Mai Lan, làm nghề buôn bán cũng đang sử dụng một chiếc Yamaha gần 20 năm tuổi thì băn khoăn về những thủ tục để được hỗ trợ trong khi mức hỗ trợ không phải là nhiều.

Nhận định về đề xuất này, một chuyên gia kinh tế cho rằng về bản chất chương trình này không khác gì chương trình ưu đãi giảm giá của các hãng xe, điều khác và cũng là điểm có lợi cho các thành viên VAMM có lẽ là "họ được thành phố hỗ trợ, tiết kiệm được chi phí tuyên truyền lại ghi điểm mà không tốn vì không có chương trình này để đẩy hàng tồn họ cũng đã phải giảm giá xe".

Tương lai nào cho lộ trình cấm xe máy tại Hà Nội?

Trong khi chương trình này còn đang tạo ra những ý kiến trái chiều, một vấn đề khác cũng được đặt là chương trình này nằm ở đâu trong lộ trình cấm xe máy do chính UBND TP Hà Nội đưa ra.

Trên thực tế, nếu chương trình nhận được sự hưởng ứng từ người dân, loạt xe cũ đổi hết sang xe mới thì số lượng xe máy lưu hành ở TP. Hà Nội sẽ giảm bằng cách nào để còn cửa cho phương tiện công cộng như xe buýt, minibus, buýt nhanh, đường sắt đô thị, xe đạp công cộng, một số phương tiện giao thông khác… phát triển.

Năm ngoái, Hà Nội đưa ra đề xuất xây dựng phương án cấm xe máy theo lộ trình 3 giai đoạn 2019-2025, 2026-2030 và sau năm 2030. Theo đó, đến 2025 sẽ thí điểm cấm xe máy vào giờ cao điểm các ngày làm việc trong tuần trên nhiều tuyến đường dẫn vào trung tâm thành phố tiến tới 2030 cấm hoàn toàn xe máy trong nội thành.

Nếu vậy, phải chăng Hà Nội đang bỏ tiền để gián tiếp giúp người dân mua xe mới rồi sau đó lại cấm lưu hành?