Hệ thống thủy lợi 2.200 tuổi vẫn còn sử dụng đến ngày hôm nay

Dujiangyan được xem là kỳ quan của khoa học và kỹ thuật Trung Quốc khi nó được xây dựng cách đây hơn 2.200 năm. Hiện hệ thống này vẫn được sử dụng để tưới tiêu cho hơn 668.700 hecta đất nông nghiệp, để chống ngập lụt, và cung cấp nguồn nước cho hơn 50 thành phố ở tỉnh Tứ Xuyên.

Li Bing, một vị quan địa phương của tỉnh Tứ Xuyên cách đây hơn hai thiên niên kỷ, là người có công phát minh ra công trình này. Mục đích là để đối phó nước tràn bờ thường xuyên của sông Minjiang, một nhánh của sông Dương Tử.

Nguyên nhân của tình trạng này được ông và người con trai phát hiện ra là do dòng nước suối tan từ băng tuyết trên những ngọn núi, khi đổ xuống hạ lưu thì chảy chậm lại làm vỡ hai bên bờ sông.

Không thể xây dựng một con đập nơi đây, do ông được yêu cầu giữ đường sông thông thoáng cho các con thuyền quân sự. Do đó, giải pháp mà Li Bing đưa ra là tạo ra một con đê nhân tạo có thể dẫn một lượng nước đến một khu vực khác và tạo một kênh mương từ trên núi Yulei để dẫn nguồn nước dư thừa tới đồng bằng màu mỡ Thành Đô bị khô kiệt.

Bức tượng thờ phượng cổ của Li Bing được trưng bày tại Dujiangyan, Trung Quốc.

Thời bấy giờ, vua nước Tần là Tần Hiếu Văn vương đã tài trợ cho dự án của Li Bing cùng với hàng chục ngàn người thợ lao động.

Đê được tạo ra bởi những chiếc giỏ hình xúc xích dài ngoằng được đan bằng tre và lấp đầy đá, được gọi là Zhulong. Những chiếc giỏ này được giữ bằng cột chống 3 chân bằng gỗ được gọi là Macha.

Mặc dù không có đập ngăn nước, hệ thống vẫn hoạt động tốt nhờ vào các đặc điểm địa hình và thủy văn tự nhiên nơi đây.

Đê được tạo ra bởi những chiếc giỏ tre đan dài. Nguồn: wikipedia.

Một trong những tính năng tuyệt vời nhất của công trình kỹ thuật này là tạo ra một kênh dẫn nước xuyên qua núi Yulei. Cần lưu ý rằng những người thợ đã làm điều này trước khi thuốc súng và chất nổ được phát minh.

Giải pháp của Li Bing để xử lý những hòn đá cứng gặp phải là sử dụng kết hợp giữa lửa và nước để đốt nóng và làm nguội chúng từng cơn từng hồi cho tới khi chúng nứt vỡ và có thể dễ dàng loại bỏ.

Phải mất tới 8 năm để tạo ra một con kênh mương rộng 20 m xuyên qua núi. Việc hoàn thành hệ thống đã chấm dứt tình trạng ngập lụt trong khu vực và giúp Tứ Xuyên trở thành vùng nông nghiệp hiệu quả nhất ở Trung Quốc.

Bản đồ du lịch hệ thống Dujiangyan. Nguồn: wikimedia.

Dujiangyan vẫn còn là một hình mẫu đáng học hỏi cho các nhà khoa học cho tới ngày hôm nay bởi cách nó quản lý các nguồn nước cho con người một cách hài hòa và vẫn cho phép các hệ sinh thái và quần thể cá tiếp diễn một cách tự nhiên. Điều này khác hoàn toàn với khi có những con đập ngăn nước.

Giờ đây, dự án đầy tham vọng của Li Bing được công nhận là "Kho báu của Tứ Xuyên". Hơn thế nữa, Dujiangyan còn trở thành Di sản Thế giới của UNESCO và trải qua một cuộc trùng tu lớn vào năm 2013.