Kinh tế suy yếu có làm thế giới trong lành hơn?

Theo dữ liệu từ Dự án Carbon toàn cầu, báo cáo Ngân sách Carbon toàn cầu lần thứ 14 (14th Global Carbon Budget), lượng khí thải toàn cầu năm 2019 được dự báo sẽ đạt 36,8 tỷ tấn carbon dioxide (CO₂), lập kỷ lục cao nhất mọi thời đại. Kết quả đáng lo ngại này có nghĩa là lượng khí thải đã tăng 62%, kể từ khi các cuộc đàm phán khí hậu quốc tế để giải quyết vấn đề này bắt đầu vào năm 1990.

Tuy nhiên, nếu xem xét kỹ hơn các dữ liệu, thì cho dù tổng lượng khí thải carbon tiếp tục tăng, thì tốc độ tăng cũng thấp hơn khoảng hai phần ba so với hai năm trước, nhờ có sự sụt giảm bất thường về phát thải liên quan đến than, đặc biệt là ở Hoa Kỳ và châu Âu cũng như tăng trưởng năng lượng tái tạo trên toàn cầu.

Tuy nhiên, một yếu tố ít tích cực hơn cấu thành sự giảm phát thải này, đơn giản là vì tăng trưởng kinh tế toàn cầu thấp hơn.

Việc đốt than tiếp tục chi phối lượng khí thải CO₂ và chịu trách nhiệm cho 40% tổng lượng phát thải nhiên liệu hóa thạch trong năm 2018, tiếp theo là dầu (34%) và khí đốt tự nhiên (20%).

Năm 2019, báo cáo dự báo mức giảm phát thải CO₂ than toàn cầu là khoảng 0,9%. Sự suy giảm này là do sự sụt giảm lớn 10% ở cả Mỹ và Liên minh châu Âu, cũng như tăng trưởng yếu hơn ở Trung Quốc (0,8%) và Ấn Độ (2%).

Hoa Kỳ đã tuyên bố đóng cửa hơn 500 nhà máy nhiệt điện than trong thập kỷ qua, trong khi ngành điện của Anh đã giảm từ 40% năng lượng than trong năm 2012 còn 5% vào năm 2018.

Việc phát thải than có đạt đến đỉnh cao thực sự vào năm 2012 hay sẽ tăng trở lại sẽ phụ thuộc phần lớn vào quỹ đạo sử dụng than ở Trung Quốc và Ấn Độ. Bất chấp sự không chắc chắn này, xu hướng tăng mạnh mẽ từ quá khứ đã bị phá vỡ và không có khả năng quay trở lại.

Tại Nhật Bản, khí đốt tự nhiên đang thay thế năng lượng hạt nhân sau thảm họa Fukushima. Ở hầu hết các nơi còn lại trên thế giới, công suất khí tự nhiên mới chủ yếu đáp ứng nhu cầu năng lượng tăng thêm.

Mặt khác, khí thải xăng dầu chủ yếu được tạo ra bởi ngành giao thông đang phát triển nhanh chóng. Điều này đang gia tăng trên khắp đất liền, trên biển và cả trên không, nhưng bị chi phối chủ yếu bởi vận tải đường bộ.

Ước tính sơ bộ cho năm 2019 cho thấy lượng khí thải toàn cầu từ nạn phá rừng, cháy và thay đổi sử dụng đất khác đạt 6 tỷ tấn CO₂ - khoảng 0,8 tỷ tấn trên 2018 cấp. Lượng khí thải bổ sung phần lớn đến từ hoạt động chữa cháy và phá rừng ở Amazon và Đông Nam Á.

Cháy rừng tăng vọt trên diện rộng vào năm 2019 không chỉ khiến lượng khí thải cao hơn, mà còn làm giảm khả năng loại bỏ CO₂ của thực vật. Điều này liên quan rất mật thiết, vì các đại dương và thực vật trên thế giới hấp thụ khoảng một nửa lượng khí thải CO₂ từ các hoạt động của con người. Chúng là một trong những hệ thống bảo vệ hiệu quả nhất của chúng ta trong việc giảm nồng độ CO₂ trong khí quyển, và cần phải được bảo vệ an toàn.