Mỹ tỉnh ngộ về drone Trung Quốc

Phần lớn các drone sử dụng trong các cơ quan chính phủ Mỹ đều do Trung Quốc sản xuất. Ảnh: AP.

Vào tháng 2, cảnh sát ở Fremont, California, Mỹ đã sử dụng drone của DJI được trang bị camera ảnh nhiệt để xác định vị trí một cậu bé gặp rắc rối về cảm xúc đã mất tích vào ban đêm. Sau khi chạy trốn khỏi trường, cậu bé khiếm thính đã trốn trong một cánh đồng, nơi drone đã tìm thấy cậu và giúp cậu trở về nhà an toàn.

DJI, nhà sản xuất thiết bị bay không người lái (drone) có trụ sở tại Thâm Quyến, Trung Quốc, hy vọng những câu chuyện cảm động như thế này sẽ làm giảm sự nghi ngờ, các quy định ngày càng siết chặt đối với drone và cuộc thương chiến Mỹ - Trung đang đe dọa hoạt động kinh doanh của họ, South China Morning Post cho biết.

Tuy nhiên, câu chuyện cảm động về việc sử dụng drone cho mục đích nhân đạo chẳng thấm vào đâu so với những trường hợp dùng drone cho mục đích khủng bố, tai nạn trong khuôn viên Nhà Trắng và giao ma túy trong tù, những vấn đề được các quan chức Mỹ đặt lên hàng đầu trong chiến dịch đánh bật DJI khỏi thị trường Mỹ.

Drone Trung Quốc chiếm lĩnh thị trường

Trong một thời gian dài, Washington coi những chiếc drone nhỏ chỉ là “trò tiêu khiển” và bị tụt lại trong một lĩnh vực công nghiệp ngày càng cho thấy vai trò chiến lược. Khi Washington nhận thấy mình bị hụt hơi, họ vội vàng áp dụng hàng loạt bộ luật bảo bộ, trợ cấp và những hành động với lý do yêu nước để bù đắp thời gian đã mất.

“Thị trường toàn cầu đã 'ngủ quên' khi người Trung Quốc bắt đầu sản xuất những thứ mà phương Tây cho là đồ chơi. Mỹ giờ đây mới thức tỉnh”, Christopher Williams, giám đốc điều hành của Citadel Defense, một công ty chuyên bán công nghệ chống drone tại những điểm nhạy cảm, có trụ sở tại San Diego nói.

Trong những tháng gần đây, các nhà lập pháp Mỹ đã giới thiệu hơn 20 dự luật liên quan đến drone, nhiều dự luật nhằm điều chỉnh, hoặc hạn chế máy móc do Trung Quốc sản xuất và hình thành đối thủ cạnh tranh.

Nổi bật nhất là Dự luật Ủy quyền quốc phòng quốc gia (NDAA) kiểm soát ngân sách quốc phòng trị giá 780 tỷ USD, đã được thông qua ở Hạ viện và Thượng viện sẽ trở thành luật trong vài tuần tới.

Dự luật dài 1.976 trang sẽ cấm quân đội Mỹ mua máy bay không người lái do Trung Quốc sản xuất. Nhưng quan trọng nhất vẫn là Dự luật An ninh Drone  2019, đã được đệ trình lên 2 viện để trở thành luật. Điều này sẽ ngăn chặn chính phủ liên bang và các tiểu bang mua drone của Trung Quốc, cũng như đặt ra thời hạn loại bỏ những drone của Trung Quốc đang sử dụng.

Thượng nghị sĩ Rick Scott, đảng Cộng hòa, bang Florida là người ủng hộ dự luật tại Thượng viện. “Chính phủ Mỹ tiếp tục mua công nghệ quan trọng, như máy bay không người lái từ các công ty Trung Quốc được hỗ trợ bởi chính phủ của họ, chúng ta không thể tiếp tục cho phép điều này”, Thượng nghị sĩ Scott nói.

Các drone của DJI có thiết kế nhỏ gọn nhưng đầy sức mạnh đang thống lĩnh thị trường drone thương mại toàn cầu. Ảnh: DJI.

Ở mặt trận khác, Washington đã loại bỏ Đạo luật sản xuất quốc phòng năm 1950, ban đầu được sử dụng để thúc đẩy sản xuất nhôm và titan trong Chiến tranh Triều Tiên. Luật này được loại bỏ sau khi Nhà Trắng chỉ định máy bay không người lái là một ngành công nghiệp chiến lược vào tháng 6, với lý do sự tụt hậu về công nghệ trong nước.

Các dự luật ủy quyền cho Washington xây dựng các nhà máy sản xuất drone thương mại trong nước. Các công cụ pháp luật, bao gồm các hợp đồng liên bang được bảo đảm, những khoản vay ưu đãi, miễn trừ chống độc quyền, thậm chí là đầu tư mạo hiểm - những hành động mà trước đó Washington đã chỉ trích sự hậu thuẫn của Bắc Kinh đối với ngành công nghiệp chiến lược của Trung Quốc.

Lầu Năm Góc cũng đang dẫn đầu một nỗ lực kết hợp các nhà đầu tư mạo hiểm với những nhà sản xuất drone của Mỹ. Họ đã mời 5 công ty để phát triển những drone bỏ bé như của DJI, nhằm cạnh tranh trong việc chế tạo nguyên mẫu drone trinh sát nhỏ cho quân đội Mỹ, kèm theo những hợp đồng được chính phủ bảo đảm.

Mỹ có nguy cơ quay lại vạch xuất phát

Dù Washington thiết lập nhiều dự luật để dọn đường cho việc sản xuất drone trong nước, tuy nhiên, giới phân tích cho rằng các công ty Mỹ rất khó cạnh tranh với DJI về mặt thiết kế và chi phí.

Lầu Năm Góc thường tập trung vào các máy bay không người lái cao cấp trị giá hàng triệu USD, được sản xuất bởi các nhà thầu quân sự khổng lồ. Điều đó khiến họ bỏ qua giá trị chiến lược của máy bay không người lái nhỏ.

“Quy trình kỹ thuật của Mỹ rất rắc rối và chậm chạp, so với những gì họ có thể làm ở Trung Quốc, với các kỹ sư được trả 30.000 USD mỗi tháng và có thể làm việc 90 giờ mỗi tuần và làm việc rất nhanh”, ông Colin Guinn, trưởng phòng tư vấn công nghệ của Guinn Partners, một tổ chức chuyên về drone nói.

Vào thời điểm đội Mỹ hoàn thành nguyên mẫu đầu tiên, người Trung Quốc có thể đã hoàn thành 14 nguyên mẫu và sẵn sàng để xuất xưởng hàng loạt. Điều đó khiến Lầu Năm Góc phải cạnh tranh để “sửa sai”, nhằm giải quyết các tụt hậu với hy vọng xây dựng ngành công nghiệp drone trong thời gian dài.

“Chúng tôi không có nhiều cơ sở công nghiệp drone nhỏ và DJI đã bán rất nhiều drone giá rẻ  trên thị trường. Sau đó, chúng tôi dần trở nên phụ thuộc vào họ, từ quan điểm quốc phòng cho đến thương mại. Chúng tôi cũng biết rằng rất nhiều thông tin đã được chuyển giao cho Trung Quốc từ các drone mà chúng tôi sử dụng”, Ellen Lord, trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng phụ trách mua sắm nói.

Spencer Gore, người sáng lập và giám đốc điều hành hãng sản xuất drone Impossible Aerospace, có trụ sở tại bang California, cho rằng Mỹ thiếu tầm nhìn dài hạn và việc xây dựng ngành công nghiệp drone giá rẻ ở thời điểm hiện tại sẽ là một sự lãng phí lớn đối với tiền của nộp thuế Mỹ.

Việc đưa sản xuất drone trở lại Mỹ là sẽ rất tốn kém và chi phí cao, khi phần lớn công nghệ sản xuất đã chuyển ra nước ngoài từ lâu để giảm chi phí. Dù Mỹ ban hành nhiều đạo luật nhắm vào DJI, nhưng một số nhà phân tích đánh giá thấp những thách thức mà hãng này phải đối mặt, khi so với sự thống trị của DJI trong lĩnh vực drone.

Theo Skylogic Research, tổ chức phân tích thị trường drone, ước tính DJI chiếm 74% thị phần drone thương mại toàn cầu trong năm 2018, một số tổ chức ở Mỹ ước tính tới 80%. Giá trị thị trường drone toàn cầu khoảng 4,9 tỷ USD, dự kiến tăng gấp 3 lần trong 10 năm tới.

DJI cũng phản ứng rất nhanh trước các đạo luật của Mỹ. Hãng này đã đề xuất gói đầu tư trị giá 1 tỷ USD và tạo ra 82.000 việc làm tiềm năng từ ngành công nghiệp drone thương mại tại Mỹ, cũng như tạo cơ hội cho các công ty Mỹ bán dịch vụ gia tăng.

DJI cũng giới thiệu phiên bản drone chính phủ với những biện pháp an ninh dữ liệu bổ sung, ngăn chặn việc thu thập dữ liệu ngoài ý muốn từ bên thứ 3. Điều đó sẽ tạo ra thách thức không nhỏ cho Mỹ trong việc xây dựng ngành công nghiệp drone giá rẻ trong nước để cạnh tranh với DJI.