Những dự án Vành đai và Con đường đi chệch hướng của Trung Quốc

Hình ảnh mô phỏng các dịch vụ mà công viên giải trí của công ty Tống Thành dự kiến cung cấp ở Australia. Ảnh: Công ty Tống Thành.

Ở Thái Lan, một nhà hát được trang bị ghế ngồi thủy lực sẽ mang đến cho khán giả cảm giác như đang bay. Ở Australia, một đồi trượt tuyết trong nhà được xây dựng gần các bãi biển của Gold Coast. Tại Cộng hòa Czech, một spa với thuốc Trung Quốc được xây dựng tại phía nam. Tất cả ba dự án đều được coi là nằm trong tham vọng của Bắc Kinh để xây dựng các mối quan hệ địa chính trị và kinh tế trên toàn thế giới - và cả ba đều đi chệch khỏi sứ mệnh ban đầu, theo NYTimes.

Dưới sự dẫn dắt của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Bắc Kinh cam kết bơm hàng tỷ USD để xây dựng đường sá, nhà máy điện và cảng ở châu Á, châu Phi và châu Âu thông qua sáng kiến Vành đai và Con đường. Chương trình vạch ra các dự án cơ sở hạ tầng lớn, quan trọng được sử dụng như con đường giúp họ kết thêm nhiều bạn bè và truyền bá ảnh hưởng.

Nhưng sau 5 năm tiến hành, các dự án nhỏ, ít tác động đã sử dụng danh nghĩa Vành đai và Con đường để vượt qua các hạn chế về đầu tư nước ngoài. Bắc Kinh đã ngăn và thậm chí còn chặn một số giao dịch trong ngành bất động sản và giải trí nhằm kìm hãm mức chi tiêu lớn của các công ty Trung Quốc ở nước ngoài.

Khi nền kinh tế có dấu hiệu chững lại, các quan chức Trung Quốc đang thận trọng về chương trình, xem xét kỹ hơn việc tài trợ cho các thỏa thuận và số lượng các dự án đang được tiến hành.

Tuy nhiên, việc đó không làm nản lòng nhiều công ty.

"Có những thỏa thuận kỳ quặc lấy cớ là nằm trong Vành đai và Con đường vì đây là cách mọi doanh nhân thể hiện họ ủng hộ mục tiêu chính trị của giới lãnh đạo", Arthur Kroeber, giám đốc điều hành của công ty nghiên cứu kinh tế Gavekal Dragonomics, nhận xét. "Đây chắc chắn là tiềm năng lớn cho những kẻ cơ hội", Kroeber nói thêm.

Đang có kế hoạch xây dựng các trung tâm văn hóa Trung Quốc và các công viên giải trí ở Hungary, Italy, Philippines, Nga và Serbia, một công ty xây dựng đã sử dụng danh nghĩa Vành đai và Con đường để hợp thức hóa cho một thỏa thuận xây công viên giải trí trong khu phức hợp của Indonesia, nơi có một khách sạn và sân golf của Trump.

Các dự án Vành đai và Con đường hiện giờ còn đi xa về mặt địa lý so với kế hoạch ban đầu. Sáng kiến vốn tập trung vào các quốc gia dọc theo tuyến đường thương mại cổ xưa nhưng giờ đây, phạm vi chính thức của chương trình đã được mở rộng đến châu Phi và Nam Mỹ.

Dù Australia vẫn chưa được đưa vào, việc đó cũng không ngăn cản Công ty Diễn nghệ Tống Thành thực hiện kế hoạch xây dựng công viên giải trí Vương quốc Truyền thuyết Australia. Tuy nhiên, dự án này mang nhiều yếu tố có thể khiến nó bị Bắc Kinh tuýt còi: Trung Quốc đang cố gắng kìm hãm các dự án giải trí, thể thao và bất động sản ở nước ngoài của các tập đoàn lớn của Trung Quốc.

Ở Trung Quốc, Tống Thành điều hành 30 công viên giải trí với các chuyến tàu lượn siêu tốc cũng như các sản phẩm trưng bày nền văn hóa của các dân tộc thiểu số Trung Quốc. Công ty cũng sở hữu một số khách sạn.

Theo Roland Evans, đại diện của Tống Thành ở Australia, công ty từ lâu đã có tham vọng mở rộng sang nước này và họ nhìn thấy cơ hội khi ông Tập công bố Sáng kiến Vành đai và Con đường năm 2013.

Kế hoạch của Tống Thành cho công viên vẫn chưa được hoàn thành, nhưng đề xuất ban đầu bao gồm khu chung cư cho khoảng 2.000 cư dân và các nhà hát để phù hợp với việc biểu diễn âm nhạc và chương trình về lịch sử Trung Quốc và Australia. Công ty muốn đồi trượt tuyết trong nhà của họ phải lớn nhất thế giới.

Những người ủng hộ các dự án như vậy lập luận rằng các công viên giải trí và nhà hát có thể giúp Trung Quốc thúc đẩy ngoại giao giống như các cảng và cơ sở hạ tầng khác. "Một trong các mục tiêu là trao đổi văn hóa dọc theo Vành đai và Con đường để cải thiện quyền lực mềm", Chen Shaofeng, phó viện trưởng Viện Công nghiệp Văn hóa tại Đại học Bắc Kinh nói. "Nó cũng sẽ là hỗ trợ chiến lược cho hợp tác kinh tế".

Trong khi đó, những người chỉ trích các dự án nói rằng đây là các dự án tốn kém và không thu về lợi ích lớn như vậy.

Một số công ty tham gia vào sáng kiến cho biết họ nhận được tài trợ ưu đãi từ các ngân hàng nhà nước. Những người khác nói họ được chính phủ hỗ trợ đào tạo nhân viên và thúc đẩy các liên doanh mới ở nước ngoài.

Tuy nhiên, một số công ty Trung Quốc cũng đối mặt khó khăn khi sử dụng danh nghĩa Vành đai và Con đường. Công ty Phát triển Bất động sản RiseSun đã cố gắng xây dựng một spa kết hợp với thuốc Trung Quốc ở Pasohlavky, thị trấn nhỏ ở Nam Moravia của Cộng hòa Czech. Mô hình công trình, lần đầu được công bố trong chuyến thăm nhà nước tới Trung Quốc của Tổng thống Cộng hòa Czech Milos Zeman năm 2015, cho thấy hơn hai chục tòa nhà dọc theo bờ hồ Nove Mlyny.

Tuy nhiên, dự án đang bị giới chức địa phương xem xét sát sao. Công ty Trung Quốc tin chắc họ sẽ được phê duyệt dù việc xây dựng spa vẫn chưa bắt đầu. Trong khi đó, các quan chức ở Pasohlavky cho biết RiseSun chỉ là một trong nhiều nhóm nhà đầu tư đang quan tâm đến việc mua đất và khẳng định họ chưa đưa ra quyết định cuối cùng.

Trưởng trấn Martina Dominova cho biết một số cư dân đã bày tỏ sự bất mãn về nhà đầu tư Trung Quốc. Họ đã theo dõi chặt chẽ vấn đề diễn ra ở thủ đô Prague liên quan đến công ty Trung Quốc CEFC China Energy. Vài năm trước, CEFC đã mua lại một số doanh nghiệp Czech, bao gồm một phần của ngân hàng, nhà máy bia và cả một đội bóng đá. Năm nay, người sáng lập CEFC đột nhiên biến mất làm dấy lên lo ngại về số phận của các công ty mà họ đã mua.