Quy hoạch hợp lý để đầu tư phát triển hạ tầng giao thông

Sáng 7/9, Ngân hàng BIDV và Viện Kinh tế Việt Nam đã tổ chức Hội thảo “Vốn để phát triển hạ tầng giao thông: nhu cầu và giải pháp” với hơn 200 chuyên gia nghiên cứu đến từ Văn phòng Trung ương Đảng, Văn phòng Chính phủ, các doanh nghiệp phát triển hạ tầng, các nhà quản lý và hoạch định chính sách, đại diện các cơ quan chính phủ và các tổ chức quốc tế liên quan đến lĩnh vực phát triển hạ tầng giao thông (HTGT).

Hội thảo là diễn đàn cho các bên tham gia cùng nhau phân tích, đánh giá và thống nhất đưa ra giải pháp khắc phục những vấn đề tồn đọng và khơi thông nguồn vốn tư nhân cho phát triển HTGT Việt Nam trong thời gian tới.

Hội thảo “Vốn để phát triển hạ tầng giao thông: nhu cầu và giải pháp” là diễn đàn phân tích, đánh giá cho thực trạng phát triển HTGT tại Việt Nam

Nâng cao hiệu quả nguồn vốn đầu tư

Tham luận về nguồn vốn và cách thức phát triển hạ tầng giao thông, TS. Huỳnh Thế Du (chương trình Fulbright) cho biết, một nguồn vốn rất lớn đã được dùng để đầu tư cơ sở HTGT, tuy nhiên HTGT vẫn còn đang lạc hậu và chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển đang gia tăng rất lớn trong thời gian tới. Vì vậy, vấn đề của Việt Nam không phải là thiếu vốn mà là hiệu quả đầu tư. Hiện nay chi phí đầu tư đường cao tốc tại Việt Nam đang khá cao so với chi phí trên thế giới nhưng nghịch lý là đầu tư xong nhiều tuyến đường lại không thu hút được người đi. Rõ ràng, tiền bỏ ra nhiều nhưng hiệu quả thấp.

“Việc rà soát lại các chi phí, nâng cao hiệu quả và đẩy nhanh tiến độ là hướng đi đúng của ngành GTVT” – ông Du nhấn mạnh.

Đường bộ của Việt Nam đang tồn tại nhiều bất cập khi đầu tư những công trình quan trọng thiếu sự tính toán về lưu lượng

Cùng quan điểm với TS. Huỳnh Thế Du, ông Lưu Bích Hồ - nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển, Bộ Kế hoạch và đầu tư nhận định, đường bộ của Việt Nam đang tồn tại nhiều bất cập khi đầu tư những công trình quan trọng như đường Hồ Chí Minh không căn cứ vào lưu lượng lưu thông, trong khi nhiều tuyến đường trọng điểm, lưu lượng lớn tại nhiều nơi lại bị bỏ dở. Cùng với đó, đường quốc lộ 1A cũng thiếu sự đồng bộ khi không có các đường rẽ sang Tây Nguyên hay xuống khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Cùng tính trạng thiếu sự đúng đắn khi tính toán về lưu lượng như đường bộ, ngành hàng không hiện nay đang mắc sai lầm khi đầu tư quy mô lớn vào việc xây dựng hạ tầng như sân bay, cảng bến trong khi nhu cầu vận tải chưa thực sự được tính toán chính xác. Trong khi đó, ngành đường sắt chưa thực sự đảm bảo yêu cầu lại chưa đưa ra được kế hoạch hợp lý trong suốt nhiều năm nay.

Giải pháp cho quy hoạch hợp lý

Theo ông Trần Đình Thiên – Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, chủ trì Hội thảo nhận định, việc quy hoạch HTGT ở Việt Nam vẫn tồn tại rất nhiều vấn đề bất cập chưa hợp lý dẫn tới hiệu quả tổng thể của việc phát triển HTGT là chưa cao, gây ảnh hưởng đến việc phát triển kinh tế nói chung.

Quy hoạch HTGT ở Việt Nam vẫn tồn tại rất nhiều vấn đề bất cập chưa hợp lý dẫn tới hiệu quả tổng thể của việc phát triển HTGT chưa cao

Cụ thể, HTGT của các lĩnh vực đường thủy, đường sắt hiện nay chưa được chú trọng mặc dù 2 lĩnh vực này đóng vai trò then chốt trong vận tải. Nguyên nhân là do đầu tư vào đường bộ đang ngày càng được đẩy mạnh với những công trình có quy mô lớn và tiêu tốn nhiều chi phí.

Tại Hội nghị, nhiều đại biểu cho rằng, việc hội nhập mạnh mẽ như hiện nay đang đặt ra yêu cầu phải thay đổi cách tiếp cận phát triển hạ tầng. Bởi lẽ, khi vận tải kém thì không chỉ gây khó khăn cho việc hội nhập mà còn tạo nên nhiều vấn đề bất cập khác. Tuy nhiên, nguồn vốn vẫn đang rất eo hẹp và chưa thực sự thuận lợi trong việc thu hút vốn đầu tư cho hạ tầng giao thông.

Phát biểu tại Hội nghị, ông Lã Ngọc Khuê – nguyên Thứ trưởng Bộ GTVT cho biết, trước sự phát triển HTGT rầm rộ như hiện nay thì việc rà soát toàn bộ những dự án đã đầu tư nhằm xác định được tính hiệu quả và bất hợp lý là điều thực sự cần thiết. Đồng thời, từ đó có thể rút ra kinh nghiệm để điều chỉnh lại hệ thống hạ tầng cũng như công nghệ đầu tư HTGT phù hợp và hài hòa hơn với thực trạng giao thông của Việt Nam, tránh tình trạng tiềm lực đất nước không đáp ứng được nhu cầu thiết yếu.

Nhiều đại biểu cho rằng, việc hội nhập mạnh mẽ như hiện nay đang đặt ra yêu cầu phải thay đổi cách tiếp cận phát triển hạ tầng

Cũng tại Hội nghị, các vấn đề về cơ chế, chính sách và giải pháp đầu tư cơ sở HTGT cũng được các đại biểu thảo luận sôi nổi, đặc biệt là việc đẩy mạnh hình thức Đối tác Công tư (PPP). Tuy nhiên, hình thức thu hút nhà đầu tư thực sự cần phải thay đổi đặc biệt là khuôn khổ pháp lý đảm bảo sự an toàn, giảm rủi ro cho các nhà đầu tư là điều thực sự cần được chú trọng.

Tuy nhiên, ông Thiên nhận định, để tránh rủi ro thì việc sử dụng nguồn vốn nhà nước vẫn là nguồn vốn nền tảng chủ đạo bên cạnh việc tập trung vào hình thức PPP và việc thu hút đầu tư cần phải được đặc biệt chú trọng, ưu tiên.