Rắc rối phát sinh cùng hộ chiếu vaccine Covid-19

Hộ chiếu vaccine chứng nhận đã tiêm phòng vaccine Covid-19 đầy đủ hiện đang được nhiều quốc gia ráo riết triển khai với hy vọng giúp mở cửa du lịch trở lại trong bối cảnh đại dịch diễn biến phức tạp. Ngày 1/7, Liên minh châu Âu (EU) chính thức áp dụng Hộ chiếu vaccine điện tử hiển thị dưới dạng mã QR trên điện thoại di động hoặc thẻ cứng để người dân xuất trình khi di chuyển trong 27 quốc gia thuộc khối EU. Hộ chiếu vaccine điện tử chứa những thông tin xác thực hành khách đã được tiêm chủng đầy đủ, có kháng thể sau khi hồi phục khỏi Covid-19 hoặc kết quả xét nghiệm âm tính mới nhất. Dù được kì vọng mang lại lợi ích lớn nhưng sự xuất hiện hộ chiếu vaccine đang vô tình tạo ra những mối lo ngại.

Gia tăng thời gian làm thủ tục chuyến bay

Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA) vừa cảnh báo về tình trạng hỗn loạn tại các sân bay trong bối cảnh nhiều quốc gia cấp hộ chiếu vaccine cho hành khách. Trước khi có dịch, hành khách mất trung bình khoảng 1,5 tiếng/hành trình để thực hiện các quy trình như làm thủ tục, kiểm tra an ninh, quản lý xuất nhập cảnh và ký gửi hành lý. Hiện tại, thời gian cho những quy trình này đã lên đến 3 tiếng trong giờ cao điểm dù lượng chuyến bay chỉ ở mức 30% so với trước dịch. Công đoạn tốn thời gian nhất là check-in và quản lý xuất nhập cảnh do cơ quan hải quan phải rà soát các giấy tờ chứng nhận sức khỏe du lịch. IATA cảnh báo nếu không cải tiến quy trình thì thời gian thực hiện có thể lên tới 5,5 tiếng/hành trình nếu lượng chuyến bay đạt 75% so với trước dịch và 8 tiếng/hành trình nếu lượng chuyến bay đạt 100%.

“Nếu không có các giải pháp tự động kiểm tra chứng nhận tiêm vaccine, khả năng xảy ra gián đoạn ở sân bay là rất lớn” - ông Willie Walsh, Tổng giám đốc IATA cho biết. “Hiện nay, thời gian chờ của hành khách đã tăng gấp đôi, lên tới 3 tiếng là không thể chấp nhận được. Chúng ta phải tự động hóa khâu kiểm tra chứng nhận tiêm chủng và chứng nhận xét nghiệm trước khi lưu lượng giao thông tăng cao trở lại. Bên cạnh các giải pháp công nghệ, Chính phủ các nước cần thống nhất về một mẫu hộ chiếu vaccine điện tử tương thích trên toàn cầu.”

Trong hai thập kỷ qua, du lịch hàng không đã không ngừng phát triển với những công nghệ số hóa, tự động hóa trong các quy trình xuất nhập cảnh. Thế nên theo ông Willie Walsh, việc kiểm tra giấy tờ chứng nhận sức khỏe chẳng khác nào đưa hành khách quay lại thời "ơ kìa”. Ông cũng cho biết thêm nếu có thể tự động hóa khâu kiểm tra hộ chiếu vaccine điện tử sẽ mang lại rất nhiều ưu điểm như: Giảm thời gian xếp hàng, chen chúc và chờ đợi ở sân bay nếu có thể tích hợp với dịch vụ tự làm thủ tục (qua internet, ki-ốt hoặc ứng dụng trên di động); tăng cường bảo mật thông qua tích hợp với quản lý nhận dạng kỹ thuật số đang được nhiều cơ quan kiểm soát biên giới sử dụng; giảm nguy cơ lây nhiễm virus thông qua trao đổi giấy tờ…

Nguy cơ hộ chiếu vaccine giả

Ngoài vấn đề công nghệ và tính thống nhất, chính phủ các nước cũng cần phải lưu ý vấn đề an ninh của hộ chiếu vaccine bởi giới tội phạm công nghệ cao hiện đã có thể làm giả chứng nhận tiêm chủng. Đầu tháng 7 vừa qua, cảnh sát Italia đã triệt phá một đường dây mua bán chứng nhận vaccine Covid-19 xuyên châu Âu. Văn phòng Công tố Tội phạm mạng ở Milan cho biết, có hàng nghìn người sẵn sàng chi tiền để mua chứng nhận tiêm vaccine giả. Bằng những biện pháp nghiệp vụ kỹ thuật cao, cảnh sát đã thâm nhập vào thị trường web đen và liên hệ được với người rao bán chứng nhận vaccine giả. Người này yêu cầu người mua thanh toán 110 - 130 euro (3,1 - 3,6 triệu đồng) cho một combo trọn gói, bao gồm hộ chiếu giả và một lọ vaccine. Có rất nhiều người mua đến từ bên ngoài châu Âu.

Ông Gian Luca Berruti, Trưởng phòng Phòng chống Gian lận mạng, Cảnh sát thuế Milan cho biết, có khoảng 250.000 người dùng đã đăng ký và hàng trăm người đã tương tác với người bán. Không rõ liệu có liều vaccine thật nào được bàn giao hay không nhưng cảnh sát đã tìm thấy một số hộ chiếu vaccine giả, chứa những thông tin sai lệch về mã QR, số lô vaccine. 

“Bất kỳ ai có liên quan đến hộ chiếu vaccine giả, bao gồm cả người bán và người mua đều có nguy cơ bị truy tố hình sự và có thể lĩnh mức án lên tới 6 năm tù về tội gian lận và sử dụng tài liệu giả.”- ông Berruti khẳng định.

Đây không phải lần đầu tiên cảnh sát phát hiện hộ chiếu vaccine giả. Trước đó, cảnh sát liên bang Đức cũng đã phát hiện một số chứng nhận tiêm vaccince giả. Đại diện Cơ quan Công tố thành phố München cho hay, việc làm giả chứng nhận tiêm chủng không khó vì tội phạm có thể mua sổ tiêm chủng và làm giả con dấu bác sĩ tìm được trên mạng. Số lô vaccine cũng có thể bị làm giả bởi nhiều người đăng chứng nhận tiêm phòng của mình lên mạng xã hội, vô tình để lộ số lô vaccine. Do đó, đại diện Cơ quan Công tố thành phố München khuyến cáo người dân không nên đăng tải giấy chứng nhận tiêm chủng lên mạng xã hội để tránh vô tình tiếp tay cho tội phạm làm giả hộ chiếu vaccine.