Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nêu giải pháp thu hút đầu tư dự án PPP, điều chỉnh tốc độ trên cao tốc

Tham mưu Chính phủ điều chỉnh cơ chế, chính sách, thu hút nhà đầu tư

Chiều nay, Quốc hội tiếp tục nội dung chất vấn đối với nhóm lĩnh vực kinh tế ngành. Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, lĩnh vực kinh tế ngành thuộc trách nhiệm của Bộ trưởng Bộ Công thương, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải, Bộ trưởng Bộ Xây dựng; Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà…

Đặt câu hỏi với Bộ trưởng Bộ GTVT, đại biểu Nguyễn Tạo (Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng) cho biết, thực hiện Nghị quyết của Quốc hội và Chương trình hành động của Chính phủ giai đoạn 2021 - 2025 với phương châm tập trung phát triển hạ tầng, góp phần phát triển bền vững kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng của đất nước, liên kết vùng và địa phương, thời gian qua, công trình, dự án lớn với phương thức đối tác công tư (PPP) đã được phê duyệt theo quy hoạch còn gặp nhiều trở ngại, khó khăn và bất cập. Ngoài hạn chế về công tác thu hút qua xúc tiến đầu tư trong nước và quốc tế, trong đó có việc hạn chế rủi ro đã xảy ra đối với các tổ chức tín dụng chỉ dừng lại ở thời hạn bảo lãnh tín dụng, cho vay tín dụng từ 10 - 15 năm. Trong khi đó, khả năng thuần vốn hợp lý của các nhà đầu tư là 10, 20 đến 30 năm đối với với từng dự án PPP.

Do đó, đại biểu Nguyễn Tạo đề nghị Bộ trưởng Bộ GTVT và Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chỉ rõ giải pháp nhằm tháo gỡ thực trạng những vướng mắc nêu trên nhằm thu hút nguồn lực đối với các dự án PPP đã được phê duyệt.

Trả lời đại biểu Nguyễn Tạo về vấn đề thu hút các dự án PPP, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng cho biết, từ khi Luật PPP được ban hành, việc thu hút các dự án chưa được nhiều, chưa hiệu quả. Thời gian gần đây, Bộ GTVT đã phối hợp với các bộ ngành, địa phương để kêu gọi doanh nghiệp tham gia. Lý do các dự án PPP chưa thu hút doanh nghiệp, về khách quan do tình hình kinh tế trong nước và quốc tế khó khăn nên doanh nghiệp gặp khó. Mặt khác, đầu tư trong lĩnh vực giao thông lợi nhuận không cao nhưng lại có nhiều rủi ro.

Trong khi đó, liên quan đến hiệu quả của dự án, nhà đầu tư thu hồi vốn trên lưu lượng xe, các dự án lưu lượng phân bổ không đồng đều nên có những bất lợi cho nhà đầu tư. Cùng với đó, phần vốn nhà nước hỗ trợ tối đa 50%, trong khi chi phí cho giải phóng mặt bằng nên vốn thực chất hỗ trợ cho doanh nghiệp chưa nhiều. Bên cạnh đó còn một số vấn đề về cơ chế nên hiện chưa có nhà đầu tư nước ngoài tham gia.

"Vấn đề lớn, quan ngại là giải phóng mặt bằng. Các dự án PPP thường tách giải phóng mặt bằng làm trước và doanh nghiệp chủ yếu triển khai dự án. Nhận diện được các khó khăn này, Bộ GTVT sẽ tham mưu Chính phủ để trình điều chỉnh cơ chế, chính sách, thu hút nhà đầu tư. Với tinh thần đó, ngay tại kỳ họp này, Chính phủ trình Quốc hội có những tháo gỡ cho các dự án đầu tư giao thông đường bộ như nâng tỷ lệ vốn Nhà nước hỗ trợ nhà đầu tư", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho hay.

Đặt câu hỏi với Bộ trưởng Bộ GTVT, đại biểu Nguyễn Văn Mạnh (Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Phúc) nhấn mạnh: Nghị quyết 100 của Quốc hội yêu cầu đánh giá tổng thể và đầu tư nghiên cứu để nâng cấp các tuyến đường cao tốc đã được đầu tư theo quy mô phân kỳ 2 làn xe hoặc 4 làn xe mà không có làn dừng xe khẩn cấp thành đường ô tô phù hợp với tiêu chuẩn thiết kế đường cao tốc theo quy định.

Đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết, việc đầu tư một số tuyến đường cao tốc không có làn xe, dừng xe khẩn cấp thì có phù hợp với tiêu chuẩn đường cao tốc hay không và giải pháp của Bộ trong thời gian tới. 

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, thời gian qua, đặc biệt là giai đoạn 2021-2026, Đảng và Nhà nước đã rất quan tâm đến việc đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, trong đó đặc biệt là hạ tầng giao thông. Trong nhiệm kỳ này, hiện đã dành trên 375 ngàn tỷ để triển khai xây dựng phát triển kết cấu hạ tầng, chủ yếu là xây đường cao tốc. Tuy nhiên, việc xây dựng đó mới chỉ đạt hơn 70% nhu cầu. Do đó, việc đầu tư hoàn chỉnh tuyến đường cao tốc trong bối cảnh nguồn lực có hạn là rất khó khả thi.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, nhiều nước phát triển như Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản đều phải thực hiện phân kỳ đầu tư đối với các tuyến đường cao tốc. "Chính vì thế, trên cơ sở học hỏi kinh nghiệm các nước, Bộ đã nghiên cứu, báo cáo cơ quan có thẩm quyền để thực hiện phân kỳ đầu tư theo những nguyên tắc để đảm bảo đáp ứng yêu cầu trong bối cảnh nguồn lực có hạn, nhưng cũng tạo tiền đề và sự thuận lợi trong giai đoạn sau khi có nguồn lực để nâng cấp", Bộ trưởng chia sẻ.

Bộ trưởng nêu rõ, cần ưu tiên đầu tư hoàn chỉnh đối với các đoạn tuyến có nhu cầu vận tải lớn. Nhiều đoạn tuyến đã đầu tư hoàn chỉnh: Hà Nội – Hải Phòng, Bến Lức – Long Thành, Phan Thiết – Dầu Giây, Biên Hòa – Vũng Tàu. Nguyên tắc thứ hai là đối với các tuyến nhu cầu vận tải chưa cao thì thực hiện phân kỳ đầu tư. Chỉ phân kỳ đầu tư về bề rộng mặt cắt, còn các yếu tố kỹ thuật để nâng cấp đều phải đảm bảo. Cần thực hiện giải phóng mặt bằng một lần theo quy hoạch.

"Với những nguyên tắc trên, Bộ GTVT đã phối hợp với Bộ Kế hoạch Đầu tư để tham mưu báo cáo Chính phủ, Quốc hội xem xét bổ sung danh mục, nguồn vốn tăng thu ngân sách 2022 để mở rộng hai tuyến đường chưa được đầu tư hoàn chỉnh. Thời gian tới, Bộ sẽ phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, đề xuất hoàn thiện các đoạn tuyến cao tốc còn lại theo quy hoạch, ưu tiên các tuyến mới có 2 làn xe, có lưu lượng lớn để đảm bảo cả nước có hệ thống đường cao tốc đồng bộ, hiện đại".

Điều hành phiên chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ chia sẻ thêm về vấn đề thiết kế xây dựng đường cao tốc. Theo Chủ tịch Quốc hội, đã có nhiều đại biểu tranh luận về vấn đề này. "Vốn liếng của ta không có nhiều nên phân kỳ đầu tư là đúng. Nhưng vấn đề phân kỳ đầu tư phải đạt mức tối thiểu như thế nào để đảm bảo ATGT thì Bộ GTVT cần suy nghĩ thêm", Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Chủ tịch Quốc hội dẫn chứng, ngay cả những đoạn vừa hoàn thành trong cao tốc Bắc - Nam, đoạn từ Cao Bồ đi Thanh Hóa và Thanh Hóa đi Diễn Châu, theo quan sát và nhiều người cho rằng, số lượng xe tham gia giao thông rất ít, vì tốc độ chỉ có 80 km/h và không có làn đường giật cấp. Do đó, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, chỉ cần một xe bị tai nạn hoặc bị xịt lốp thì sẽ tắc nghẽn hết tất cả, vì vậy rất cần xem xét vấn đề này.

Trước đó, trả lời đại biểu Trần Văn Tiến (Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Phúc) về tiêu chuẩn đường cao tốc, Bộ trưởng Bộ GTVT khẳng định, đối với tiêu chuẩn của Việt Nam hiện đang phù hợp; đối với quy chuẩn hiện cũng đang xây dựng. Thủ tướng Chính phủ đã giao nhiệm vụ của Bộ GTVT xây dựng quy chuẩn đường cao tốc của Việt Nam, dự kiến sẽ hoàn thành quy chuẩn này trong quý I/2024.

Trả lời đại biểu Hoàng Đức Thắng về tuyến cao tốc Cam Lộ - Túy Loan, Bộ trưởng Bộ GTVT cho biết, cao tốc Cam Lộ - La Sơn là dự án đầu tư công, có đoạn 4 làn xe, có đoạn 2 làn xe; đoạn La Sơn – Túy Loan triển khai theo hình thức BT có 2 làn xe. Quan điểm từ nhiệm kỳ này là cố gắng giải phóng 1 lần, còn đầu tư có thể hoàn chỉnh hoặc phân kỳ. Cả 2 đoạn tuyến này đều đã giải phóng mặt bằng xong. Bộ trưởng Bộ GTVT cho biết, thời gian tới sẽ có tham mưu đề xuất mở rộng 2 tuyến này.

Dự kiến năm 2024 nâng giới hạn tốc độ trên cao tốc từ 80 km/h lên 90 km/h

Đặt câu hỏi với Bộ trưởng Bộ GTVT, đại biểu Trần Quang Minh (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Bình) cho biết, hiện nay quy định về tốc độ tối đa trên các tuyến cao tốc được các doanh nghiệp và cử tri rất quan tâm. Trong phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội của kỳ họp này, có đại biểu đã nêu vấn đề tại sao nhiều tuyến cao tốc hoàn thành, đi vào vận hành khai thác chỉ cho phép tối đa là 80 km/h, như vậy là chưa tối ưu vận tải và thời gian lưu thông.

Trả lời đại biểu Trần Quang Minh về vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, hiện Việt Nam có tiêu chuẩn thiết kế đường cao tốc với 4 giới hạn tốc độ là 120 km/h, 100 km/h, 80 km/h và 60 km/h. Nhiều tuyến đường nếu đầu tư đồng bộ hoàn chỉnh theo quy hoạch thì có thể chạy tối đa 120 km/h như tuyến Hạ Long – Móng Cái, Hà Nội – Hải Phòng.

Từ đầu năm 2023, Bộ GTVT đã cho nghiên cứu rà soát các tiêu chuẩn có phù hợp với thực tế hay chưa và kết quả nghiên cứu cho thấy rằng, các tuyến quy định 80 km/h có thể nâng lên 90 km/h. Bộ GTVT đã điều chỉnh tiêu chuẩn thiết kế đường cao tốc và dự kiến năm 2024 có thay đổi giới hạn tốc độ tối đa.

Liên quan đến câu hỏi trách nhiệm trong việc trình dự án đầu tư không chính xác dẫn đến phải điều chỉnh thời gian thực hiện và tổng mức đầu tư mà Đại biểu Lê Hoàng Anh (Đoàn ĐBQH tỉnh Gia Lai) đưa ra, Bộ trưởng Bộ GTVT cho biết, trong kỳ trung hạn 2021 - 2025, Bộ GTVT được giao 64 dự án với tổng kinh phí là 300 nghìn tỷ đồng. "Đến nay, đã phê duyệt 60 dự án và đang triển khai. Về cơ bản các dự án tương đối tốt, không tăng tổng mức đầu tư, nếu có thì rất ít", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng chia sẻ.

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Bộ GTVT, có 3 dự án ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long tăng tổng mức đầu tư là Dự án cầu Rạch Miễu 2, Dự án đường cao tốc Mỹ An – Cao Lãnh, Dự án đường cao tốc An Hữu – Cao Lãnh.

"Nguyên nhân là trong thời gian khảo sát thiết kế dự án đúng thời gian dịch Covid-19 (2020 – 2021) dẫn đến khảo sát chưa được triệt để. Ngoài ra, nguyên nhân đơn giá đền bù giải phóng mặt bằng khi triển khai chính thức khác với khi khảo sát", Bộ trưởng thông tin thêm.