Đề án thu phí ô tô vào trung tâm TP. Hồ Chí Minh để giảm ùn tắc liệu có khả thi?

Thu phí vẫn chưa giải được bài toán UTGT

Nhiều khái niệm “mập mờ, khó hiểu”

Vừa qua, Công ty Cổ phần Công nghệ Tiên Phong đã trình đề xuất Dự án “Thu phí ô tô vào trung tâm TP. Hồ Chí Minh để hạn chế UTGT” lên UBND và Sở GTVT Thành phố. Theo phương án thiết kế mà doanh nghiệp này đưa ra, sẽ có 36 cổng thu phí đa làn, tự động không dừng và một trung tâm điều hành kết nối với các cổng thu phí được bố trí trên một vành đai khép kín. Các cổng này được đặt để thu phí các tuyến đường Hoàng Sa men theo bờ kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè đến đường Nguyễn Phúc Nguyên, giao với đường Cách Mạng Tháng Tám, đường Ba Tháng Hai, đường Lê Hồng Phong, Lý Thái Tổ, Nguyễn Văn Cừ, Võ Văn Kiệt, Tôn Đức Thắng. Trong đó, có hai cổng thu phí được lắp trên đường Bạch Đằng và Trường Sơn thu phí ở cửa ngõ sân bay Tân Sơn Nhất và được thu phí trong thời gian 15 năm.

Theo đề xuất, thời gian thu phí từ 6 giờ đến 19 giờ, đối với ô tô cá nhân mức thu phí từ 40.000 đồng. Riêng đối với loại hình xe taxi, xe tải và xe buýt thương mại thì có các mức thu phí dao động từ 30.000 đồng đến 50.000 đồng, cách thức thu phí là hoàn toàn tự động. Mỗi xe sẽ mở một tài khoản, xe vào trung tâm trong giờ cao điểm sẽ tự động trừ tiền. Trước khu vực thu phí sẽ có bảng thông báo vào khu vực thu phí chống ùn tắc để lái xe cân nhắc.

Ông Lâm Thiếu Quân - Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Công nghệ Tiên Phong cho biết, khi đề án này đưa vào sử dụng sẽ giảm ngay 50% lượng ô tô, giảm 30% taxi đi vào trung tâm và tăng số người sử dụng phương tiện công cộng trong năm đầu tiên.

Trao đổi với Tạp chí GTVT, ông Nguyễn Lê Ninh - Ủy viên Hội đồng Tư vấn Khoa học kỹ thuật môi trường, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc TP. Hồ Chí Minh cho rằng, đề án thu phí ô tô vào trung tâm thành phố không phù hợp với thực tiễn cuộc sống, xã hội. Để hạn chế, giảm bớt mật độ tập trung lưu lượng xe vào trung tâm thành phố bằng việc thu phí ô tô là không hiệu quả, gây tốn kém. Bởi vì, trung tâm thành phố là nơi tập trung nhiều dịch vụ, nếu việc thu phí được thực hiện thì những hộ kinh doanh và người dân có nhu cầu ra vào khu vực này thường xuyên sẽ phải “gồng gánh” thêm một  mức khoán phí nữa. Từ đó, giá thành dịch vụ, sản phẩm và đời sống người dân trở nên khó khăn hơn vì thu nhập ít, nhưng chi phí lại quá nhiều.

Cũng theo ông Ninh, tầm nhìn về giao thông đô thị phải gắn liền với thực tiễn cuộc sống, xã hội. Nếu không nắm được tình hình hiện tại thì không những không đưa ra chủ trương đúng, mà còn là đề án “ảo tưởng” trong phòng máy lạnh mà không phù hợp với thực tiễn.

Trong khi đó, nhiều ý kiến của các doanh nghiệp đang hoạt động trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh cho rằng, đề án thu phí ô tô vào trung tâm TP. Hồ Chí Minh vừa tốn kém lại không khả thi. Có rất nhiều định nghĩa mập mờ trong việc thu phí như: Căn cứ vào đâu để khẳng định xe ô tô gây nên ùn tắc? Căn cứ vào đâu mà thu tiền ô tô vào khu trung tâm? Khu trung tâm được định nghĩa như thế nào? Việc triển khai thu phí sẽ tạo hiệu ứng ngược là các xe khi vào khu trung tâm sẽ ngại di chuyển ra bên ngoài. Chẳng hạn như xe taxi, việc người dân có nhu cầu đi qua khu vực trạm thu phí sẽ dễ bị từ chối.

 Cần quy trách nhiệm nếu đề án thực hiện không hiệu quả

Theo TS. Phạm Sanh - một chuyên gia giao thông, để hạn chế mật độ dồn vào trung tâm của các phương tiện cá nhân bằng việc lập trạm thu phí là không hiệu quả. Nếu thu phí xe ô tô thì sẽ phát sinh thêm một lượng lớn xe gắn máy đổ dồn vào trung tâm vì phương tiện vận tải hành khách công cộng vẫn chưa phát triển. Có thể cắt giảm phương tiện nhưng không thể nào cắt giảm nhu cầu đi lại của người dân được. Trước mắt, Thành phố nên tập trung vào hệ thống giao thông công cộng, đồng thời xây dựng, mở rộng các bãi đậu xe trong trung tâm Thành phố. Đó là biện pháp tạm thời để cứu vãn tình trạng ùn tắc tại địa phương.

Ông Võ Kim Cương - nguyên Phó Kiến trúc sư trưởng TP. Hồ Chí Minh  cũng lo ngại rằng, xây dựng nhiều trạm thu phí sẽ chiếm một phần diện tích đường giao thông, tạo ra vật cản, làm chậm quá trình lưu thông, gây ra kẹt xe và còn làm ảnh hưởng đến cảnh quan đô thị. Hơn nữa, đường vào trung tâm có rất nhiều, nếu như thế phải lập thêm nhiều trạm thu, gây tốn kém, từ đó phát sinh việc tránh né những trạm thu, biến những con hẻm thành đường giao thông, gây thêm ách tắc.

Tuy nhiên, theo ông Bùi Xuân Cường - Giám đốc Sở GTVT TP. Hồ Chí Minh, Sở GTVT ủng hộ Đề án này để giảm ùn tắc. Thế nhưng, trước câu hỏi mà PV đặt ra, nếu thu phí ô tô thì sẽ giảm được bao nhiêu phần trăm tình trạng ùn tắc và nếu đề án thực hiện mà ùn tắc vẫn tiếp diễn thì trách nhiệm sẽ thuộc về ai thì Sở GTVT lại cho rằng hiện Đề án vẫn đang được trình lên UBND TP. Hồ Chí Minh và chờ quyết định. Việc mập mờ thông tin từ Sở GTVT khiến nhiều doanh nghiệp lo ngại.

Anh Võ Nguyên Vũ - một doanh nghiệp vận tải tại quận Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh bức xúc cho rằng: Nếu đề án không được đưa thông tin đầy đủ, lấy ý kiến từ người dân, doanh nghiệp và có các bước đánh giá bài bản thì thiệt hại của người dân ai sẽ chịu trách nhiệm? Hơn nữa, hiện nay tình trạng phí chồng phí đã gây cản trở cho sự phát triển của doanh nghiệp. Việc thu phí này chẳng khác gì một BOT không cần thiết trên địa bàn Thành phố. Trong tương lai, nếu Đề án được thông qua thì người dân chúng tôi phải được là thành viên giám sát. Nếu việc thu phí gây thêm ùn tắc hoặc tiếp tục ùn tắc thì phải nêu rõ những người chịu trách nhiệm và xử lý nghiêm minh. Có như vậy, người dân mới an tâm kinh doanh sản xuất và phát triển