Hiện trạng và giải pháp cải tạo nút giao thông khu vực nội thành Hà Nội

Key words: Ha Noi, intersection, traffic jam, urban roads.

Mạng lưới đường bộ khu vực Hà Nội được cấu thành bởi các trục đường giao thông liên tỉnh là những quốc lộ hướng tâm có dạng nan quạt và các trục đường đô thị bao gồm các đường vành đai, các trục chính đô thị và các đường phố. Chính vì vậy, Hà Nội có một mạng lưới các nút giao thông dày đặc với nhiều loại hình khác nhau.

Căn cứ vào loại hình nút, nút giao thông trong đô thị trung tâm thủ đô Hà Nội chia làm hai loại:

-       Nút giao cùng mức: Là nút giao phổ biến ở Thủ đô, các nút giao này có năng lực thông hành thấp, nhiều nút giao chưa có pha đèn để tách riêng dòng xe rẽ trái, chưa có đủ làn chờ. Hệ thống đèn tín hiệu hoạt động riêng lẻ tại mỗi vị trí lắp đặt, chưa có sự quản lý, điều hành tự động một cách tổng thể phối hợp điều tiết giữa các nút giao căn cứ theo quan sát tình hình giao thông thực tế nên chưa tối ưu hóa được việc di chuyển của dòng xe. Do vậy, tại vị trí các nút giao này thường xuyên xảy ra ùn tắc với mật độ cao như nút giao Trường Trinh – Tôn Thất Tùng, Phạm Ngọc Thạch – Chùa Bộc, Tôn Đức Thắng – Nguyễn Lương Bằng, Đê La Thành (từ ngã tư Ô Chợ Dừa đến Giảng Võ)…

-       Nút giao khác mức: toàn thành phố Hà Nội có hơn 1000 nút giao nhưng chỉ có khoảng 10% là nút giao khác mức. Để giải quyết bài toán giảm ùn tắc giao thông, trong những năm gần đây, Hà Nội đã xây dựng nhiều nút giao khác mức và bước đầu đã đạt được một số hiệu quả nhất định.

Căn cứ vào vị trí các nút giao thông có thể phân thành:

-       Mạng lưới các nút giao thông nằm trong các khu phố cổ, phố cũ. Đây là khu vực có mật độ nút và mặt bằng các nút ổn định với mật độ khoảng 100m/nút (mạng lưới bàn cờ), trong đó các nút quan trọng được lắp đặt đèn tín hiệu, vận tốc xe đi trong khu vực này chỉ đạt trung bình 20km/h. Trong khu vực này tình trạng ách tắc giao thông đô thị không nghiêm trọng như các khu vực cửa ô do có mật độ đường cao, phân bố đồng đều. Tuy nhiên, vẫn xảy ra ách tắc tại một số nút như ngã năm Hàng Bông – Cửa Nam, nút Lê Duẩn – Khâm Thiên…

-       Mạng lưới các nút nằm trên các đường vành đai, các trục hướng tâm, các cửa ô và khu vực đô thị hóa. Các nút này được xây dựng từ năm 1954 trở lại đây. Thực tế cho thấy tất cả các nút nằm trên đường vành đai như vành đai 1: nút Kim Liên – Ô Chợ Dừa, nút Láng Hạ – Giảng Võ… vành đai 2: nút ngã tư Vọng…, vành đai 3: nút Khuất Duy Tiến – Nguyễn Trãi… luôn trong tình trạng quá tải và thường xuyên xảy ra tình trạng ách tắc giao thông vào giờ cao điểm cũng như ở các giờ khác. Để giải quyết vấn đề này, Thành phố Hà Nội đã và đang triển khai xây dựng cầu vượt nhẹ tại một số nút giao quan trọng khi mà hệ thống vận chuyển hành khách công cộng khối lượng lớn chưa thể đưa vào khai thác. Với tổng mức đầu tư gần 2000 tỷ đồng, 7 cây cầu vượt nhẹ đã đưa vào sử dụng tại các nút giao thông trọng điểm bước đầu đã phát huy tác dụng, làm giảm thiểu ùn tắc và phương tiện lưu thông được thuận lợi. Tuy nhiên, vấn đề này cần được xem xét tổng thể mối quan hệ để có giải pháp trên toàn hệ thống, tránh tình trạng giải quyết được vị trí này lại gây ách tắc cho vị trí khác. Việc xây dựng các cây cầu cũng đang tồn tại một số nhược điểm về mặt gắn kết lưu thông giữa cầu và các tuyến đường xung quanh chưa hợp lý, dẫn đến ùn tắc ở các điểm kế cận. Điển hình như cầu vượt ở tuyến đường Trần Khát Chân – Đại Cồ Việt có kết nối giữa các tuyến chưa hợp lý đã tạo ra ùn tắc ở một số điểm tại các tuyến phố sát bên.

Quy chuẩn Việt Nam về quy hoạch xây dựng QCXDVN 01:2008/BXD quy định chỗ giao nhau giữa các đường đô thị được tổ chức như sau:

-       Đường cao tốc, đường trục chính, đường chính cấp đô thị với đường đô thị khác phải giao nhau ở khác độ cao.

-       Ở vị trí quan trọng, đường cao tốc và đường chính cấp đô thị với đường phố liên khu vực và đường vận tải phải giao nhau ở khác độ cao. Ở hướng phụ cho phép các luồng giao thông cắt nhau.

-       Các loại đường khác cho phép tổ chức giao thông ở cùng độ cao.

Trên cơ sở đó, nguyên tắc tổ chức giao thông tại các nút giao của Thủ đô Hà Nội được đề xuất trong Bảng 1.

Bảng 1. Nguyên tắc tổ chức giao thông