Hiệu quả rõ nét sau 3 năm hoạt động đường sông pha biển

Vận tải ĐTNĐ đã "chia lửa" cho vận tải đường bộ. Ảnh: Vũ Thành

Tạo bước đột phá lớn

Từ năm 2014, Bộ GTVT đã mở tuyến vận tải ven biển Quảng Ninh - Quảng Bình - Bình Thuận - Kiên Giang dành cho tàu pha sông biển nhằm khắc phục những hạn chế trong việc khai thác lợi thế về vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên của đất nước ta, thúc đẩy mạnh mẽ cho sự phát triển lĩnh vực ĐTNĐ vốn là hình thái giao thông thế mạnh của Việt Nam.

Chia sẻ về lợi ích thực tế của tuyến vận tải ven biển, đại diện Công ty Cổ phần Thương mại và Vận tải Thái Hà (huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương) chia sẻ, là một trong những đơn vị tiên phong trong tuyến vận tải ven biển, chúng tôi thực sự thấy rằng, việc mở ra tuyến vận tải ven biển là một chủ trương đúng, mang lại những lợi ích rất to lớn cho doanh nghiệp.

Trước đây, khi chưa có tuyến ven biển, đơn vị thường phải sử dụng tàu biển để chạy những chuyến hàng đi vào miền Nam. Tàu biển có mức đầu tư lớn hơn rất nhiều so với những tàu VR-SB (tàu sông pha biển) cùng tải trọng. Nếu một chiếc tàu biển loại 1.000 tấn có mức đầu tư khoảng từ 27 đến 30 tỷ đồng thì 01 chiếc tàu VR-SB 2.000 tấn chỉ khoảng 13 tỷ đồng. Bên cạnh đó, đội ngũ thuyền viên của tàu biển là 12 người chia làm 3 ca làm việc, trong khi tàu VR-SB thì chỉ cần 9 thuyền viên; mức độ về điều kiện an toàn của tàu biển cũng cao hơn nhiều so với tàu VR-SB…”, đại diện Công ty Thái Hà chia sẻ.

Trên thực tế, việc đưa vào khai thác tuyến vận tải ven biển đã giúp cho các doanh nghiệp giảm được rất nhiều chi phí đầu tư, vận hành trong hoạt động vận tải, đặc biệt là tăng cường mạnh mẽ sức cạnh tranh, tạo “cú hích” mạnh cho phương thức vận tải vốn là thế mạnh quốc gia nhưng còn chậm phát triển này.

Theo Cục ĐTNĐ Việt Nam, sau gần 3 năm hoạt động, tuyến vận tải ven biển đầu tiên được triển khai đã đem lại bước đột phá lớn, kết nối vận tải đường sông - ven biển - đường bộ thông suốt Bắc - Trung - Nam.

Số liệu thống kê từ tháng 7/2014 đến 7/2017 cho thấy, trên tuyến đã có 41.963 lượt phương tiện mang cấp VR-SB vào và rời cảng, bến thủy nội địa, cảng biển với 35.297.835 tấn hàng hóa được vận chuyển. Năm 2016, vận chuyển hàng hóa trên tuyến vận tải ven biển tăng trưởng 254% so với năm 2015.

Hàng hóa được vận chuyển trên tuyến khá đa dạng. Trong đó, chặng từ Quảng Ninh, Hải Phòng đi Thanh Hóa, Hà Tĩnh chủ yếu là vật liệu xây dựng, thiết bị máy móc, than... Chiều ngược lại từ Nghệ An, Hà Tĩnh đi Hải Dương chủ yếu là vật liệu đá. Chặng từ Nhà máy Lọc dầu Nghi Sơn đi các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế là nguyên liệu, phụ gia cho các nhà máy xi măng, xăng dầu và hàng hóa tổng hợp. Tuyến từ TP. Hồ Chí Minh đi Vũng Tàu, Kiên Giang và ngược lại gồm các mặt hàng tổng hợp như: Gạo, phân bón, vật liệu xây dựng, gỗ, hàng tiêu dùng...

Theo đánh giá của Bộ GTVT, tuyến vận tải ven biển đã khắc phục những hạn chế trong việc khai thác lợi thế về vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên của đất nước ta, nhờ đó thúc đẩy mạnh mẽ cho sự phát triển lĩnh vực ĐTNĐ. Tuyến vận tải ven biển cũng đang là một “hạt nhân” tích cực trong việc giảm tải cho đường bộ trên tuyến hành lang vận tải Bắc - Nam, thực hiện tốt chiến lược phát triển dịch vụ vận tải, thúc đẩy tái cơ cấu và tạo sự kết nối trong lĩnh vực vận tải.

Đặc biệt thời gian qua, Bộ GTVT đã quyết liệt thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ, kể cả công tác kiểm soát tải trọng phương tiện đường bộ để phát triển thị trường vận tải có cơ cấu hợp lý, do đó phương tiện VR-SB đã và đang có rất nhiều thuận lợi để phát triển.

Trao đổi với Tạp chí GTVT, ông Hoàng Hồng Giang - Cục trưởng Cục ĐTNĐ Việt Nam cho biết, tuyến vận tải ven biển Quảng Ninh - Kiên Giang đã thực sự “chia lửa” cho vận tải đường bộ với hơn 900 doanh nghiệp tham gia vận chuyển hàng hóa cùng mức tăng trưởng trên 250%.

“Sản lượng vận tải của tuyến vận tải ven biển này tương ứng với số lượng hàng hóa được giảm áp lực vận tải cho QL1. Với sản lượng vận tải trên 35 triệu tấn của tuyến vận tải ven biển, tuyến QL1 đã giảm khoảng 1,2 triệu xe ô tô tải loại 30 tấn. Đó là minh chứng rõ ràng cho tính hiệu quả và thiết thực của tuyến vận tải ven biển”, Cục trưởng Hoàng Hồng Giang khẳng định.

Tháo gỡ những bất cập

Theo thống kê của Cục Đăng kiểm Việt Nam, trên toàn tuyến, phương tiện VR-SB hiện có 1.435 chiếc và đã có tàu trọng tải trên 20.000 tấn. Theo đó, tuyến vận tải ven biển đang phải đối diện với nhiều bất cập làm kìm hãm sự phát triển. Theo Cục trưởng Hoàng Hồng Giang, một trong những vấn đề lớn của tuyến vận tải này là thiếu tính kết nối giao dịch vận tải để tạo thành trục lưu thông hàng hóa.

Hiện nay, mô hình của các doanh nghiệp vận tải ĐTNĐ còn nhỏ lẻ, thiếu hệ thống đồng bộ phục vụ các giao dịch vận tải dẫn đến tình trạng nhiều tàu chuyển hàng từ Bắc vào Nam song lại phải chạy tàu không ra hoặc ngược lại. Qua đó ta có thể thấy rằng, việc đẩy nhanh sự phát triển của các sàn giao dịch vận tải, các đại lý vận tải đồng bộ với cả 5 lĩnh vực giao thông để kết nối hàng hóa là giải pháp rất thiết thực nhằm khắc phục tình trạng này, đồng thời gia tăng năng suất vận tải.

Cục ĐTNĐ Việt Nam đang phối hợp với một số doanh nghiệp để xây dựng thêm sàn giao dịch vận tải nhằm kết nối hàng hóa một cách hiệu quả, tăng sản lượng vận tải cho ĐTNĐ.

Cùng với đó, trên tuyến vận tải cũng đang tồn tại một số khó khăn, bất cập liên quan đến công tác quản lý, kiểm tra, giám sát hành trình của phương tiện chưa được nâng cao do các phương tiện VR-SB không phải trang bị thiết bị giám sát AIS (trừ tàu khách cao tốc, tàu tham gia vận chuyển bùn, đất).

Về vấn đề này, Cục ĐTNĐ Việt Nam sẽ sớm hoàn thiện cơ sở phần mềm dữ liệu kết nối đồng bộ với Cục Hàng hải Việt Nam và Cục Đăng kiểm Việt Nam nhằm bắt buộc các tàu tham gia hoạt động của tuyến vận tải ven biển phải lắp đặt thiết bị AIS trong năm 2017, từ đó các cơ quan quản lý có thể giám sát được hành trình của các tàu khi hoạt động.

Thời gian tới, Cục ĐTNĐ Việt Nam sẽ tiếp tục đẩy mạnh hoạt động ven biển thông qua việc thực hiện nâng cấp và đồng bộ cơ sở hạ tầng giao thông, đồng thời tăng cường đối thoại doanh nghiệp nhằm giải quyết những bất cập thực tiễn trong quá trình hoạt động của tuyến.

Đặc biệt, để phát huy năng lực của tuyến vận tải ven biển thì cần nới rộng phạm vi hoạt động của các phương tiện, đồng thời mở rộng vận tải ven biển với các nước Campuchia, Thái Lan, Myanmar ở phía Nam và Trung Quốc ở phía Bắc