Ngành KH&CN quyết tâm thực hiện “mục tiêu kép”

Robot… đã có những đóng góp hiệu quả vào việc phòng, chống dịch COVID-19.

Chính sách, pháp luật theo chuẩn mực quốc tế

Bộ KH&CN đã trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành 16 văn bản (trong đó có 01 văn bản của Chính phủ, 15 văn bản của Thủ tướng Chính phủ), cụ thể: Chính sách, pháp luật về KH&CN được tập trung hoàn thiện để thúc đẩy chất lượng nghiên cứu theo chuẩn mực quốc tế, phát huy hiệu quả đầu tư đối với phát triển KH, CN&ĐMST; tổ chức triển khai hiệu quả và đồng bộ các Chương trình KH&CN cấp quốc gia đến năm 2030; phát triển toàn diện và bền vững hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST quốc gia; nghiên cứu, phát triển và ứng dụng KH&CN vũ trụ; ứng dụng công nghệ, đổi mới công nghệ tạo ra thay đổi đột phá về năng suất, nâng cao chất lượng, khả năng cạnh tranh; khuyến khích các doanh nghiệp, tập đoàn lớn đầu tư vào lĩnh vực công nghệ cao; đẩy nhanh tốc độ và hiệu quả ứng dụng, phát triển trí tuệ nhân tạo trong tất cả các ngành, lĩnh vực; xây dựng quy hoạch mạng lưới tổ chức KH&CN công lập và quy hoạch phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 ,...

Ứng dụng công nghệ nâng cao năng lực phòng, chống dịch Covid-19

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, ngay từ những ngày đầu dịch Covid-19 bùng phát, Bộ KH&CN chủ động, tích cực triển khai nhiều hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển, ứng dụng công nghệ góp phần nâng cao năng lực phòng, chống dịch Covid-19. Trong đó, đã huy động lực lượng đông đảo các chuyên gia, nhà khoa học hàng đầu ở Việt Nam và doanh nghiệp triển khai theo quy trình, đặc biệt các nhiệm vụ KH&CN cấp quốc gia nghiên cứu về đặc điểm dịch tễ học, chế tạo bộ KIT phát hiện SARS-CoV-2, xây dựng phác đồ điều trị, sản xuất vắc xin phòng Covid-19, sản xuất kháng thể đơn dòng, robot và máy thở phục vụ tình huống ứng phó với các cấp độ dịch bùng phát; thúc đẩy hợp tác công - tư trong hoạt động nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ.

Bên cạnh đó, Bộ KH&CN cũng rất kịp thời tổ chức các buổi làm việc với các nhà khoa học đầu ngành và doanh nghiệp để cập nhật, trao đổi, đề xuất các công nghệ xét nghiệm các chủng vi-rút SARS-CoV-2 mới cũng như tiếp tục hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước  nghiên cứu, sản xuất và thử nghiệm lâm sàng vắc-xin phục vụ hiệu quả công tác phòng, chống dịch Covid-19. 

Ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm soát dịch bệnh và hỗ trợ điều trị: phát huy nền tảng của Hệ tri thức Việt số hóa trong phòng, chống dịch Covid-19, Bộ KH&CN đã phối hợp với các Bộ, ngành xây dựng bản đồ vùng dịch sử dụng Vmap, phát hiện những người có nguy cơ lây nhiễm tại các điểm du lịch, xây dựng phần mềm khai báo y tế. Đồng thời, tham gia Tổ thông tin đáp ứng nhanh phòng, chống dịch Covid-19; huy động các nhà khoa học, các chuyên gia nghiên cứu kịp thời tạo ra các sản phẩm KH&CN phục vụ hiệu quả công tác truy vết, kiểm soát các ca bệnh, khoanh vùng, dập dịch, dự báo dịch tễ,… Tổ đã thực hiện việc phân tích thông tin dữ liệu lớn kết hợp dịch tễ học và thực tiễn xã hội để cung cấp kịp thời cho Ban Chỉ đạo quốc gia phòng, chống dịch Covid-19 và Bộ Y tế phục vụ chỉ đạo điều hành phòng, chống dịch . Bên cạnh đó, đã triển khai miễn phí ứng dụng Microsoft Teams - nền tảng hỗ trợ dạy học trực tuyến và tương tác trực tuyến trong lĩnh vực y tế và giáo dục trên diện rộng.

Hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp khai thác, ứng dụng, chuyển giao công nghệ: cung cấp miễn phí các tiêu chuẩn quốc gia, các tiêu chuẩn quốc tế mới nhất liên quan đến lĩnh vực trang thiết bị y tế phục vụ phòng, chống dịch Covid-19 (máy thở, máy hô hấp, khẩu trang y tế, khẩu trang kháng khuẩn,…); lĩnh vực về quản lý rủi ro thông qua Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng, Bộ KH&CN (www.tcvn.gov.vn); tập trung ưu tiên cơ sở vật chất, nguồn lực để hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp sản xuất trang thiết bị y tế như máy thở, khẩu trang y tế,… Các hoạt động đo lường, thử nghiệm, hỗ trợ Tập đoàn Vingroup sản xuất các máy thở không xâm nhập VFS-310 và máy thở xâm nhập VFS-510; hỗ trợ nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao công nghệ trong công tác phòng, chống dịch Covid-19 tại địa phương.

Cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia

Bộ KH&CN tiếp tục rà soát, cắt giảm đơn giản hóa các quy định liên quan đến hoạt động kinh doanh; thực hiện cải thiện toàn diện công tác quản lý, kiểm tra chuyên ngành và kết nối Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN; Tiếp tục triển khai các Đề án đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Thực hiện tốt các hoạt động dịch vụ chuyên ngành phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Triển khai có hiệu quả các chương TBT của Hiệp định FTA đã ký kết: Hiệp định TBT/WTO, Hiệp định CPTPP, EVFTA và các FTA khác. Tổ chức lễ trao giải thưởng Giải thưởng Chất lượng Quốc gia, Giải thưởng Chất lượng Quốc tế châu Á - Thái Bình Dương 2019 - 2020.

Phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng, hoàn thiện dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ nhằm đưa sở hữu trí tuệ trở thành công cụ quan trọng nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, tạo môi trường khuyến khích ĐMST và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Tăng cường giải quyết thủ tục xác lập quyền sở hữu trí tuệ, đặc biệt là thẩm định đơn sáng chế. Phối hợp với các Bộ/ngành/địa phương hỗ trợ hiệu quả việc đăng ký, bảo hộ nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý của Việt Nam ở nước ngoài, nhất là đối với những hàng hóa tại thị trường tiềm năng. Điển hình vải thiều Lục Ngạn đã trở thành sản phẩm đầu tiên của Việt Nam được chính thức bảo hộ là chỉ dẫn địa lý tại Nhật Bản từ ngày 12/3/2021, tạo tiền đề thuận lợi cho việc thúc đẩy bảo hộ nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý cho các nông sản khác của Việt Nam tại thị trường khó tính này, đồng thời mở ra nhiều cơ hội mới cho việc xuất khẩu, tiêu thụ vải thiều Việt Nam ở các thị trường khác.

Triển khai các giải pháp để tiếp thu và làm chủ các công nghệ cốt lõi của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo. Hoàn thiện hành lang pháp lý để sớm triển khai Chương trình quốc gia phát triển công nghệ cao đến năm 2030. Phối hợp với các bộ, ngành, địa phương xây dựng kế hoạch triển khai Chiến lược nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo. 

Thị trường KH&CN: gắn KH&CN với sản xuất, kinh doanh

Thị trường KH&CN tiếp tục được thúc đẩy phát triển và từng bước phát huy vai trò cầu nối, gắn kết hoạt động KH&CN với sản xuất, kinh doanh. Ngày 13/7/2021 Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam vừa ký Quyết định số 1158/QĐ-TTg ban hành Chương trình phát triển thị trường khoa học và công nghệ quốc gia đến năm 2030. Chương trình đặt mục tiêu đến năm 2030, giá trị giao dịch hàng hóa khoa học và công nghệ hằng năm tăng mạnh, bình quân đạt 30%, trên 35% đối với một số lĩnh vực, ngành hàng xuất khẩu chủ lực. Tỷ trọng giao dịch tài sản trí tuệ đạt trên 20%, tỷ trọng giao dịch các công nghệ nhập khẩu từ các nước phát triển đạt 35%. Tỷ trọng giao dịch công nghệ từ các viện nghiên cứu, trường đại học Việt Nam đạt trên 40% trong tổng giao dịch công nghệ có nguồn gốc trong nước.

Tổ chức triển khai Chương trình Đổi mới công nghệ quốc gia đến năm 2030 theo hướng lấy doanh nghiệp làm trung tâm đổi mới và ứng dụng công nghệ, tập trung đầu tư có trọng tâm, trọng điểm nhằm nâng cao năng lực KH&CN quốc gia, năng lực hấp thu công nghệ của doanh nghiệp, tạo ra các sản phẩm chủ lực, sản phẩm trọng điểm; hình thành và phát triển các sản phẩm, hàng hóa thương hiệu Việt Nam mới có khả năng cạnh tranh về chất lượng và giá thành. 

Phát triển mạnh mẽ hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST

Hệ sinh thái ĐMST tiếp tục phát triển mạnh mẽ; hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo. Đến nay, đã có khoảng hơn 3.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam, chủ yếu tập trung ở hai thành phố lớn là Hà Nội và TP Hồ Chí Minh. Một số ngành đã chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo có thể kể đến như ngành công nghệ giáo dục, công nghệ tài chính hay trong các lĩnh vực tương đối truyền thống như bất động sản, du lịch. Cả nước hiện có 69 cơ sở ươm tạo, 186 khu làm việc chung, 28 tổ chức thúc đẩy kinh doanh, khoảng 138 trường đại học, học viện, cao đẳng tổ chức những hoạt động về khởi nghiệp sáng tạo, trong đó có 43 trường đã thành lập vườn ươm, trung tâm, câu lạc bộ nhằm hỗ trợ khởi nghiệp lâu dài.

Đẩy mạnh hoạt động KH,CN&ĐMST tại địa phương

Hoạt động KH,CN&ĐMST tại địa phương được đẩy mạnh thông qua việc hướng dẫn địa phương xây dựng một số nội dung về KH,CN&ĐMST trong các quy hoạch tỉnh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; tháo gỡ kịp thời những vướng mắc về cơ chế chính sách, phát triển tiềm lực KH&CN, các rào cản phát triển đối với doanh nghiệp trong bối cảnh dịch Covid-19 có nhiều tác động xấu đến mọi mặt của đời sống, kinh tế - xã hội; triển khai ký kết và thực hiện các Chương trình phối hợp hoạt động KH&CN nhằm giải quyết, xử lý một số vấn đề mang tính cấp thiết của địa phương như biến đổi khí hậu, dịch bệnh, bảo tồn gen và nâng cao chuỗi giá trị đối với sản phẩm đặc thù, sản phẩm có lợi thế của tỉnh; xây dựng mô hình thí điểm ứng dụng tiến bộ KH&CN, khai thác có hiệu quả các lợi thế và điều kiện đặc thù của từng vùng, địa phương.

Truyền cảm hứng, tôn vinh các nhà khoa học

Công tác truyền thông KH&CN đã góp phần đưa tri thức và tiến bộ KH&CN đến nhanh hơn với quảng đại quần chúng và đời sống sản xuất, xã hội; khơi dậy, truyền cảm hứng và khát vọng sáng tạo trong cộng đồng; góp phần hình thành văn hóa ĐMST và nuôi dưỡng tình yêu khoa học trong giới trẻ, giúp tạo ra một xã hội tôn trọng khoa học và có tư duy sáng tạo. Cụ thể: đã kịp thời cung cấp thông tin chính thống về KH,CN&ĐMST; phát động Chiến dịch truyền thông xã hội Hightech Vietnam hướng tới mục tiêu thúc đẩy sự quan tâm của cộng đồng với các vấn đề KH,CN&ĐMST; xây dựng và ra mắt chuyên trang chào mừng Ngày KH&CN Việt Nam 18/5 nhằm giới thiệu các hoạt động nổi bật, cổ vũ tinh thần sáng tạo vì sự phát triển KH&CN trong cộng đồng; tuyên truyền, giới thiệu, quảng bá kết quả, sản phẩm thành tựu, ứng dụng KH&CN trong mọi mặt đời sống, kinh tế - xã hội, đặc biệt là các thành tựu nghiên cứu trong công tác phòng, chống dịch Covid-19 như nghiên cứu, sản xuất vắc-xin, robot y tế,...

Công tác xây dựng hạ tầng thông tin KH&CN tiếp tục được chú trọng phát triển. CSDL công bố khoa học của Việt Nam đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu tra cứu thông tin, kết quả thực hiện nhiệm vụ KH&CN phục vụ công tác quản lý và nghiên cứu. Việc triển khai Đề án “Phát triển nguồn tin KH&CN phục vụ nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030” làm cơ sở để tập trung xây dựng và phát triển các nguồn tin KH&CN trong nước, tạo thành hệ tri thức cốt lõi của nền KH&CN Việt Nam. CSDL về công nghệ, chuyên gia công nghệ, các tổ chức trung gian liên tục được cập nhật phục vụ nhu cầu đổi mới công nghệ của doanh nghiệp. Xây dựng và cập nhật CSDL về Tổ chức KH&CN. 

6 tháng cuối năm 2021: tiếp tục thực hiện “mục tiêu kép” 

Xây dựng và ban hành Chương trình hành động của Bộ KH&CN thực hiện Nghị quyết số 50/NQ-CP ngày 20/5/2021 của Chính phủ và Kết luận của Thủ tướng Chính phủ tại Thông báo số 145/TB-VPCP ngày 03/6/2021; Nghị quyết của Chính phủ về Chương trình hành động của Chính phủ triển khai thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030 và phương hướng, nhiệm vụ phát triển đất nước 5 năm 2021-2025.

Phối hợp với Văn phòng Chính phủ hoàn thiện hồ sơ dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ, trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ Hai, Quốc hội khóa XV (tháng 10/2021).

Tiếp tục tập trung thực hiện mục tiêu kép, vừa phòng, chống dịch hiệu quả, vừa phát triển kinh tế - xã hội trong trạng thái bình thường mới. Đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ để đề ra các giải pháp phục vụ phòng, chống dịch bệnh Covid-19 trong đó đặc biệt chú trọng đến nghiên cứu, chuyển giao công nghệ phục vụ sản xuất vắc-xin. Xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình KH&CN trọng điểm quốc gia “Nghiên cứu sản xuất vắc xin sử dụng cho người đến năm 2030”.

Đẩy mạnh việc rà soát, bổ sung, hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách về KH,CN&ĐMST. Tập trung hoàn thành đúng tiến độ các đề án thuộc Chương trình công tác của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền của Bộ trưởng trong năm 2021 để khơi thông nguồn lực, thúc đẩy phát triển mạnh mẽ KH,CN&ĐMST.

Tập trung xây dựng, triển khai hiệu quả, có trọng điểm các chương trình KH&CN cấp quốc gia theo định hướng tái cơ cấu các chương trình KH&CN quốc gia giai đoạn 2021-2025 trong đó doanh nghiệp đóng vai trò trung tâm, thực hiện thiết thực, hiệu quả các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.

Phát triển thị trường KH&CN, đẩy nhanh thành lập các trung tâm khởi nghiệp sáng tạo quốc gia, trước mắt tại Hà Nội, Đà Nẵng và TP Hồ Chí Minh; tăng cường liên kết các mạng lưới đổi mới sáng tạo trong và ngoài nước.

Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động chỉ đạo, điều hành và xử lý công việc; tái cấu trúc quy trình, đơn giản hóa thủ tục hành chính đáp ứng yêu cầu triển khai 100% dịch vụ công trực tuyến mức độ 4, bảo đảm công khai, minh bạch, tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho nhà khoa học và các doanh nghiệp.

Tích cực, chủ động hội nhập và hợp tác quốc tế về khoa học và công nghệ; tranh thủ trao đổi, tiếp nhận những thành tựu KH&CN của thế giới, tận dụng tối đa cơ hội của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư mang lại để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.