Nguy cơ ô nhiễm môi trường từ hàng tồn tại các cảng biển

Cảng biển

Số liệu báo cáo của các doanh nghiệp kinh doanh kho bãi cảng được Tổng cục Hải quan thống kê sơ bộ cho thấy, tính đến hết tháng 8/2014, số lượng hàng hóa tồn đọng tại các cảng biển Việt Nam khoảng 5.450 công-ten-nơ và 1.323 kiện, trong đó, phân bố tại các khu vực cảng Hải Phòng hơn 5.000 công-ten-nơ, Quảng Ninh 52, Đà Nẵng 99, cảng TP. Hồ Chí Minh có 177 công-ten-nơ và 1.323 kiện hàng…

Hàng hóa tồn đọng chủ yếu thuộc loại hình xuất nhập khẩu như tạm nhập tái xuất, nhập máy móc thiết bị tạo tài sản cố định, nhập kinh doanh. Mặt hàng tồn đọng chủ yếu gồm cao su, lốp cao su đã qua sử dụng, quần áo đã qua sử dụng, phế liệu, thiết bị điện đã qua sử dụng, hàng điện tử đã qua sử dụng, thực phẩm đông lạnh…

Ông Nguyễn Nhật - Cục trưởng Cục Hàng hải Việt Nam (Bộ GTVT) cho biết: Tại cảng Hải Phòng có những công-ten-nơ hàng đã tồn đọng cả 5-10 năm. Trong số hơn 5.000 công-ten-nơ hàng hóa tồn đọng tại cảng này thì có tới hơn 1.000 công-ten-nơ bị “bỏ quên” từ những năm 2006.

Một lượng hàng lớn tại các cảng biển thuộc về hàng tạm nhập, tái xuất, chủ yếu người đứng tên nhận lô hàng là các tổ chức, cá nhân nước ngoài hoặc doanh nghiệp kinh doanh tạm nhập tại xuất. Hàng hóa về cảng Hải Phòng sau đó tái xuất đi Trung Quốc hoặc nước thứ 3 nhưng do chính sách kiểm soát rất chặt chẽ hàng nhập khẩu qua biên giới phía Trung Quốc nên việc tái xuất hàng hóa gặp khó khăn.

Hiện số lượng hàng hóa tồn đọng quá lớn, gia tăng nhanh trong thời gian ngắn, trong khi đó, tính chất hàng hóa rất đa dạng và phức tạp, đa phần hàng hóa có dấu hiệu vi phạm pháp luật nhưng lại có giá trị thấp.

Theo ông Nhật, qua kiểm tra, đánh giá, chi phí lưu công-ten-nơ, phí lưu bãi phải trả cho đơn vị vận tải và kinh doanh kho bãi của nhiều lô hàng lớn hơn giá trị thực tế của lô hàng đó. Các lô hàng phế liệu cao su hoặc lốp cao su đã qua sử dụng chi phí bình quân trả phí lưu công-ten-nơ, kho bãi khoảng 300 triệu đồng/công-ten-nơ trong khi giá trị hàng hóa chỉ khoảng 10-20 triệu đồng/ công-ten-nơ.

“Kiểm tra 1.426 công-ten-nơ hàng hóa tại cảng Hải Phòng, cơ quan chức năng đã phát hiện và xử lý nhiều vi phạm về việc vận chuyển vào Việt Nam những mặt hàng không đủ tiêu chuẩn nhập khẩu, hàng hóa tạm nhập tái xuất phải không có giấy phép, hàng hóa thuộc danh mục cấm tạm nhập tái xuất, hoặc đã tạm dừng”, ông Nguyễn Nhật cho biết.

Về việc xử lý hàng ngàn công-ten-nơ “rác thải” ở các cảng biển, ông Nguyễn Nhật cho rằng, cơ quan Hải quan phải thực hiện trình tự các bước thủ tục, mất rất nhiều thời gian trong việc kiểm tra thực tế hàng hóa để xác định, phân loại đối tượng cũng như thời gian thông báo tìm chủ sở hữu hàng hóa theo quy định của pháp luật và phát sinh nhiều chi phí cho ngân sách Nhà nước.

“Trường hợp phải xử lý tiêu hủy đối với hàng hóa không còn giá trị sử dụng hoặc đối tượng buộc tiêu hủy như phế thải nhựa, quần áo cũ... thì năng lực tiêu hủy của các đơn vị có chức năng xử lý cũng hạn chế, chi phí tiêu hủy cao...”, ông Nhật nói.

Để giải tỏa số hàng hóa trên khỏi các cảng biển nhằm hạn chế tình trạng hư hỏng, giảm thiệt hại cho Nhà nước và doanh nghiệp, Cục Hàng hải Việt Nam kiến nghị, Bộ GTVT phối hợp với Bộ Tài chính chỉ đạo Tổng công ty Công nghiệp tàu thủy Việt Nam xử lý 183 công-ten-nơ của đơn vị này đang tồn đọng tại cảng Hải Phòng, báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét giải quyết dứt điểm nhằm hạn chế hư hỏng. Bộ GTVT có ý kiến với Bộ Tài chính chỉ đạo Tổng cục Hải quan Việt Nam thực hiện xử lý hàng hóa tồn đọng theo đúng quy định, trong đó khẩn trương bố trí ngân sách để xử lý hàng hóa tồn đọng tại cảng biển.

Ngoài ra, Bộ GTVT đề nghị Bộ Công thương phối hợp với các Bộ, ngành liên quan kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét mở rộng đối tượng doanh nghiệp có đủ điều kiện nhập khẩu hoặc xử lý làm nguyên liệu sản xuất được mua lốp cao su đã qua sử dụng và phế liệu theo quy định của pháp luật nhằm giải quyết dứt điểm 2.769 công-ten-nơ lốp cao su đã qua sử dụng.

Với các lô hàng hóa có người nhận ở Việt Nam nhưng không xuất trình được giấy phép do Bộ Công thương cấp, Cục Hàng hải Việt Nam đề xuất sẽ phạt tiền và buộc đưa hàng hóa ra khỏi lãnh thổ Việt Nam. Ông Nhật cho biết, Cục Hàng hải Việt Nam sẽ làm việc với các bên để có phương án giải quyết dứt điểm tình trạng này.