Mua xe buýt cũ giá cao để khuyến khích đi xe buýt mới

Giải pháp cho xe buýt cũ nát

Khi Mukhtiar Ahmed nghe nói rằng, một hệ thống xe buýt công cộng có điều hòa sắp đến thành phố Peshawar, Tây bắc Pakistan, ông lo lắng mình sẽ bị mất khách. “Tôi sợ chiếc Ford cũ của mình sẽ không còn hấp dẫn hành khách nếu có tuyến xe buýt chạy cùng lộ trình.” - ông Ahmed, 42 tuổi nói.

Cách đây 4 năm khi dự án tuyến xe buýt BRT mới được công bố, ông Ahmed dự đoán nó sẽ lấy đi khoảng 40% thị phần của những chủ xe buýt đơn lẻ như ông. Thế nhưng mối lo ấy đã được giải tỏa khi TransPeshawar, công ty vận hành BRT thuộc chính phủ đưa ra sáng kiến mua lại những chiếc xe buýt hàng chục năm tuổi nhằm giảm tắc nghẽn giao thông và lượng khí thải carbon.

Ahmed đã bán chiếc xe buýt của mình với giá gấp đôi giá thị trường và mua một chiếc xe mới ít khí thải hơn để chở khách giữa Peshawar và Rawalpindi, cách nhau khoảng 180 km. Từ đó đến nay, ông đã kiếm đủ tiền để trả hết các khoản nợ của mình.

“Lần đầu tiên trong đời, tôi có tiền tiết kiệm.” - Ahmed nói.

Nhằm giải quyết vấn đề ô nhiễm không khí ở Peshawar, chính quyền tỉnh đã dành 670 triệu rupee (khoảng 4,1 triệu USD) để xóa bỏ dần những chiếc xe buýt cũ nát và khuyến khích người dân chuyển sang hệ thống BRT.

Chính quyền địa phương cho biết hệ thống xe buýt hybrid mới giúp giảm một nửa lượng khí thải so với xe buýt thông thường. Người phát ngôn của TransPeshawar, ông Umair Khan cho biết, công ty đã tiến hành khảo sát trước khi triển khai kế hoạch. Kết quả cho thấy có 618 xe buýt cũ, xe buýt nhỏ và xe chở khách đang hoạt động ở Peshawar. Ông Khan cho biết, các chủ xe đã có 75 ngày để đăng ký bán xe trước cuối tháng 6/2019. Cho đến nay, chính phủ đã mua 146 xe trong số đó, chi trả từ 1,07 - 1,4 triệu rupee cho mỗi chiếc và đang nỗ lực mua nốt số còn lại.

Chất lượng không khí đáng báo động

Theo kết quả điều tra dân số mới nhất, Peshawar hiện có khoảng 2 triệu dân, nhiều người trong số họ di chuyển trong thành phố bằng những phương tiện công cộng không chính thức. Theo Ngân hàng Phát triển châu Á - đơn vị đang tài trợ cho hệ thống BRT mới, những phương tiện này chủ yếu là xe bán tải, xe buýt cỡ lớn và vừa từ những năm 1980, 1990, chiếm hơn 40% lưu lượng giao thông của thành phố.

Ông Hizbullah Khan, Giáo sư Khoa học môi trường tại Đại học Hoa Kỳ cho biết, 70% ô nhiễm không khí ở Peshawar đến từ ô tô và các phương tiện khác, chỉ số chất lượng không khí hàng ngày ở mức “nguy hiểm”.

Hệ thống BRT dài 27 km bắt đầu đi vào hoạt động từ tháng 8 năm ngoái nhằm mục đích giảm mức độ ô nhiễm trong thành phố. Hệ thống này có thể chở trung bình 184.000 hành khách mỗi ngày khi thành phố không bị giới hạn đi lại vì đại dịch. BRT được hành khách yêu thích không chỉ bởi giá vé rẻ hơn xe buýt truyền thống mà còn vì thoải mái hơn, nhanh chóng hơn và có không gian riêng cho phụ nữ, đối tượng thường bị quấy rối khi sử dụng phương tiện công cộng.

Khi các chủ xe buýt cũ bán xe cho TransPeshawar, họ sẽ phải nộp lại các giấy phép liên quan đến chiếc xe cũ của mình để đảm bảo họ không thể mua một chiếc xe buýt cũ khác chở khách trở lại. Chính sách mua xe cũ này giúp chủ xe có một khoản tiền bồi thường khá cao để tìm kế sinh nhai khác.

Chương trình mua lại xe cũ này được hưởng ứng đến nỗi, ông Noor Mohammad Khan Mohmand, Chủ tịch Liên đoàn Công nhân Vận tải Muttahida ở Peshawar đã đề xuất chính phủ cho phép triển khai trở lại vì ông biết ít nhất 120 chủ xe buýt muốn bán xe của họ thông qua chương trình này. 

“Nhiều chủ xe buýt không biết chữ nên lúc họ biết về chương trình thì đã hết hạn đăng ký. Hiện nhiều người đang mong chờ chính phủ mở rộng chương trình này.” - Ông Mohmand nói.

Người phát ngôn TransPeshawar cho biết, quá trình mua xe mất khá nhiều thời gian vì mỗi chiếc xe buýt cũ phải trải qua quá trình kiểm tra của cơ quan chức năng, sau đó phải đăng quảng cáo trên các tờ báo địa phương để xác nhận không có ai khác tranh chấp sở hữu chiếc xe đó.

Chính phủ đặt mục tiêu sẽ hoàn thành việc mua lại xe cũ đợt đầu tiên vào cuối năm nay và sau đó sẽ quyết định có gia hạn chương trình hay không.

Tài xế Mukhtiar Ahmed mong muốn dự án sẽ tiếp tục để nhiều chủ xe buýt như ông có cơ hội chuyển sang nghề khác. “Nhiều đồng nghiệp của tôi đã chuyển sang các ngành nghề khác như chăn nuôi gia cầm hay mở cửa hàng tạp hóa. Thu nhập của họ cao hơn so với việc chạy xe buýt cũ.” - Ông Ahmed cho hay.