Nhật Bản giáo dục an toàn giao thông cho trẻ như thế nào?

Hình ảnh trẻ em tự đi học bằng phương tiện công cộng mà không cần bố mẹ đi cùng rất quen thuộc ở Nhật Bản

Theo thống kê của Cục Cảnh sát Quốc gia Nhật Bản, từ năm 1970 đến năm 2015, số người chết vì TNGT ở nước này đã giảm từ 16.000 người xuống còn hơn 4.000 người, trong khi lượng phương tiện tăng lên gấp 5 lần. Kết quả này có được là nhờ sự nỗ lực cao độ của Chính phủ Nhật Bản nhằm biến Nhật Bản trở thành quốc gia có hệ thống giao thông an toàn nhất thế giới.

Toàn dân tham gia dạy và học ATGT

Một trong những yếu tố được Chính phủ Nhật Bản quan tâm hàng đầu là giáo dục ý thức bảo đảm ATGT cho người dân, đặc biệt là trẻ em. Nhật Bản coi đây là giải pháp nền tảng để giảm thiểu UTGT cũng như TNGT. Hầu hết các địa phương đều ban hành các kế hoạch đảm bảo ATGT trong vòng 5 năm và các kế hoạch này luôn luôn lấy công tác giáo dục pháp luật giao thông làm trọng tâm. Cứ 2 lần một năm, Chính phủ Nhật Bản lại phát động chiến dịch tuyên truyền ATGT kéo dài 10 ngày trên quy mô toàn quốc nhằm nhắc nhở, khuyến khích người dân tham gia giao thông an toàn. Trẻ em Nhật Bản được phổ cập kiến thức ATGT ngay từ bậc tiểu học, với nội dung linh hoạt, tùy theo tình hình thực tế tại địa phương. Chẳng hạn như ở Kyoto, nơi học sinh tiểu học chủ yếu di chuyển bằng xe đạp, các em sẽ phải hoàn thành một khóa học về ATGT để được cấp bằng lái xe đạp. Còn ở Tokyo, các em học sinh cấp 1, cấp 2 được bố mẹ cho tự đi học bằng tàu điện ngầm, xe buýt nên việc giáo dục ATGT khi sử dụng các phương tiện công cộng là rất cần thiết.

Không chỉ được học ở trường lớp, trẻ em Nhật Bản còn được giáo dục ATGT ngay trong cuộc sống thường ngày. Nhiều doanh nghiệp của Nhật Bản rất quan tâm đến giáo dục ATGT cho trẻ em. Một công ty vận chuyển lớn của Nhật Bản thường xuyên mở những lớp học ATGT miễn phí cho trẻ em tại hơn 1.000 địa điểm trên khắp Nhật Bản mỗi năm. Các tài xế xe tải sẽ mặc trang phục hoạt hình vui nhộn và giải đáp thắc mắc của các em về ATGT cũng như giải thích cho các em biết điểm nguy hiểm nằm ở đâu.

Mở trường lái cho trẻ em

Trong những năm gần đây, ở Nhật Bản nở rộ một phong trào giáo dục ATGT kiểu mới, đó là trường lái đặc biệt cho trẻ em. Những trường lái này cung cấp cho các em tất cả các kiến thức lý thuyết, thực hành cần thiết để đảm bảo an toàn trên đường và ai hoàn thành khóa học sẽ được cấp bằng lái như người lớn. Các học viên sẽ được chụp ảnh để làm bằng lái trước khi tham gia vào lớp học lý thuyết luật giao thông để hiểu ý nghĩa của những tín hiệu cơ bản, chẳng hạn: “Đèn xanh nghĩa là gì?”, “Là đi ngay ư? Chưa chắc!”. Giáo viên sẽ dạy các em: “Đèn xanh là được phép đi nhưng chỉ sau khi các em quan sát kỹ và chắc chắn phía trước an toàn”. Ngoài ra, các giáo viên cũng sẽ giải thích một cách dễ hiểu về biển báo “đường một chiều” hay “đường cấm”.

Kết thúc lớp học lý thuyết, học sinh sẽ được học thực hành lái xe. Học sinh cấp 2 và cấp 3 được lái xe go-kart (một loại ô tô thu nhỏ) động cơ motor, trong khi các bé nhỏ hơn (khoảng từ 3 - 10 tuổi) sẽ sử dụng xe go-kart chạy điện. Điểm đặc biệt của những chiếc go-kart này là chúng chỉ khởi động khi dây an toàn được thắt. Chúng được trang bị đèn xi-nhan và gương chiếu hậu hai bên giống như ô tô thật. Rải rác khắp trường lái sẽ là những biển báo giao thông y như đường phố thật, đòi hỏi các tài xế nhí phải tập trung chú ý khi lái xe. Khi đến các giao lộ, ngã rẽ, các tài xế nhí sẽ được chỉ dẫn thao tác quan sát, rẽ lái đúng và an toàn. Sau bài thực hành này, kết quả sẽ được công bố và những ai vượt qua vòng kiểm tra sẽ được nhận bằng lái.

Tai nạn liên quan đến xe máy cũng là một mối quan tâm lớn ở Nhật Bản, do đó Trường đua Quốc tế Suzuka - đơn vị chuyên tổ chức giải đua công thức 1 Nhật Bản đã tổ chức một khóa học cho phép trẻ em được thi lấy bằng lái xe máy có tên là khóa học lái motor Pipira. Tại đây, trẻ em được học cách điều khiển xe máy và các quy tắc giao thông. Tùy theo độ tuổi mà học viên được cung cấp loại xe khác nhau. Em nào chưa biết đi xe đạp thì sẽ được cấp xe máy 3 bánh, còn những em đã biết đi xe đạp thì được sử dụng xe máy mini. Điểm chung của các loại xe là đều được trang bị đèn xi-nhan và đèn pha. Trong quá trình học thực hành, các bậc phụ huynh có thể lái xe bên cạnh con mình để chỉ dẫn giao thông cho các bé, nhờ đó cả gia đình được học ATGT cùng nhau.

Đây chỉ là một vài trong số những cách thức sáng tạo để giáo dục ATGT cho trẻ em ở Nhật Bản. Song, yếu tố quan trọng nhất làm nên tính hiệu quả của công tác tuyên truyền, giáo dục ATGT đó là giới chức lãnh đạo Nhật Bản luôn là tấm gương sáng. Để thuyết phục người dân hạn chế sử dụng phương tiện cá nhân, nhiều quan chức cấp cao Nhật Bản tự nguyện di chuyển bằng các phương tiện công cộng như xe buýt, tàu điện ngầm… Nhờ đó, phần lớn người dân Nhật Bản, thậm chí cả trẻ em cũng đều có thói quen sử dụng phương tiện giao thông công cộng, qua đó làm giảm đáng kể tình trạng ùn tắc và TNGT.