Những điểm mới Luật Đường sắt (sửa đổi): Cơ hội, thách thức với ngành ĐSVN

Ngành ĐSVN hướng tới dịch vụ đường sắt tốt hơn, hoàn hảo hơn theo đúng nghĩa "An toàn, thân thiện, thuận tiện, đúng giờ, hiệu quả"

Nhiều điểm mới

Năm 2015, sau khi Luật Đường sắt (sửa đổi) được đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội, Bộ GTVT đã chủ trì, phối hợp với các cơ quan hữu quan tổ chức thực hiện nhiều hoạt động nhằm xây dựng được dự thảo Luật khả thi nhất.

Bộ GTVT đã thành lập Ban soạn thảo và Tổ biên tập Luật Đường sắt (sửa đổi) gồm đại diện của nhiều bộ, ban, ngành; tổ chức 4 cuộc lấy ý kiến các đơn vị quản lý, viện nghiên cứu, doanh nghiệp trực thuộc Bộ GTVT về nội dung dự thảo Luật Đường sắt sửa đổi; tổ chức hội thảo lấy ý kiến các chuyên gia, các nhà quản lý, các doanh nghiệp trong và ngoài lĩnh vực Đường sắt trên toàn quốc về nội dung dự thảo Luật trong quá trình soạn thảo; gửi dự thảo xin ý kiến của 112 cơ quan, tổ chức, cá nhân bao gồm 63 tỉnh, thành phố và các bộ, ngành liên quan. Bộ GTVT chỉ đạo tiếp thu đầy đủ các ý kiến đóng góp của các bộ, ngành, địa phương trước khi trình Chính phủ hồ sơ dự thảo Luật Đường sắt.

Như vậy, quá trình xây dựng dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) đã được Bộ GTVT và các cơ quan chức năng thực hiện cẩn trọng, nghiên cứu kĩ lưỡng và chỉnh sửa, bổ sung một cách chi tiết trong suốt hai năm qua nhằm tạo lập được hành lang pháp lý quan trọng để phát triển đường sắt cũng như góp phần tích cực cho việc khắc phục tồn tại, yếu kém của lĩnh vực đường sắt. Điều này thể hiện, Bộ GTVT quyết tâm triển khai dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) với nhiều điểm mới.

Cụ thể, bên cạnh những quy định chung, Bộ đã đề xuất những quy định cụ thể về quản lý tài sản kết cấu hạ tầng đường sắt; quản lý nguồn kinh phí bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt; quản lý đất dành cho đường sắt; quy định về chính sách phát triển đường sắt; quy định về niên hạn sử dụng phương tiện giao thông đường sắt...

Đặc biệt, dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) còn nhấn mạnh tới vai trò của cơ quan quản lý nhà nước đối với các quy định trên, từ đó hướng đến việc đổi mới đột phá phát triển Đường sắt Việt Nam để có những bước chuyển mình, hội nhập và phát triển.

Vai trò của cơ quan quản lý là then chốt

Dự thảo đã quy định rõ nội dung quản lý nhà nước về đường sắt, tách bạch giữa công tác quản lý nhà nước của cơ quan nhà nước với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Đồng thời, cơ quan quản lý nhà nước sẽ thực hiện đầy đủ các công việc thuộc chức năng quản lý nhà nước, doanh nghiệp sẽ tập trung chuyên sâu hơn cho nhiệm vụ kinh doanh của doanh nghiệp. Dự thảo thể hiện rõ việc tạo cơ chế, chính sách đủ mạnh để thu hút nguồn lực ngoài ngân sách nhà nước đầu tư cho đường sắt; quản lý chặt chẽ đất, tài sản và nguồn kinh phí bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt do nhà nước đầu tư.

Đây là tiền đề nhằm tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng, không phân biệt đối xử giữa các doanh nghiệp ngoài nhà nước tham gia kinh doanh trong lĩnh vực Đường sắt; minh bạch cơ chế giá sử dụng kết cấu hạ tầng và hỗ trợ của Nhà nước; nâng cao chất lượng dịch vụ vận tải; chuẩn bị hành lang pháp lý cần thiết để nghiên cứu, phát triển đường sắt tốc độ cao trong tương lai...

Một trong những điểm mới khác trong Luật Đường sắt (sửa đổi) là xác định việc tạo được cơ chế mở để các thành phần kinh tế tham gia đầu tư mạnh mẽ cho phát triển đường sắt. Luật Đường sắt (sửa đổi) sẽ có nhiều chế tài hơn trong việc xử lý các sai phạm, quản lý chặt chẽ hơn đối với các hoạt động đầu tư và phát triển hệ thống đường sắt, quản lý chặt chẽ hơn đối với công tác quản lý đất dành cho đường sắt, tài sản kết cấu hạ tầng đường sắt do Nhà nước đầu tư.

Mặt khác, đây là bước chuẩn bị tiền đề, tạo hành lang pháp lý quan trọng làm cơ sở để sau này quá trình đầu tư, quản lý, khai thác thuận lợi. Như khi xây dựng Luật Đường bộ năm 2003, mặc dù Việt Nam khi ấy chưa có mét đường bộ cao tốc nào nhưng Luật cũng đã có quy định về đường cao tốc.

Theo đó, những năm qua, Bộ GTVT đã và đang cập nhật, làm rõ những nội dung mà Quốc hội yêu cầu về dự án đường sắt tốc độ cao như hiệu quả dự án, lộ trình đầu tư, phương án huy động nguồn lực… Mới đây, Bộ GTVT cũng đã báo cáo lên Chính phủ kiến nghị về lộ trình đầu tư, dự kiến năm 2018, Bộ sẽ trình Chính phủ thẩm định, sau đó trình Quốc hội, phấn đấu thông qua chủ trương đầu tư dự án trước 2020, tạo tiền đề để có thể bắt đầu xây dựng đoạn tuyến ưu tiên từ sau năm 2020. Chiến lược, quy hoạch phát triển Đường sắt Việt Nam đã được Thủ tướng phê duyệt cũng đã hoạch định hoàn thành nối thông toàn tuyến trước năm 2050.

Với những thay đổi mang tính đột phá trong dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi), trong tương lai, Đường sắt Việt Nam sẽ trở thành một hệ thống đường sắt hiện đại với dịch vụ chất lượng cao, hệ thống đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị mới góp phần giải quyết tắc nghẽn giao thông tại các thành phố lớn và cả nước.

Đặc biệt, người dân có quyền hướng tới lợi ích từ một dịch vụ đường sắt tốt hơn, hoàn hảo hơn theo đúng nghĩa “An toàn, thân thiện, thuận tiện, đúng giờ, hiệu quả”; doanh nghiệp sẽ có một môi trường công khai, minh bạch và cạnh tranh lành mạnh để phát huy tối đa hiệu quả, tập trung đầu tư, kinh doanh sinh lợi theo đúng tinh thần của Luật Doanh nghiệp.