Sắp trình Quốc hội chủ trương đầu tư xây dựng cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành

Có giải pháp để đến năm 2026 cơ bản hoàn thành dự án

Chiều nay (17/4), tiếp tục chương trình phiên họp thứ 32, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Tờ trình của Chính phủ về Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa (Đắk Nông) - Chơn Thành (Bình Phước) và việc chuẩn bị Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV.

Phát biểu kết luận nội dung thảo luận về Tờ trình của Chính phủ về Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa (Đắk Nông) - Chơn Thành (Bình Phước), Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất trình Quốc hội chủ trương đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa (Đắk Nông) - Chơn Thành (Bình Phước) tại Kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa XV (dự kiến khai mạc ngày 20/5, bế mạc sáng 27/6/2024); đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến của Chủ tịch Quốc hội, của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến thẩm tra toàn diện hồ sơ dự án.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị lưu ý một số vấn đề: Tiếp tục rà soát để đảm bảo đầu tư dự án phù hợp với các quy hoạch, các chỉ tiêu kế hoạch sử dụng đất, đề xuất tính toán sơ bộ tổng mức đầu tư và phương án thiết kế sơ bộ đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả, đúng quy định pháp luật, tránh ảnh hưởng đến môi trường hệ sinh thái. Đánh giá kỹ các yếu tố tác động đến tiến độ triển khai để có giải pháp đến năm 2026 cơ bản hoàn thành dự án, đặc biệt là việc thu hồi đất, đền bù hỗ trợ tái định cư, việc lựa chọn nhà đầu tư theo hình thức PPP, khả năng bố trí nguồn lực và khả năng hấp thụ vốn và giải ngân vốn...

Ngoài ra, bổ sung hồ sơ, báo cáo rõ sự cần thiết phù hợp, tuân thủ một số nội dung có liên quan đến giảm chiều dài đầu tư, đầu tư thêm 2km tuyến kết nối, phân tích rõ hơn về phương án hỗ trợ tái định cư, chi phí liên quan đến chuyển đổi mục đích sử dụng rừng... Đền bù hỗ trợ tái định cư phải công khai minh bạch đúng quy định đảm bảo ổn định cuộc sống cho người dân và phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp các ngành các địa phương và quyết tâm để đảm bảo tiến độ việc thực hiện dự án.

Có giải pháp xử lý các khó khăn vướng mắc không để thiếu nguyên vật liệu, bãi đổ thải, các điều kiện đảm bảo khác để hoàn thành dự án chất lượng, đúng tiến độ.

Đánh giá kỹ tác động của việc đầu tư dự án đường BOT hiện hữu để có giải pháp phù hợp, hài hòa lợi ích của Nhà nước người dân và các nhà đầu tư không để xảy ra các điểm nóng về trật tự và an ninh.

Về các cơ chế đặc thù, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản thống nhất trình Quốc hội cho phép dự án áp dụng các cơ chế về tổ chức thực hiện dự án, chỉ định thầu, khai thác khoáng sản làm vật liệu thông thường để thực hiện dự án. Tuy nhiên, cần rà soát điều chỉnh lại các nội dung cơ quan thẩm tra đề nghị cụ thể, chỉ đề xuất các cơ chế chỉ định thầu đối với các nội dung vượt quá quy định của Luật Đấu thầu; bổ sung các quy định nhà thầu thi công và Ủy ban nhân dân các tỉnh phải thực hiện tương tự tại khoản 2 khoản 3 Điều 4 Nghị quyết 106 của Quốc hội.

Trước đó, phát biểu tiếp thu, giải trình làm rõ một số nội dung được nêu tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng cho biết, về phạm vi, hướng tuyến của dự án, cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành theo quy hoạch dài 140 km, tuy nhiên, trong quá trình nghiên cứu, địa phương đề xuất thay đổi điểm đầu của cao tốc, làm giảm độ dài của tuyến cao tốc, nhưng vẫn đáp ứng được yêu cầu tăng cường liên kết vùng, đáp ứng nhu cầu vận tải.

Đối với tiến độ và khả năng giải ngân, đây là dự án lớn, có chiều dài đáng kể, nên việc thực hiện theo đúng lộ trình là tương đối khó khăn. Có hai yếu tố ảnh hưởng lớn tới tiến độ triển khai dự án là công tác giải phóng mặt bằng và hồ sơ mỏ vật liệu thi công.

Về giải phóng mặt bằng, Bộ trưởng Bộ GTVT đề nghị, ngay sau khi Quốc hội thông qua chủ trương, các địa phương cần khẩn trương lập báo cáo nghiên cứu khả thi, trong đó chuẩn bị kỹ các điều kiện tránh tác động trong thực tiễn. Công tác lập hồ sơ giải phóng mặt bằng cần được thực hiện song song với công tác lập thiết kế cơ sở để ngay sau khi phê duyệt dự án thì có thể triển khai ngay công tác giải phóng mặt bằng.

Về hồ sơ mỏ vật liệu xây dựng, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho rằng, cần xác định cụ thể nguồn cung cấp vật liệu cho dự án trong báo cáo nghiên cứu khả thi, đánh giá kỹ về trữ lượng, điều kiện khai thác, bao gồm cả công tác giải phóng mặt bằng để khai thác mỏ, đặc biệt phải rà soát kỹ những vướng mắc về thủ tục khai thác mỏ để chủ động tháo gỡ, đáp ứng yêu cầu, quản lý chặt chẽ giá thành vật liệu xây dựng.

Quy mô 4 làn xe hoàn chỉnh, GPMB thực hiện một lần theo quy mô quy hoạch 6 làn xe

Theo Tờ trình của Chính phủ, Dự án cao tốc Bắc - Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa (Đắk Nông) - Chơn Thành (Bình Phước) là dự án trọng điểm quốc gia, việc triển khai dự án không chỉ tạo động lực, sức lan tỏa, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội khu vực Đông Nam Bộ và Tây Nguyên mà còn góp phần hoàn thiện mạng lưới cao tốc theo quy hoạch liên kết vùng.

Mục tiêu đầu tư dự án nhằm kết nối Tây Nguyên với vùng Đông Nam Bộ, kết nối Thành phố Hồ Chí Minh với các tỉnh Bình Phước, Đắk Nông, Đắk Lắk, Gia Lai và các địa phương khác trong vùng, tạo không gian phát triển mới; khai thác tiềm năng sử dụng đất, phát triển du lịch, công nghiệp chế biến, khai khoáng… góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội vùng Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và quốc gia theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.

Dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa (Đắk Nông) - Chơn Thành (Bình Phước), có điểm đầu giao đường Hồ Chí Minh (QL14) tại Km1915+900, thuộc địa phận huyện Đắk R'Lấp, tỉnh Đắk Nông; điểm cuối kết nối với đường Hồ Chí Minh đoạn Chơn Thành – Đức Hòa, thuộc địa phận thị xã Chơn Thành, tỉnh Bình Phước. Tổng chiều dài khoảng 128,8km; trong đó đoạn qua địa phận Bình Phước khoảng 101km, đoạn qua địa phận Đắk Nông khảng 27,8km; chiều dài đường cao tốc khoảng 126,8km, chiều dài đoạn tuyến kết nối từ nút giao với cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh–Chơn Thành đến đường Hồ Chí Minh đoạn Chơn Thành – Đức Hòa khoảng 2km.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, theo quy hoạch, Dự án sẽ có quy mô 4 làn xe hoàn chỉnh; giải phóng mặt bằng thực hiện một lần theo quy mô quy hoạch 6 làn xe. Sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 25.540 tỷ đồng bao gồm 12.770 tỷ đồng vốn Nhà nước và 12.770 tỷ đồng vốn do nhà đầu tư huy động.

Trên cơ sở các quy định của pháp luật về đầu tư, pháp luật về xây dựng và thực tiễn triển khai một số dự án cao tốc quan trọng quốc gia đã được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư trong thời gian qua, Chính phủ đề xuất phân chia Dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa (Đắk Nông) - Chơn Thành (Bình Phước) thành 5 dự án thành phần (gồm 1 dự án thành phần đầu tư theo phương thức PPP và 4 dự án thành phần đầu tư công).

Về tiến độ dự kiến, theo lãnh đạo Bộ Giao thông vận tải, Dự án sẽ tiến hành chuẩn bị đầu tư từ năm 2023, thực hiện Dự án từ năm 2024, phấn đấu hoàn thành Dự án năm 2026. Cụ thể: chuẩn bị dự án năm 2023 - 2024; bồi thường, hỗ trợ, tái định cư năm 2024 - 2025; thi công xây dựng từ năm 2025, phấn đấu hoàn thành năm 2026.

Về một số đề xuất cơ chế, chính sách đầu tư dự án, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng cho biết Chính phủ kiến nghị Quốc hội cho phép Dự án áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù:

Về nguồn vốn: Chấp thuận bố trí 8.770 tỷ đồng từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi thường xuyên của Ngân sách Trung ương năm 2022 và 1.500 tỷ đồng từ nguồn dự phòng của kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn Ngân sách Trung ương giai đoạn 2021-2025 để đầu tư Dự án; cho phép kéo dài thời gian giải ngân đến hết năm 2026 đối với số vốn bố trí từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi thường xuyên của Ngân sách Trung ương giai năm 2022 để thực hiện Dự án (8.770 tỷ đồng).

Về cơ chế chỉ định thầu: Cho phép người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định việc chỉ định thầu trong quá trình triển khai thực hiện Dự án đối với các gói thầu tư vấn, các gói thầu phục vụ di dời hạ tầng kỹ thuật, các gói thầu thực hiện đền bù, giải phóng mặt bằng và tái định cư và áp dụng trong 2 năm kể từ ngày Dự án được Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư. Trình tự, thủ tục thực hiện chỉ định thầu thực hiện theo quy định của pháp luật về đấu thầu.

Về khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường để thực hiện dự án: Cho phép trong giai đoạn triển khai Dự án, nhà thầu thi công không phải thực hiện thủ tục cấp Giấy phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường nằm trong Hồ sơ khảo sát vật liệu xây dựng. Việc khai thác khoáng sản quy định tại khoản này được thực hiện đến khi hoàn thành dự án. Trường hợp không phải lập dự án đầu tư khai thác khoáng sản thì không phải thực hiện thủ tục lập báo cáo đánh giá tác động môi trường.

Trình bày Báo cáo thẩm tra tại phiên họp chiều nay (17/4), Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, Thường trực Ủy ban Kinh tế (TTUBKT) nhận thấy Dự án đáp ứng các tiêu chí thuộc thẩm quyền của Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư theo quy định tại Điều 12 Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, hồ sơ Dự án cơ bản đáp ứng yêu cầu tại Điều 16 của Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, khoản 2 Điều 53 của Nội quy kỳ họp Quốc hội (ban hành kèm theo Nghị quyết số 71/2022/QH15 ngày 15/11/2022).

Thường trực Ủy ban Kinh tế nhất trí sự cần thiết đầu tư Dự án với những lý do đã nêu tại Tờ trình số 112, nhằm cụ thể hóa Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021 - 2030 và các Nghị quyết của Bộ Chính trị về phát triển vùng Tây Nguyên và Đông Nam Bộ. Việc đầu tư Dự án sẽ từng bước hoàn thành mạng lưới cao tốc theo quy hoạch, mở ra không gian phát triển mới cho các địa phương và tăng cường liên kết vùng nói chung và liên kết nội vùng nói riêng, tạo động lực, sức lan tỏa, thuận lợi kết nối với Cảng Hàng không quốc tế Long Thành và cảng Cái Mép - Thị Vải, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội vùng Tây Nguyên và Đông Nam Bộ, giúp tăng cường việc bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Phát biểu thảo luận tại phiên họp, Bí thư Tỉnh ủy Bình Phước Nguyễn Mạnh Cường bày tỏ phấn khởi khi được Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội quan tâm, xem xét Tờ trình về Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa (Đắk Nông) - Chơn Thành (Bình Phước)… Theo Bí thư Tỉnh ủy Bình Phước, dự án này có ý nghĩa rất quan trọng với tỉnh Bình Phước và Đắk Nông nói riêng và vùng Tây Nguyên và Đông Nam Bộ, cũng như cả nước nói chung.

Liên quan đến vấn đề giải phóng mặt bằng, Bí thư Tỉnh ủy Bình Phước Nguyễn Mạnh Cường cho biết, hai tỉnh đã có sự chủ động và kế hoạch, phương án từ sớm, nhằm đảm bảo cho công tác giải phóng mặt bằng được thuận lợi sau khi dự án được phê duyệt.