Vụ cây xanh chết khô hàng loạt trên đường 500 tỷ ở Đà Nẵng: Ai chịu trách nhiệm?

Trao đổi với PV Tạp chí GTVT về vấn đề này, Luật sư Phạm Thảo (Công ty Luật FDVN, Đoàn Luật sư TP. Đà Nẵng) thông tin, trước đây, theo Luật Đấu thầu 2013 và sau này là theo quy định tại khoản 4 Điều 82 Luật Đấu thầu năm 2023 thì nhà thầu, nhà đầu tư phải thực hiện các nội dung theo hợp đồng đã ký kết. Theo khoản 1 Điều 14 Nghị định số 06/2021/NĐ-CP thì trách nhiệm của chủ đầu tư phải lựa chọn các tổ chức, cá nhân có đủ điều kiện năng lực theo quy định để thực hiện thi công xây dựng công trình, giám sát thi công xây dựng công trình (nếu có), thí nghiệm, kiểm định chất lượng công trình (nếu có) và các công việc tư vấn xây dựng khác.

Theo luật sư Phạm Thảo, đối với gói thầu "Trồng cây xanh, cấp nước tưới cây trên tuyến đường Hòa Phước - Hòa Khương", TP. Đà Nẵng có Ban Quản lý các dự án Đầu tư cơ sở hạ tầng ưu tiên làm đại diện chủ đầu tư và tổ chức đấu thầu, có quyết định lựa chọn doanh nghiệp làm nhà thầu thi công, do đó chủ đầu tư phải có trách nhiệm giám sát việc thực hiện thi công hạng mục này, đảm bảo chăm sóc hạng mục cây xanh thuộc công trình này đến khi bàn giao lại cho cơ quan quản lý cây xanh.

Tư vấn giám sát là công việc giám sát quá trình thi công xây dựng công trình theo nội dung hợp đồng ký kết với chủ đầu tư. Với vai trò là tư vấn và giám sát thi công công trình của nhà thầu, đơn vị giám sát cũng không tránh khỏi trách nhiệm khi đã không thực hiện các công việc đảm bảo hoạt động thi công, không báo cáo về việc không thực hiện đúng, chậm trễ, không đảm bảo chất lượng của nhà thầu cho chủ đầu tư biết và xử lý sớm tình trạng này.

Nhà thầu thi công là người chịu trách nhiệm chính, là đơn vị phải thực hiện đúng cam kết của mình đảm bảo công việc đã ký kết được thực hiện đúng chất lượng và tiến độ theo hợp đồng đã ký kết. Trường hợp không thực hiện đúng các công việc gây tổn thất nghiêm trọng đến lợi ích của Nhà nước, của tổ chức, cá nhân khác sẽ bồi thường thiệt hại theo đúng quy định của pháp luật.

Luật sư Phạm Thảo phân tích thêm, ngoài ra, về nguyên tắc thì các hoạt động đầu tư cây xanh này sẽ còn phụ thuộc vào quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của các bên theo hợp đồng được ký kết. Việc để ra thiệt hại về tài sản liên quan có thể phải xử lý theo các nội dung hợp đồng. Tùy theo mức độ của chủ đầu tư, nhà thầu hay tư vấn giám sát sẽ phải chịu mức độ bồi thường theo những tổn thất của mình gây ra (nếu có). 

Trường hợp nhà thầu được tạm ứng, thanh toán theo khối lượng thi công trên 50 - 80% giá trị gói thầu nhưng không thực hiện công việc của mình, tháo chạy, bỏ thầu sẽ phải chịu trách nhiệm dân sự tương ứng như việc bồi thường thiệt hại hợp đồng và phạt vi phạm hợp đồng. 

Ngoài ra, theo khoản 6 Điều 68 Luật Đấu thầu 2023 thì nhà thầu không được hoàn trả bảo đảm thực hiện hợp đồng trong các trường hợp sau đây: Từ chối thực hiện hợp đồng khi hợp đồng đã có hiệu lực; vi phạm thỏa thuận trong hợp đồng; thực hiện hợp đồng chậm tiến độ do lỗi của nhà thầu nhưng từ chối gia hạn hiệu lực của bảo đảm thực hiện hợp đồng.

Trường hợp nhà thầu đã nhận tiền để thực hiện thi công gói thầu nhưng không thực hiện công việc và không thể hoàn trả lại tiền cho chủ đầu tư có mục đích chiếm đoạt thì có thể chịu trách nhiệm hình sự về hành vi lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo quy định của Bộ luật Hình sự. Đối với những cá nhân có đầy đủ cấu thành tội về chức vụ trong quá trình thực hiện thi công thì có thể bị xem xét xử lý các tội: Tội vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng; tội vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng...

"Như vậy, chuyện thực thi hoạt động trồng, chăm sóc cây xanh có các cơ sở pháp lý có thể xử lý trách nhiệm của các bên liên quan. Việc để lãng phí, thiệt hại tài sản như vậy cần được kiểm tra, giám sát, làm rõ để xử lý trách nhiệm của các bên theo quy định của pháp luật", luật sư Phạm Thảo nhìn nhận.

Trước đó, Tạp chí GTVT có bài viết phản ánh, trên tuyến đường vành đai phía Nam TP. Đà Nẵng đoạn Hòa Phước - Hòa Khương, tình trạng cây xanh trồng trên dải phân cách giữa, hai bên lề đường chết khô hàng loạt. Hàng loạt cây Bằng lăng, Muồng tím, Sao đen chết khô, trơ trụi lá, cành, phủ màu khô khốc. Trong đó, nhiều cây xanh chết khô bị mối ăn từ gốc đến ngọn. Nhiều cây xanh có đường kính 10 - 12 cm bị chặt hạ ngang thân.

Đáng nói, trong khi cây xanh trồng chết khô thì các loại cây bụi, dây leo, cỏ dại lại mọc um tùm, càng khiến cho khung cảnh tuyến đường "chiến lược" của TP. Đà Nẵng trở nên nhếch nhác, mất mỹ quan đô thị. Cây bụi phủ lấp nhiều đoạn tuyến, che khuất, hạn chế tầm nhìn phương tiện lưu thông. Cùng với đó, tại nhiều vị trí, phần đất ở dải phân cách giữa bị người dân tự ý lấn chiếm sử dụng, khoanh rào để trồng trọt. Điều này càng gia tăng nguy cơ mất ATGT, tiềm ẩn xảy ra TNGT.

Điều khiến người dân sinh sống hai bên tuyến đường băn khoăn, đặt câu hỏi là tình trạng cây xanh chết hàng loạt nhưng không thấy bất cứ hoạt động chăm sóc, khôi phục, trồng lại cây xanh bị chết, hư hại.

Theo hồ sơ thiết kế, dự toán hạng mục trồng cây xanh tuyến đường Hòa Phước - Hòa Khương có 1.320 cây xanh vỉa hè (780 cây Bằng lăng, 540 cây Muồng tím) và 1.290 cây Sao đen trồng ở dải phân cách giữa.

"Thời gian qua, Ban Quản lý các dự án Đầu tư cơ sở hạ tầng ưu tiên TP. Đà Nẵng đã nhiều lần làm việc và yêu cầu Công ty Cổ phần Xây dựng và Cây xanh Hà Đô khẩn trương khắc phục. Tuy nhiên, do điều kiện thời tiết hiện nay không thuận lợi cho sinh trưởng và phát triển sau khi trồng lại, nên nhà thầu cam kết bắt đầu trồng thay thế các cây đã chết từ ngày 30/8/2024 (khi thời tiết bớt nắng nóng và chuyển sang mùa mưa) và hoàn thành trước ngày 30/9/2024 để bàn giao cho Sở Xây dựng TP. Đà Nẵng và Công ty Công viên - Cây xanh Đà Nẵng quản lý vận hành theo quy định trong tháng 10/2024", đại diện lãnh đạo Ban Quản lý các dự án Đầu tư cơ sở hạ tầng ưu tiên TP. Đà Nẵng thông tin.